Zmiany w PPK wprowadzone w 2022 roku

Na skróty

Z dniem 4 czerwca tego roku weszły w życie istotne zmiany w PPK. Modyfikacje prawne mają rozpowszechnić regularne oszczędzanie na emeryturę, nakładają także nowe obowiązki na podmioty, do których nie mają zastosowania przepisy dotyczące Pracowniczych Planów Kapitałowych. Nowe uprawnienia uzyskała ponadto Państwowa Inspekcja Pracy (PIP). O tym, jakie są najważniejsze zmiany w tym zakresie, piszemy w niniejszym artykule.

Zmiany w PPK – podstawa prawna oraz akty normatywne objęte nowelizacją

Podstawą prawną zmian w zakresie przepisów określających zasady funkcjonowania PPK jest Ustawa z dnia 28 kwietnia 2022 roku o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027.

W odniesieniu do omawianej problematyki nowelizacją objęto unormowania:

Ustawy z dnia 4 października 2018 roku o pracowniczych planach kapitałowych (dalej jako „ustawa o PPK”);
Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 roku o Państwowej Inspekcji Pracy (dalej jako „ustawa o PIP”).
Zobacz też
- Dziedziczenie środków zgromadzonych w PPK

Zmiana definicji podmiotu zatrudniającego oraz nowe obowiązki dla mikroprzedsiębiorcy

Nowela w art. 2 ust. 1 pkt 21 ustawy o PPK oprócz doprecyzowania zapisów dotyczących posiadania numeru identyfikacyjnego umożliwia także przystąpienie do PPK pracownikom i zleceniobiorcom zatrudnionym w zakładach pracy lub u zleceniodawców, w przypadku których obowiązek płatności wynagrodzeń oraz zobowiązania wynikające z przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych są realizowane przez inne podmioty.

Podmiotem zatrudniającym jest także płatnik – jeżeli pracodawca w rozumieniu Kodeksu pracy lub zleceniodawca w rozumieniu Kodeksu cywilnego nie posiada numeru identyfikacyjnego (art. 2 ust. 1 pkt 21 lit. f ustawy o PPK).

Warto podkreślić, że w ramach noweli wprowadzono definicję pojęcia „numer identyfikacyjny” – ilekroć mowa o takim numerze, należy przez to rozumieć NIP lub REGON (art. 2 ust. 1 pkt 14a ustawy o PPK).

Kolejną ważną zmianą jest ustanowienie obowiązku przekazania oświadczenia przez podmiot, który nie musi stosować ustawy o PPK o spełnianiu ustawowych warunków do takiego zwolnienia. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o PPK przepisów w niej zawartych nie stosuje się do:

mikroprzedsiębiorcy, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców, jeżeli wszystkie osoby zatrudnione złożą podmiotowi zatrudniającemu deklarację o rezygnacji z uczestnictwa w PPK;
podmiotu zatrudniającego będącego osobą fizyczną, który zatrudnia, w zakresie niezwiązanym z działalnością gospodarczą tego podmiotu, osobę fizyczną w zakresie niezwiązanym z działalnością gospodarczą tej osoby.

Nowo wprowadzone rozwiązania przewidują, że podmioty wskazane w art. 13 ust. 1 ustawy o PPK będą zobowiązane – na wezwanie Polskiego Funduszu Rozwoju Spółka Akcyjna (PFR) – przekazać PFR oświadczenie o spełnianiu warunków określonych w art. 13 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy o PPK.

Umowa o prowadzenie PPK w przypadku pracowników po ukończeniu 55. roku życia

Stosownie do nowego brzmienia art. 15 ust. 2 ustawy o PPK podmiot zatrudniający zawiera umowę o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej, która ukończyła 55. rok życia i nie ukończyła 70 lat, wyłącznie na jej wniosek. Jednocześnie podmiot zatrudniający jest obowiązany do poinformowania wskazanej osoby o możliwości złożenia wniosku.

Nowe terminy w ustawie o PPK

Po noweli (art. 16 ust. 1 ustawy o PPK) podmiot zatrudniający zawiera umowę o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej nie wcześniej niż po upływie 14 dni zatrudnienia (dotychczas umowa taka mogła być zawarta po upływie 3. miesiąca zatrudnienia).

Zmieniono także termin przewidziany na złożenie podmiotowi zatrudniającemu oświadczenia uczestnika PPK o zawartych w jego imieniu umowach o prowadzenie PPK. Do tej pory należało to uczynić w terminie 7 dni, po upływie 10 dni miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin 3 miesięcy zatrudnienia, zaś po noweli termin ten będzie liczony od 7. dnia, począwszy od dnia zawarcia umowy o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz uczestnika PPK.

Dotychczas brak było w ustawie o PPK regulacji dotyczącej wpłaty dodatkowej. W drodze noweli wprowadzono w art. 27 omawianej ustawy nowy przepis (ust. 3a), zgodnie z którym wpłata dodatkowa w wysokości zadeklarowanej przez uczestnika PPK obowiązuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym uczestnik PPK złożył deklarację wpłaty dodatkowej.

Wprowadzono ponadto zasadę, że pierwsze wpłaty oblicza się i pobiera się od wynagrodzenia wypłaconego uczestnikowi PPK po powstaniu stosunku prawnego wynikającego z umowy o prowadzenie PPK. Pierwsze wpłaty są dokonywane w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały naliczone i pobrane.

Zwrot wpłat oraz dopłat rocznych, które okazały się nienależne

W ustawie o PPK dodano zapisy, na podstawie których istnieje możliwość wycofania nienależnie dokonanych wpłat i dopłat (art. 28a).

Wpłaty dokonywane do PPK, wpłata powitalna lub dopłaty roczne, które okazały się nienależne w całości lub w części, podlegają zwrotowi na rzecz finansującego jedną z wyżej wymienionych należności.

Jak stanowi art. 28a ust. 5 ustawy o PPK, wpłaty finansowane przez osobę, na rzecz której są one dokonywane, oraz wpłaty finansowane przez podmiot zatrudniający, które okazały się nienależne w całości lub w części oraz za które nie zostały nabyte jednostki uczestnictwa funduszu inwestycyjnego albo jednostki uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, bądź które nie zostały przeliczone na jednostki rozrachunkowe funduszu emerytalnego, instytucja finansowa niezwłocznie – nie później niż w terminie 3 dni roboczych po powzięciu informacji, że wpłaty okazały się nienależne – zwraca:

tej osobie – w przypadku wpłat przez nią finansowanych, przy czym zwrotu dokonuje się na rachunek bankowy tej osoby, a jeżeli instytucja finansowa nie posiada informacji o numerze takiego rachunku – na rachunek bankowy podmiotu zatrudniającego;
podmiotowi zatrudniającemu – w przypadku wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający, przy czym zwrotu dokonuje się na rachunek bankowy tego podmiotu.

Zmiany w ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy

W ramach nowelizacji dokonano także zmian w przepisach ustawy o PIP. W dotychczasowym stanie prawnym inspektorzy pracy byli upoważnieni do ścigania wykroczeń określonych w ustawie o PPK. Nie dotyczyło to jednak wykroczenia z art. 108 ustawy o PPK, które polega na nakłanianiu pracownika lub uczestnika PPK do rezygnacji z oszczędzania.

Art. 108 ustawy o PPK: „Kto, jako podmiot zatrudniający albo osoba upoważniona do działania w imieniu podmiotu zatrudniającego lub działająca z inicjatywy tego podmiotu, nakłania osobę zatrudnioną lub uczestnika PPK do rezygnacji z oszczędzania w PPK, podlega karze grzywny w wysokości do 1,5% funduszu wynagrodzeń u danego podmiotu zatrudniającego w roku obrotowym poprzedzającym popełnienie czynu zabronionego”.

Poczynając od 4 czerwca br., sytuacja ta uległa zmianie, bowiem w zakresie kompetencji PIP będzie ściganie wykroczeń, o których mowa w art. 106–108 ustawy o PPK, oraz udział w postępowaniu w sprawach dotyczących tych wykroczeń w charakterze oskarżyciela publicznego (art. 10 ust. 1 pkt 14b ustawy o PIP).

Ponadto, zgodnie z art. 13 pkt 6 ustawy o PIP, kontroli Państwowej Inspekcji Pracy podlegają podmioty zatrudniające, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 21 ustawy o PPK – w zakresie obowiązków wynikających z przepisów tej ustawy.

Inspektorzy pracy będą zatem mogli przeprowadzać kontrole – w zakresie przestrzegania obowiązków wynikających z ustawy o PPK – we wszystkich podmiotach zatrudniających, w tym u zleceniodawców.

Zmiany w PPK obowiązujące od 4 czerwca 2022 roku – podsumowanie

Modyfikacje prawne obowiązujące od 4 czerwca 2022 roku dotyczące PPK mają na celu m.in. upowszechnianie oszczędzania na emeryturę. Rozszerzono zatem definicję podmiotu zatrudniającego, u którego można przystąpić do programu. Jednocześnie podmioty niemające obowiązku stosowania ustawy o PPK (przede wszystkim mikroprzedsiębiorcy) zostali zobowiązani do przedstawienia, na żądanie PFR, oświadczenia o spełnianiu warunków ustawowych kwalifikujących do tego zwolnienia. Nowelizacja przewiduje ponadto zmiany w zakresie terminów oraz reguluje postępowanie w zakresie zwrotu wpłat dokonywanych do PPK, które okazały się nienależne. Odrębną kwestią jest nowela ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, bowiem inspektorzy pracy uzyskali prawo do ścigania wykroczeń polegających na nakłanianiu pracownika lub uczestnika PPK do rezygnacji z oszczędzania.

Polecamy:

Urlop rodzicielski pracownika - wymiar i dokumentowanie

Zobacz też