Ograniczenie handlu w niedziele i święta

Ograniczenie handlu w niedziele i święta jest uregulowane w przepisach już prawie 4 lata, w związku z czym większość konsumentów dokonujących zakupów w tradycyjny sposób zdążyła się przyzwyczaić do tych rozwiązań. Jednocześnie można zauważyć, że coraz więcej placówek, mimo zakazu funkcjonowania, prowadzi działalność handlową w niedziele i dni świąteczne, a wszystko za sprawą pewnej luki prawnej czy też braku doprecyzowania w ustawie. Staramy się wyjaśnić te kwestie poniżej.

Jakie przepisy ulegają zmianie i od kiedy?

Zmiany dotyczą Ustawy z dnia 10 stycznia 2018 roku o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, zwanej dalej ustawą o ograniczeniu handlu, i zostały zawarte w Ustawie z dnia 14 października 2021 roku o zmianie ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, określanej dalej nowelizacją.

Ograniczenie handlu w niedziele i święta wprowadzone ustawą

Ustawa o ograniczeniu handlu przewiduje prostą zasadę zawartą w art. 5, mianowicie w niedziele i święta w placówkach handlowych:

• handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem,
• powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem

– są zakazane.

Jednak już w następnym przepisie, czyli art. 6 ust. 1, wspomniana ustawa przewiduje kilkadziesiąt (dokładnie 32) wyjątków od zakazu określonego w art. 5.

Jedno z tych wyłączeń okazało się szczególnie „atrakcyjne” dla placówek handlowych w kontekście możliwości prowadzenia działalności w niedziele i święta  – chodzi o zapis art. 6 ust. 1 pkt 7 ustawy o ograniczeniu handlu. Stanowi on, że zakaz handlu w niedziele i święta nie obowiązuje w placówkach pocztowych w rozumieniu Ustawy z dnia 23 listopada 2012 roku  – Prawo pocztowe. Przedsiębiorcy zajmujący się handlem detalicznym zorientowali się, że jest to sposób na swego rodzaju obejście ograniczeń, w tej regulacji nie doprecyzowano bowiem, że działalność polegająca na świadczeniu usług pocztowych ma mieć charakter przeważający. Nowelizacja zmieniła ten stan rzeczy.

Przez placówkę pocztową (art. 3 pkt 15 Prawa pocztowego) należy rozumieć jednostkę organizacyjną operatora pocztowego lub agenta pocztowego, w której można zawrzeć umowę o świadczenie usługi pocztowej lub która doręcza adresatom przesyłki pocztowe bądź kwoty pieniężne określone w przekazach pocztowych, albo inne wyodrębnione i oznaczone przez operatora pocztowego miejsce, w którym można zawrzeć umowę o świadczenie usługi pocztowej lub odebrać przesyłkę pocztową lub kwotę pieniężną określoną w przekazie pocztowym.

Warunkiem wyłączenia spod zakazu danej jednostki organizacyjnej będzie zatem wystąpienie przeważającej działalności polegającej na świadczeniu usług pocztowych. Czym jednak jest przeważająca działalność? Nowelizacja przewiduje przepis, który zawiera odpowiedź na to pytanie.

Krajowy rejestr podmiotów gospodarki narodowej, o którym wyżej mowa, prowadzony jest na zasadach określonych w Ustawie z dnia 29 czerwca 1995 roku o statystyce publicznej. Jeśli chodzi natomiast o przychód ze sprzedaży detalicznej, to jest nim przychód w rozumieniu Ustawy z dnia 6 lipca 2016 roku o podatku od sprzedaży detalicznej.

Co to oznacza w praktyce? Placówki handlowe, w których działalność pocztowa nie stanowi co najmniej 40% miesięcznego przychodu ze sprzedaży detalicznej, nie są wyłączone spod zakazu handlu w niedziele i święta. W konsekwencji przedsiębiorcy mogą być zmuszeni do zmniejszenia wymiaru czasu pracownikom oraz do redukcji etatów.

Kolejne pytanie, jakie się pojawia, brzmi: W jaki sposób będzie rozliczany miesięczny przychód z podziałem na przychód z działalności przeważającej i pozostałej? Ustawodawca przewidział rozwiązanie tej kwestii poprzez dodanie ust. 3 w art. 6 ustawy o ograniczeniu handlu.

Gwoli ścisłości trzeba dodać, że obowiązek ewidencji miesięcznego przychodu dotyczy innych placówek z przeważającą działalnością polegającą na handlu: kwiatami, pamiątkami i dewocjonaliami, prasą, biletami komunikacyjnymi, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych, wyrobami piekarniczymi i cukierniczymi; dotyczy to także placówek, w których przeważającą działalnością jest: działalność gastronomiczna, działalność polegająca na wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami na użytek handlu hurtowego artykułami rolno-spożywczymi (chodzi o tereny rolno-spożywcze rynków hurtowych prowadzonych przez spółki prawa handlowego).

Co więcej  – ten, kto nie będzie prowadził wskazanej ewidencji lub będzie ją prowadził w sposób niezgodny z rozporządzeniem Ministra Finansów będzie podlegał karze grzywny w wysokości od 1000 zł do 100 000 zł.

Zmiany dotyczące placówek handlowych prowadzonych wyłącznie osobiście przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną

Jednym z wyjątków od zakazu handlu w niedziele i święta jest wyłączenie przewidziane w art. 6 ust. 1 pkt 27 ustawy o ograniczeniu handlu. Oznacza to, że zakaz prowadzenia działalności handlowej w niedziele i święta nie obowiązuje w placówkach handlowych, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście, we własnym imieniu i na własny rachunek.

Przepisu tego nie znowelizowano, natomiast dodano regulację umożliwiającą wskazanemu przedsiębiorcy korzystanie z nieodpłatnej pomocy najbliższych członków rodziny.

Osoby wspomniane powyżej nie mogą być pracownikami lub zatrudnionymi w placówce handlowej u przedsiębiorcy, który korzysta z ich nieodpłatnej pomocy.

Pozostałe zmiany w katalogu wyłączeń spod zakazu handlu w niedziele i święta

Ograniczenie handlu w niedziele i święta wg znowelizowanych przepisów przewiduje ponadto usunięcie z katalogu wyjątków od zakazu możliwości handlu w centrach pierwszej sprzedaży ryb  – zgodnie z nowym brzmieniem art. 6 ust. 1 pkt 14 handel będzie dozwolony jedynie w przypadku sprzedaży ryb w gospodarstwach rybackich, ze statku rybackiego i w placówkach handlowych zajmujących się wyłącznie odbiorem produktów rybnych.

Poszerzono jednocześnie zakres przedmiotowy prowadzenia działalności w niedziele i święta przez placówki zajmujące się handlem maszynami rolniczymi i częściami do nich.

Podobne rozwiązanie zastosowano w odniesieniu do placówek handlowych zajmujących się skupem plonów rolnych – również i w tym przypadku rozszerzono asortyment. Zakaz handlu w niedziele i święta nie dotyczy placówek handlowych, w których jest prowadzony wyłącznie skup produktów pochodzenia rolniczego, w szczególności zboża, rzepaku, rzepiku, buraków cukrowych, roślin białkowych, innych upraw polowych, owoców, warzyw, mleka surowego lub runa leśnego (art. 6 ust. 1 pkt 32 ustawy o ograniczeniu handlu).

Ograniczenie handlu w niedziele i święta – najnowsze zmiany – podsumowanie

Zmiany dotyczące bardziej ścisłego egzekwowania zakazu handlu w niedziele i święta już funkcjonują i konsumenci przyzwyczaili sie, ze zakupy w niedzielę nie są już możliwe. Choć pracodawcy próbują obejść przepisy warto pamiętać, że w razie kontroli mogą być obciążeni surową karą. Istnieją jednak nieliczne wyjątki, gdzie sklep w niedzielę może być otwarty ale jest ich naprawdę niewiele.