Pracoholizm - czym jest i jak się objawia?

Pracoholizm można pomylić z pracowitością. Osoba, która cierpi na to uzależnienie, jest bowiem zaangażowana w swoją pracę, działa z chęcią, robi dużo, przydziela sobie wiele zadań i jest dyspozycyjna. Szaf może być zadowolony, że ktoś taki jest częścią jego zespołu, ponieważ pracoholik chętnie dokończy projekt po godzinach, kolejne zadanie weźmie do domu, a poza tym niechętnie wykorzystuje urlop. Powinien być to jednak sygnał, że w firmie pojawia się poważny problem, bo chociaż początkowo rzeczywiście można być zadowolonym z efektywności osoby uzależnionej, z czasem jej energia będzie się wyczerpywać, a zadania będą wykonywane coraz gorzej.

Pracoholizm jest jednym z takich uzależnień, które ludzie nierzadko biorą za zaletę. Osoba uzależniona okazuje się bowiem bardzo aktywna, perfekcyjna, co więcej często i dużo mówi o swojej ambicji i osiągnięciach. Jednak warto pamiętać, że mimo osiągnięć, nie jest to uzależnienie niegroźne, które można uznać jako coś dobrego. Może ono wywołać poważne skutki.

Pracoholizm - objawy

Jak już wspominaliśmy, pracoholizm można pomylić z pracowitością. Jednak oprócz tego, że osoba uzależniona chętnie wykonuje swoją pracę i bierze na siebie wiele zadań, istnieje szereg objawów, które potwierdzają, że stała się ona ofiarą pracoholizmu.

Pracoholik:

• mówi właściwie tylko o pracy, niezależnie z kim rozmawia i w jakiej sytuacji. Temat jest niewyczerpany, a przejście na inny jest niemal niemożliwe;
• to osoba, dla której multitasking jest codziennością. Robi dużo, nie ma wolnej chwili, a jeżeli jakaś się znajdzie, szybko ją zapełnia. Ciągle pracuje, nie ma na nic czasu, wykonuje kilka rzeczy jednocześnie i nie potrafi oraz nie chce odpoczywać;
• jest perfekcjonistą, jednak w nadmiernym stopniu. Każda, nawet najmniejsza porażka staje się jednoznaczna z ogromnymi wyrzutami sumienia i burzeniem wiary we własne siły oraz umiejętności;
• ceni sobie kontrolę, nie tylko swojej pracy, lecz także powierzonych innym zadań. Nie wierzy, że ktoś może zrobić coś tak dokładnie jak on i ma tendencję to zaglądania współpracownikom przez ramię;
• zapomina o sobie i nie dba o swoje zdrowie. Je w pośpiechu, byle tylko zaspokoić głód, nie ma czasu na sen czy podstawowe badania lekarskie;
• jest niezwykle niecierpliwy. Każda wolna chwila do dla niego strata czasu. Traci cierpliwość w komunikacji miejskiej, kolejce. Musi robić coś, co uznaje za istotne, w przeciwnym razie jest zdenerwowany;
• ma kiepskie kontakty z innymi ludźmi, począwszy od bliskich, na współpracownikach skończywszy. Powody w tym przypadku mogą być różne, jednak najczęściej praca jest ważniejsza od rozmowy z kimś, a nawiązywanie nowych znajomości wydaje się mu stratą czasu, który można przecież przeznaczyć na pracę;
• nie odczuwa upływu czasu kiedy pracuje. Nie jest świadomy, że przy zadaniu spędził nieprzerwanie kilka godzin, jest nim pochłonięty;
• nie umie się relaksować. Kiedy nic nie robi, ma ogromne wyrzuty sumienia i odczuwa niepokój. Tym samym brakuje mu energii, z dnia na dzień jest coraz bardziej rozdrażniony, a zmęczenie staje się permanentne.

Przyczyny pracoholizmu

Co przyczynia się do uzależnienia? Dlaczego niektóre osoby popadają w pracoholizm, a inne - mimo nawału obowiązków i pracowitości - nie? Wiele tutaj zależy od człowieka, lecz także od specyfiki jego pracy.

Pracoholicy są często perfekcjonistami i to właśnie ta cecha w połączeniu z niedowartościowaniem czy małą wiarą we własne możliwości sprawia, że chcą oni udowodnić sobie i innym, że są ambitni, świetnie wywiązują się z obowiązków, potrafią pracować efektywnie i robią o wiele więcej niż inni.

Pracoholizm może być również wynikiem wyścigu szczurów. Jeżeli nasze zatrudnienie nie jest stabilne, nie czujemy się pewnie i bezpiecznie, chcemy pokazać, że pracujemy jak najlepiej i warto nam zaufać. Bierzemy więc na siebie jak najwięcej, a kiedy tylko przestajemy wykonywać zadania, czujemy niepokój, bo co jeżeli nasi współpracownicy właśnie zamiast odpoczywać robią kolejny projekt? Tym samym wpadamy w błędne koło.

Coraz częściej zauważa się pracoholizm u osób, które prowadzą własną działalność i pracują w domu. Nierzadko uważają oni, że powinni być online przez cały czas, a potencjalni klienci najbardziej liczą na to, że ich dostępność jest całodobowa. Dlatego też takim pracownikom zdarza się pracować całymi dniami.

Pracoholizm może być również ucieczką od problemów prywatnych. Jeżeli trudno nam sobie z nimi poradzić, uciekamy w pracę, robimy coraz więcej, żeby się oderwać i zapomnieć o nich chociaż na chwilę.

Jak rozpoznać u siebie pracoholizm?

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-10 opracowała kryteria pracoholizmu. Przyjmuje się, że wystarczy dopasować do siebie 3 z wymienionych, aby uznać, że problem pracoholizmu dotyczy także nas.

Pracoholik:

• nie zdaje sobie sprawy z tego, jak długo pracuje, ile godzin spędza, pracując oraz ile zadań aktualnie na siebie wziął;
• nie interesuje się niczym, co nie jest związane z pracą, nie ma hobby, wszystkie jego cele życiowe i wyzwania związane są z jego pracowniczymi zadaniami;
• musi pracować, jak najwięcej tylko zdoła, kiedy ma wolne czuje napięcie oraz niepokój;
• pracuje coraz więcej i bierze na siebie dużo zadań;
• jest bardzo zaangażowany w pracę, jednak jego zadowolenie z tego, ile i jak robi, jest coraz mniejsze;
• ma kłopoty ze zdrowiem i trudno mu się odnaleźć w społeczeństwie, cierpią jego kontakty z innymi ludźmi.