Obowiązki stron podczas kupna-sprzedaży auta
Zakup nowego samochodu czy sprzedaż starego wymaga dopełnienia pewnych formalności względem urzędów. W niniejszym artykule omówione zostaną obowiązki stron podczas kupna-sprzedaży auta, o których trzeba pamiętać, aby uniknąć ewentualnych kar.
Podstawowe obowiązki stron podczas kupna-sprzedaży auta
Kodeks cywilny stanowi, że przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy.
Umowa sprzedaży samochodu powinna mieć formę pisemną, ponieważ będzie wymagana przy rejestracji i może być przydatna dla sprzedającego przy zgłoszeniu wyrejestrowania pojazdu.
- datę i miejsce zawarcia umowy;
- dane identyfikacyjne stron umowy, w tym imię i nazwisko, adres zamieszkania, PESEL, numer dowodu osobistego;
- dokładny opis przedmiotu umowy w tym: markę, model, rok produkcji, numer nadwozia, numer rejestracyjny, numer karty pojazdu, aktualny przebieg, kolor pojazdu;
- cenę, za jaką pojazd zostanie sprzedany oraz informację, czy cena sprzedaży została zapłacona;
- informację o wydaniu pojazdu kupującemu;
- oświadczenie kupującego, że zna stan techniczny pojazdu i nie zgłasza co do niego zastrzeżeń;
- podpis każdej ze stron.
Obowiązki sprzedającego przy umowie kupna-sprzedaży samochodu
Obowiązkiem sprzedającego w związku z zawarciem umowy sprzedaży pojazdu jest:
- wydanie dokumentów pojazdu, w tym m.in. dowodu rejestracyjnego czy karty pojazdu, jeżeli była wydana;
- poinformowanie o zbyciu pojazdu wydziału komunikacji, który dokonał rejestracji pojazdu;
- poinformowanie ubezpieczyciela o zbyciu pojazdu.
Wydanie dokumentów pojazdu
Sprzedający w związku z zawarciem umowy sprzedaży pojazdu obowiązany jest przekazać nowemu właścicielowi dowód rejestracyjny oraz zaświadczenie o przeprowadzonym badaniu technicznym pojazdu, jeżeli w dowodzie rejestracyjnym nie jest określony aktualny termin ważności badania technicznego i kartę pojazdu, jeżeli była wydana. Gdy przedmiotem sprzedaży jest pojazd czasowo wycofany z ruchu, dotychczasowy właściciel przekazuje nowemu właścicielowi decyzję o czasowym wycofaniu pojazdu i kartę pojazdu, jeżeli była wydana.
Zawiadomienie o zbyciu pojazdu
Ponadto sprzedający jest obowiązany zawiadomić w terminie nieprzekraczającym 30 dni starostę o zbyciu pojazdu.
Należy pamiętać, że w związku z epidemią koronawirusa do dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 termin na zgłoszenie zbycia pojazdu wynosi 60 dni.
Powiadomienie o zbyciu pojazdu nie jest skomplikowane. W wydziałach komunikacji udostępnione są formularze, które trzeba wypełnić. Możliwe jest także zgłoszenie zbycia pojazdu przez internet przez osoby będące posiadaczami profilu zaufanego lub certyfikatu kwalifikowanego.
Do zgłoszenia zbycia pojazdu będą potrzebne dane nabywcy pojazdu oraz umowa kupna-sprzedaży pojazdu.
Zgłoszenie zbycia pojazdu we właściwym wydziale komunikacji nie wymaga opłat.
Zawiadomienie ubezpieczyciela o sprzedaży pojazdu
Obowiązkiem sprzedającego jest również poinformowanie ubezpieczyciela o sprzedaży samochodu, co powinno nastąpić w ciągu 14 dni od dnia sprzedaży pojazdu.
W tym celu trzeba przygotować pismo lub skorzystać z udostępnionego przez ubezpieczyciela wzoru zgłoszenia. Treść zawiadomienia powinna zawierać dane osobowe zgłaszającego i numer polisy. Do pisma należy dołączyć kopię umowy kupna-sprzedaży pojazdu.
Zgłoszenie zbycia pojazdu ubezpieczycielowi można dokonać w formie listownej lub składając zgłoszenie bezpośrednio w placówce. Część towarzystw ubezpieczeniowych dopuszcza także przesłanie zgłoszenia w formie elektronicznej.
Dopełnienie zgłoszenia zbycia pojazdu ubezpieczycielowi pozwoli uniknąć zamieszania z automatycznym przedłużeniem polisy czy przypisaniem szkody komunikacyjnej dotychczasowemu posiadaczowi. Ponadto zgłoszenie sprzedaży pojazdu w przypadku płatności ratalnej za polisę przeniesie obowiązek zapłaty kolejnej raty na nabywcę pojazdu.
Obowiązki kupującego przy umowie kupna-sprzedaży samochodu
Na kupującym samochód ciążą następujące obowiązki w związku z zawarciem umowy kupna-sprzedaży:
- rejestracja pojazdu,
- w określonych wypadkach opłacenie podatku od czynności cywilnoprawnych,
- w określonych wypadkach nabycie polisy OC dla pojazdu.
Rejestracja pojazdu
Rejestracja pojazdu jest procedurą administracyjną, która wymagana jest, aby pojazd został dopuszczony do ruchu po drogach publicznych. Rejestracji dokonuje starosta właściwy ze względu na miejsce jego zamieszkania lub siedzibę firmy na wniosek właściciela pojazdu.
Zachowanie dotychczasowych tablic wymaga złożenia wniosku przez dotychczasowego właściciela. W takim przypadku starosta, dokonując rejestracji pojazdu, wydaje decyzję o rejestracji i dowód rejestracyjny oraz dokonuje legalizacji dotychczasowych tablic rejestracyjnych.
Standardowymi dokumentami wymaganymi od kupującego przy rejestracji samochodu są:
- dowód własności pojazdu, czyli umowa kupna-sprzedaży;
- świadectwo zgodności WE albo świadectwo zgodności wraz z oświadczeniem zawierającym dane i informacje o pojeździe niezbędne do rejestracji i ewidencji pojazdu, dopuszczenie jednostkowe pojazdu, decyzja o uznaniu dopuszczenia jednostkowego pojazdu albo świadectwo dopuszczenia indywidualnego WE pojazdu, jeżeli są wymagane;
- zaświadczenie o pozytywnym wyniku badania technicznego pojazdu, jeżeli jest wymagane albo dowód rejestracyjny pojazdu lub inny dokument wydany przez właściwy organ państwa członkowskiego, potwierdzający wykonanie oraz termin ważności badania technicznego;
- dowód rejestracyjny, jeżeli pojazd był zarejestrowany;
- dowód odprawy celnej przywozowej, jeżeli pojazd został sprowadzony z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim Unii Europejskiej i jest rejestrowany po raz pierwszy;
- dokument potwierdzający zapłatę akcyzy na terytorium kraju albo dokument potwierdzający brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju albo zaświadczenie stwierdzające zwolnienie od akcyzy w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, jeżeli samochód osobowy został sprowadzony z terytorium państwa członkowskiego UE i jest rejestrowany po raz pierwszy;
- dotychczasowe tablice rejestracyjne pojazdu;
- potwierdzenia uiszczenia wymaganych opłat;
- karta pojazdu, jeśli została wydana;
- wniosek o rejestrację pojazdu.
Koszt rejestracji samochodu osobowego, ciężarowego, specjalnego, autobusu, ciągnika samochodowego z pozostawieniem dotychczasowego numeru rejestracyjnego to wydatek rzędu 67 zł. Wyższe koszty poniesie właściciel, któremu wydane zostaną nowe tablice rejestracyjne, ponieważ w tym wypadku opłata wynosi 180,50 zł.
Dokumenty niezbędne do rejestracji można złożyć bezpośrednio w urzędzie, wysłać pocztą, lub złożyć przez internet.
Podatek od czynności cywilnoprawnych przy zakupie pojazdu
Zakup samochodu od dealera danej marki, z komisu lub od osoby, która prowadzi działalność gospodarczą, wiąże się otrzymaniem przez kupującego faktury VAT lub VAT-marża. W takim przypadku nie ma obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych.
Kupujący zobowiązany jest do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, czyli w przypadku umowy kupna-sprzedaży pojazdu od daty zawarcia umowy.
Kupujący ma dopełnić obowiązków podatkowych bez wezwania organu podatkowego. W tym celu konieczne jest złożenie deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych – PCC-3 oraz obliczenie i zapłacenie należnego podatku.
Należy pamiętać, że podstawą opodatkowania przy umowie sprzedaży będzie wartość rynkowa rzeczy – pojazdu. Wartość rynkową określa się na podstawie przeciętnych cen pojazdów tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia z dnia dokonania czynności cywilnoprawnej. Brak wskazania wartości pojazdu lub ustalenie przez organ podatkowy, że wartość określona przez kupującego nie odpowiada wartości rynkowej, skutkuje tym, że kupujący zostanie wezwany do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania i podania jednocześnie wartości według własnej wstępnej oceny.
Brak określenia wartości nabytego pojazdu mimo wezwania lub podanie wartości, która nie odpowiada wartości rynkowej, prowadzić będzie do tego, że organ podatkowy określi ją przy pomocy opinii biegłego lub przedłożonej przez podatnika wyceny rzeczoznawcy.
Jeżeli wartość zakupionego pojazdu określona zostanie za pomocą opinii biegłego powołanego przez organ podatkowy, a różnica w wartości wyniesie więcej niż 33% od wartości podanej przez podatnika, koszty sporządzenia opinii biegłego ponosić będzie kupujący.
Podatku PCC nie trzeba płacić od zakupu auta dokonanego za granicą. Jednakże, gdy pojazd kupiony za granicą będzie sprowadzony do Polski, powstanie obowiązek opłacenia podatku akcyzowego, który dotyczy zarówno nowych, jak i używanych samochodów.
Przykład 1.
W czasie pobytu w Niemczech pan Janusz kupił od pana Helmuta samochód osobowy marki Volkswagen Passat. Umowa sprzedaży została zawarta w Niemczech i dotyczy pojazdu znajdującego się poza granicami kraju, a to oznacza, że czynność ta nie będzie podlegać PCC.
Kupujący, nabywając pojazd o wartości rynkowej niższej niż 1000 zł, jest zwolniony z podatku PCC.
Obowiązek ubezpieczenia pojazdu
a) w przypadku samochodu osobowego wynoszą one:
- 1200 zł za brak ubezpieczenia przez okres do 3 dni,
- 3100 zł za brak ubezpieczenia przez okres od 4 do 14 dni,
- 6020 zł za brak ubezpieczenia przez okres powyżej 14 dni;
b) w przypadku samochodów ciężarowych kary te są jeszcze wyższe i wynoszą:
- 1810 zł za brak ubezpieczenia przez okres do 3 dni,
- 4520 zł za brak ubezpieczenia przez okres od 4 do 14 dni,
- 9030 zł za brak ubezpieczenia przez okres powyżej 14 dni.
Kupowane auto, które było zarejestrowane w kraju, powinno posiadać polisę. W takim wypadku kupujący ma możliwość pozostać przy dotychczasowej polisie, z zastrzeżeniem, że ubezpieczyciel ma prawo do rekalkulacji składki i wezwania nowego właściciela auta do dopłaty. W przypadku kontynuowania polisy OC sprzedającego pojazd przez nowego nabywcę polisa OC nie przedłuży się automatycznie na następny rok. Kupujący może również zmienić ubezpieczyciela. W takim przypadku należy wypowiedzieć dotychczasową umowę ubezpieczenia OC i zawrzeć nową.
Dopełnienie omówionych w artykule obowiązków zarówno przez kupującego auto, jak i dotychczasowego właściciela jest istotne, ponieważ dla każdego z nich ich niedopełnienie wiąże się z konsekwencjami finansowymi.