Piłeś – nie jedź! czyli konsekwencje jazdy samochodem pod wpływem alkoholu

Mimo prowadzonych kampanii społecznych oraz zaostrzania kar dla kierowców prowadzących samochód pod wpływem alkoholu nadal w mediach pojawiają się informacje o kolejnych wypadkach z udziałem pijanych kierowców, nie mówiąc już o tym, ilu kierowców jest zatrzymywanych za samą jazdę pod wpływem alkoholu. W niniejszym artykule omówione zostaną konsekwencje jazdy samochodem pod wpływem alkoholu!

Stan po użyciu alkoholu a stan nietrzeźwości 

Spożycie alkoholu może prowadzić do dwóch sytuacji:

• stanu po użyciu alkoholu, który występuje wówczas, gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi od 0,2 do 0,5 promila, tj. 0,1–0,25 mg alkoholu na 1 dm3 wydychanego powietrza;
• stanu nietrzeźwości, który występuje wówczas, gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi powyżej 0,5 promila, tj. powyżej 0,25 mg alkoholu na 1 dm3 wydychanego powietrza. 

Trudno jednoznacznie wskazać, jaka ilość alkoholu prowadzi do danej liczby promili, gdyż zawsze jest to kwestia indywidualna, uzależniona od tego, jaki alkohol był spożywany, w jakiej ilości, ile czasu upłynęło od jego spożycia, jak też od predyspozycji danego organizmu, tj. wagi i metabolizmu. Dlatego też wiele osób w trakcie kontroli trzeźwości jest zaskoczonych wskazaniem alkomatu.

Oczywiście stwierdzenie stanu po spożyciu alkoholu lub stanu nietrzeźwości u kierowcy skutkuje koniecznością poniesienia przez niego odpowiednich sankcji. Są one co do zasady uzależnione są od tego, jakie stężenie alkoholu w wydychanym powietrzu stwierdzono u kierującego pojazdem.

Kierowca, u którego stwierdzono stan po spożyciu alkoholu, odpowiadać będzie za wykroczenie, osoba prowadząca samochód w stanie nietrzeźwości ponosić zaś będzie odpowiedzialność karną za przestępstwo. 

Odpowiedzialność za wykroczenie

Kierowca prowadzący pojazd po spożyciu alkoholu odpowiada za wykroczenie z art. 87 Kodeksu wykroczeń, który stanowi: „Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 złotych”.

Kara aresztu wymierzana jest w dniach i wynosić może najkrócej 5 dni, a najdłużej – 30 dni.

Wymierzana kara grzywny nie może wynosić mniej niż 50 zł, zaś jej maksymalna wysokość to 5000 zł.

Dodatkowo w razie popełnienia tego wykroczenia orzeka się środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na okres nie krótszy niż 6 miesięcy i nie dłuższy niż 3 lat.

Do tego kierowca prowadzący samochód w stanie po użyciu alkoholu musi liczyć się z tym, że na jego konto zapisanych zostanie zgodnie z taryfikatorem aż 10 punktów karnych.

Wymiar kary i zakazu prowadzenia pojazdów uzależniony jest od uznania organu go nakładającego. W każdym jednak wypadku należy ocenić stopień społecznej szkodliwości czynu i brać pod uwagę cele kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma ona osiągnąć w stosunku do ukaranego. Przy wymiarze kary uwzględniane są w szczególności rodzaj i rozmiar szkody wyrządzonej wykroczeniem, stopień winy, pobudki, sposób działania, stosunek do pokrzywdzonego oraz właściwości, warunki osobiste i majątkowe sprawcy, jego stosunki rodzinne, sposób życia przed popełnieniem wykroczenia i zachowanie się po jego popełnieniu.

W przypadku wykroczenia prowadzenia pojazdu w stanie po użyciu alkoholu duże znaczenie dla wymiaru kary będzie miało to, jaka zawartość alkoholu we krwi lub wydychanym powietrzu została stwierdzona u kierującego pojazdem.

Przykład 1.

Pani Anna została zatrzymana do rutynowej kontroli drogowej, w czasie której stwierdzono u niej 0,1 mg alkoholu na 1 dm3 wydychanego powietrza. Wymierzono jej karę 500 zł grzywny, zakaz prowadzenia pojazdów na okres 6 miesięcy oraz 10 punktów karnych.

Przykład 2.

Pan Jan został zatrzymany do rutynowej kontroli drogowej, w czasie której stwierdzono u niego 0,22 mg alkoholu na 1 dm3 wydychanego powietrza. Wymierzono mu karę 2000 zł grzywny, zakaz prowadzenia pojazdów na okres 2 i pół roku oraz 10 punktów karnych.

Konsekwencje jazdy samochodem pod wpływem alkoholu

Kierowca prowadzący pojazd w stanie nietrzeźwości popełnia przestępstwo z art. 178a Kodeksu karnego, który stanowi: „Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.

Do tego kierowca prowadzący samochód w stanie nietrzeźwości musi liczyć się z tym, że na jego konto zapisanych zostanie zgodnie z taryfikatorem aż 10 punktów karnych.

W razie skazania sprawcy za przestępstwo prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości sąd orzeka świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5000 złotych, a maksymalnie 60 000 zł.

Przykład 3.

Pani Anna została zatrzymana do rutynowej kontroli drogowej, w czasie której stwierdzono u niej 0,31 mg alkoholu na 1 dm3 wydychanego powietrza. Wymierzono jej karę 200 stawek grzywny każda po 20 zł, zakaz prowadzenia pojazdów na okres 3 lat oraz oraz świadczenie na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości 5000 zł.

Przykład 4.

Pan Jan został zatrzymany do rutynowej kontroli drogowej, w czasie której stwierdzono u niego 0,89 mg alkoholu na 1 dm3 wydychanego powietrza. Wymierzono karę jednego roku pozbawienia wolności z warunkowym jej zawieszeniem na okres 3 lat, zakaz prowadzenia pojazdów na okres 5 lat, a także świadczenie na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości 8000 zł.

Wypadek w stanie nietrzeźwości

Kierowca prowadzący pojazd pod wpływem alkoholu, jeśli spowoduje wypadek komunikacyjny, musi liczyć się z jeszcze bardziej dotkliwymi konsekwencjami. W takim przypadku może mu grozić kara pozbawienia wolności w wysokości od 4,5 roku do nawet 12 lat oraz zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, który może zostać wobec niego orzeczony dożywotnio. Dodatkowo dojdą do tego sankcje finansowe, gdyż kierowca taki zobowiązany będzie do zapłaty świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, którego minimalna kwota w takim wypadku wynosi 10 000 zł, a maksymalna – 60 000 zł.

Recydywa

Podobnie w sytuacji recydywistów, czyli osób, który po raz drugi i kolejny zostaną przyłapani na jeździe samochodem po alkoholu. W takim wypadku kierowcy grozi wyłącznie kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Do tego orzeczony zostanie zakaz prowadzenia pojazdów, który może być dożywotni. Ponadto kierowca taki zobowiązany będzie do zapłaty świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, którego minimalna kwota w takim wypadku wynosi 10 000 zł, a maksymalna – 60 000 zł.

Wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela i regres ubezpieczeniowy

Mimo że kwestii wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela w sytuacji, gdy dojdzie do wypadku spowodowanego przez pijanego kierowcę, nie reguluje żadna ustawa, to w praktyce taki zapis niemal zawsze znajduje się w ogólnych warunkach ubezpieczenia.

Spowodowanie wypadku pod wpływem alkoholu skutkować będzie koniecznością poniesienia zwrotu kosztów naprawienia szkody wyrządzonej w związku z ruchem danego pojazdu z własnej kieszeni, co w niektórych sytuacjach może okazać się dotkliwe, dlatego też nie warto ryzykować i jeździć po spożyciu alkoholu.

Przykład 5.

Pan Jan prowadził pojazd mechaniczny w stanie nietrzeźwości. 1 sierpnia 2020 roku spowodował wypadek śmiertelny. W związku z tym sąd zasądził na rzecz każdego z 4 najbliższych członków rodziny zmarłego kwoty po 100 000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć osoby z najbliższej rodziny. Kwoty te poszkodowanym wypłacił ubezpieczyciel obejmujący ubezpieczeniem OC pojazd pana Jana w dacie zdarzenia. Jednak w związku z tym obowiązany on będzie zwrócić ubezpieczycielowi kwotę 400 000 zł w ramach regresu ubezpieczeniowego. Gdyby pan Jan spowodował wypadek, będąc trzeźwym, nie musiałby zwracać kosztów naprawienia szkody ubezpieczycielowi.

Jazda pod wpływem alkoholu znajduje się wśród wyłączeń z ochrony ubezpieczeniowej w ramach autocasco, co oznacza, że ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania z tytułu AC w razie wystąpienia szkody objętej tym ubezpieczeniem.

Zwolnienie dyscyplinarne za jazdę po alkoholu

W sytuacji niektórych grup zawodowych, np. kierowców zawodowych, jazda po spożyciu alkoholu i orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów rodzić będzie dodatkowe konsekwencje w postaci zwolnienia dyscyplinarnego. Zgodnie z art. 52 § 1 pkt 3 Kodeksu pracy: „pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku”. W przypadku gdy praca danego pracownika wymaga posiadania przez niego uprawnień do kierowania pojazdami, ich utrata stanowi podstawę do złożenia przez pracodawcę oświadczenia o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika, popularnie zwane dyscyplinarką lub zwolnieniem dyscyplinarnym.

Przykład 6. 

Pan Tadeusz jest kierowcą miejskiego autobusu od 20 lat. 30 sierpnia 2021 roku został zatrzymany do rutynowej kontroli drogowej w ramach akcji „Trzeźwe poranki” prowadzonej przez policję. Po zbadaniu go alkomatem na zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu okazało się, że stężenie wynosi 0,44 mg alkoholu na 1 dm3 wydychanego powietrza. W związku z tym pan Tadeusz został ukarany jak za przestępstwo i orzeczono względem niego zakaz prowadzenia pojazdów na 3 lata. Kiedy jego pracodawca dowiedział się o tym fakcie, złożył mu oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, powołując się na zawinioną utratę uprawnień niezbędnych do wykonywania pracy. Taka postawa pracodawcy była prawidłowa, o ile przed zwolnieniem dyscyplinarnym dysponował prawomocnym orzeczeniem wyroku sądu orzekającym zakaz prowadzenia pojazdów.

Zwolnienie dyscyplinarne pracownika, wobec którego orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów, a którego uprawnienie do prowadzenia pojazdów jest konieczne do wykonywania pracy, może nastąpić skutecznie pod warunkiem, że pracodawca dysponuje prawomocnym bądź ostatecznym orzeczeniem odpowiedniego organu. 

Jak widać, skutki jazdy po spożyciu alkoholu są dotkliwe, dlatego warto pamiętać, aby nigdy nie wsiadać za kierownicę po alkoholu.