Kiedy ma miejsce zaniechanie czynności przez komornika?
Postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika związane jest z szeregiem czynności, które są podejmowane przez organ egzekucyjny. Jednak mogą zdarzyć się sytuacje, kiedy komornik zaniecha czynności, które powinien był podjąć.
Zaniechanie a bezczynność komornika
Należy wyraźnie oddzielić zaniechanie podjęcia czynności przez komornika od jego bezczynności, gdyż są to dwie odrębne sytuacje.
Zaniechanie czynności ma miejsce m.in. w następujących sytuacjach:
- braku doręczenia dłużnikowi przy pierwszej czynności egzekucyjnej zawiadomienia o wszczęciu egzekucji z podaniem treści tytułu wykonawczego i wymienieniem sposobu egzekucji;
- brak powiadomienia dłużnika o terminie i miejscu licytacji ruchomości albo nieruchomości;
- pominięcie wysłuchania stron przed zawieszeniem postępowania;
- pominięcie wysłuchania stron przed umorzeniem postępowania egzekucyjnego;
- zaniechanie wydania z urzędu postanowienia o umorzeniu postępowania;
- niepowołanie biegłego w razie zastrzeżenia do oszacowania wartości ruchomości dokonanego przez komornika;
- zaniechanie oddania zajętych ruchomości pod dozór innej osoby niż dłużnik, jeżeli przemawiają za tym ważne przyczyny;
- nieprzekazanie uprawnionemu wyegzekwowanych należności.
Skarga na zaniechanie czynności przez komornika
Na zaniechanie czynności przez komornika przysługuje skarga na czynność komornika.
Przedmiotem skargi na czynność komornika są zarówno czynności komornika o charakterze decyzyjnym, zarządzenie, postanowienie, przybicie w egzekucji z ruchomości, jak i inne czynności niemające charakteru decyzyjnego.
Skarga na czynności komornika podlega opłacie stałej w wysokości 50 zł.
Skarga na zaniechanie czynności przez komornika może zostać wniesiona na formularzu opracowanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości albo sporządzona w formie pisma procesowego.
Składając skargę na zaniechanie czynności, należy w jej treści oznaczyć czynność, jaką zaniechał komornik oraz wnioskować o nakazanie dokonania przez niego czynności.
Przykład 1.
Komornik sądowy prowadził egzekucję z nieruchomości stanowiącej własność pani Anny. Po wszczęciu postępowania egzekucyjnego z nieruchomości komornik przesłał do sądu wieczystoksięgowego wniosek o wpis w księdze wieczystej informacji o prowadzonej egzekucji z nieruchomości. Dług został przez dłużniczkę spłacony, a komornik wydał postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z nieruchomości. Komornik powinien był złożyć do sądu wieczystoksięgowego wniosek o wykreślenie wpisu o informacji, czego nie uczynił. Dlatego też pani Anna złożyła skargę na czynność komornika, w której zarzuciła mu zaniechanie dokonania czynności złożenia wniosku o wykreślenie informacji o toczącej się egzekucji z księgi wieczystej prowadzonej dla jej nieruchomości i domagała się nakazania mu dopełnienia tych formalności. Sąd uznał skargę pani Anny za uzasadnioną i nakazał komornikowi dopełnienie formalności dotyczących wykreślenia wzmianki o egzekucji z księgi wieczystej, a ponadto zasądził od niego na rzecz pani Anny koszty związane z wniesieniem skargi na czynność komornika.
Aktualnie skargę na czynność komornika wnosi się do sądu za pośrednictwem komornika, który dokonał zaskarżonej czynności lub zaniechał jej dokonania.
Komornik w terminie trzech dni od dnia otrzymania skargi na czynność komornika sporządza uzasadnienie zaskarżonej czynności, o ile nie zostało ono sporządzone wcześniej, albo przyczyn jej zaniechania i przekazuje je wraz ze skargą i aktami sprawy do właściwego sądu, chyba że skargę w całości uwzględnia.
O uwzględnieniu skargi komornik zawiadamia skarżącego oraz zainteresowanych, których uwzględnienie skargi dotyczy.
Jeśli skarga nie została uwzględniona przez komornika, wówczas zostaje przekazana do sądu, przy którym działa komornik celem jej rozpoznania.
- skargę oddalić,
- skargę uwzględnić i nakazać komornikowi dokonanie zaniechanej czynności,
- wydać komornikowi zarządzenia nadzorcze,
- skargę odrzucić.
Skarga podlega odrzuceniu, gdy nie zostały dochowane wymogi formalne pomimo wezwania do ich uzupełnienia.
Skarga zostaje oddalona, gdy sąd uzna, że komornik nie zaniechał żadnego obowiązku.
Strona skarżąca zaniechanie przez komornika dokonania czynności może domagać się zwrotu kosztów postępowania wywołanego tym zaniechaniem. Sąd zasądzi od komornika na rzecz skarżącego zwrot kosztów postępowania w przypadku oczywistego naruszenia prawa przez komornika.
Ponadto zaniechanie dokonania czynności przez komornika może zostać stwierdzone przez sąd w ramach nadzoru judykacyjnego, przewidzianego w art. 759 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Powoływany przepis nie precyzuje uprawnień sądu, ale wyróżnia się następujące sytuacje, kiedy sąd z urzędu w ramach sprawowanego nadzoru może podjąć interwencję wobec sposobu prowadzenia egzekucji lub zaniechania dokonania wymaganych prawem czynności przez komornika. Ma to miejsce w następujących przypadkach:
- przy rozpoznawaniu skargi na czynności komornika;
- przy podejmowaniu określonej czynności, np. rozstrzygania w przedmiocie zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej;
- po powzięciu informacji o uchybieniach i nieprawidłowościach w czynnościach podjętych przez komornika.
Zwalczanie bezczynności komornika
Bezczynności komornika nie można zwalczać składaniem skargi na czynność komornika. Właściwą do tego jest skarga administracyjna do prezesa sądu, przy którym działa komornik, która uregulowana została w przepisach Ustawy z dnia 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych, ew. skarga do organów samorządu komorniczego również składana na podstawie przepisów ustawy o komornikach sądowych.
Skarga skierowana do prezesa właściwego sądu rejonowego rozpatrywana jest w terminie 30 dni, przy czym skargi stanowiące przedmiot rozpoznania sądu prezes niezwłocznie przekazuje właściwemu komornikowi.
Krajowa Rada Komornicza nadzoruje komornika w zakresie szybkości, sprawności i rzetelności postępowania przez badanie, czy w konkretnych sprawach nie zachodzi nieuzasadniona przewlekłość w podejmowaniu czynności. Sprawując nadzór nad komornikami, działa ona przez Prezesa Krajowej Rady Komorniczej oraz komorników wizytatorów.
Skarga na przewlekłość postępowania egzekucyjnego
Przepisy Ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki stanowią podstawę do zgłoszenia skargi na działania bądź bezczynności komornika sądowego, w których skutek doszło do naruszenia prawa strony do przeprowadzenia i zakończenia bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy egzekucyjnej.
Przy czym powoływane przepisy w zakresie, w jakim nie dotyczą postępowania o nadanie klauzuli wykonalności orzeczeniu wydanemu w sprawie prowadzonej w trybie Ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku – kpc uznane zostały za niezgodne z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Podmiotem uprawnionym do wniesienia takiej skargi w postępowaniu egzekucyjnym jest strona oraz inna osoba realizująca swoje uprawnienia w tym postępowaniu.
Sądem właściwym do rozpoznania skargi dotyczącej przewlekłości postępowania egzekucyjnego lub innego postępowania dotyczącego wykonania orzeczenia sądowego jest sąd okręgowy, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja lub wykonywane są inne czynności, a gdy egzekucja bądź inne postępowanie dotyczące wykonania orzeczenia sądowego prowadzone jest w dwu lub więcej okręgach – sąd, w którego okręgu dokonano pierwszej czynności.
Przykład 2.
Postępowanie egzekucyjne prowadzone jest w Kielcach. W ocenie wierzyciela doszło do przewlekłości postępowania egzekucyjnego. Sądem właściwym do rozpoznania skargi będzie w tym przypadku Sąd Okręgowy w Kielcach.
Skarga powinna zawierać elementy dla pisma procesowego, a ponadto:
- wskazywać żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy;
- zawierać okoliczności uzasadniające żądanie.
Sąd ma obowiązek wydać orzeczenie co do skargi w terminie dwóch miesięcy, licząc od daty jej złożenia.
Uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od komornika sumę pieniężną w wysokości od 2 000 do 20 000 zł. Przy czym kwota ta wynosi nie mniej niż 500 zł za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy jego stwierdzona przewlekłość.
Ponadto sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 zł za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, gdyby sprawa miała szczególne znaczenie dla skarżącego, a ten nie przyczynił się do wydłużenia czasu trwania postępowania.
Odpis orzeczenia uwzględniającego skargę dotyczącą przewlekłości postępowania prowadzonego przez komornika sąd doręcza Ministrowi Sprawiedliwości.
Skarżący może wystąpić z nową skargą w tej samej sprawie po upływie 6 miesięcy od daty wydania przez sąd orzeczenia w przedmiocie przewlekłości.
Skarga na przewlekłość podlega stałej opłacie w wysokości 200 zł.
Gdy skargę wniosło kilka osób, każda z nich musi uiścić opłatę oddzielnie, a jeżeli została uiszczona jedna opłata bez odpowiedniego wskazania, uznaje się, że wniosła ją osoba wymieniona jako pierwsza w skardze.
Uwzględniając lub odrzucając skargę, sąd z urzędu zwraca uiszczoną od niej opłatę.
