Ageizm w pracy – jak go rozpoznać?

Ageizm w pracy jest powszechnym, ale często bagatelizowanym zjawiskiem. Dopóki nie dotknie nas osobiście, nie zdajemy sobie sprawy z jego skali. Dodatkowo dyskryminację ze względu na wiek bardzo trudno udowodnić, dlatego często wolimy wierzyć, że dana osoba nie jest po prostu wystarczająco dobra. Czy można zrobić coś, by temu przeciwdziałać? Dowiesz się tego z artykułu.

Czym jest ageizm? 

Ageizm oznacza dyskryminację ze względu na wiek. Polega ona na lekceważącym lub nierównym traktowaniu osób starszych. Co ciekawe, „starsi” to pojęcie względne i może odnosić się już do osób w wieku od 35 do 40 lat.

Dyskryminacja ze względu na wiek może występować w różnych formach. Do jednej z nich należy brak awansu dla pracownika. Osoby starsze mogą być pomijane w procesie awansowania na wyższe stanowiska. Może to wynikać z przekonania, że z powodu wyższego wieku taki pracownik nie ma zasobów do rozwijania się lub nie ma wystarczających umiejętności. Osoby starsze mogą również być częściej zwalniane z pracy niż osoby młodsze. Zazwyczaj wynika to z przekonania, że są one mniej wydajne lub mniej elastyczne w zmianach.

Przykład 1.

Pan Jacek, 50-letni mężczyzna, jest dobrze wykwalifikowany i ma długoletnie doświadczenie w branży IT. Poszukuje on pracy, ale nie może znaleźć odpowiedniej oferty. W końcu znajduje ogłoszenie o pracy w firmie IT. Został on zaproszony na rozmowę o pracę, podczas której wypadł bardzo dobrze, jednak dyrektor firmy odmówił zatrudnienia pana Jacka, tłumacząc, że poszukują do swojej firmy młodszej osoby.

Przyczyny ageizmu w pracy

Jedną z najczęstszych przyczyn ageizmu w pracy jest istnienie stereotypów o pracownikach w starszym wieku. Stereotypy te często są negatywne i przekładają się na przekonanie, że osoby starsze są mniej produktywne, kreatywne lub otwarte na zmiany.

Inną przyczyną ageizmu w pracy jest obawa przed kosztami zatrudniania pracowników w starszym wieku. Pracodawcy obawiają się, że będą musieli ponosić wyższe koszty związane z emeryturami lub ubezpieczeniami zdrowotnymi pracowników w starszym wieku.

Trzecią przyczyną ageizmu w pracy jest konkurencja ze strony młodszych pracowników. Pracodawcy często uważają ich za bardziej atrakcyjnych dla firmy. Młodzi pracownicy są często postrzegani jako bardziej energiczni, kreatywni i otwarci na zmiany.

Objawy ageizmu w pracy

Osoba doświadczająca ageizmu w pracy może odczuwać następujące objawy:

• Strach przed pójściem do pracy – może to wynikać z lęku przed odrzuceniem, dyskryminacją lub utratą pracy. Strach bywa tak silny, że może prowadzić do objawów somatycznych, takich jak bóle głowy, problemy żołądkowe lub problemy ze snem.
• Stres i napięcie – takie osoby mogą również czuć się przytłoczone presją, by udowodnić swoją wartość. Stres i napięcie mogą prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, problemy ze snem i depresja.
• Spadek motywacji i zaangażowania – osoby doświadczające ageizmu mogą czuć się zdemotywowane, ponieważ czują, że nie są cenione lub szanowane. Mogą również czuć się bezsilne, ponieważ nie mają możliwości zmiany sytuacji. Spadek motywacji i zaangażowania może prowadzić do obniżenia wydajności pracy.
• Problemy ze zdrowiem psychicznym – ageizm w pracy może prowadzić do problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak depresja, lęk i poczucie bezwartościowości. Osoby doświadczające ageizmu mogą czuć się samotne i izolowane. Mogą również mieć trudności z nawiązywaniem nowych relacji. Problemy ze zdrowiem psychicznym mogą mieć negatywny wpływ na życie osobiste i zawodowe.
• Spadek samooceny – osoby doświadczające ageizmu mogą czuć się niepewne swoich umiejętności i wartości, niepotrzebne i niekochane. Spadek samooceny może prowadzić do problemów w relacjach osobistych i zawodowych.

Jak nie bać się ageizmu w pracy – działania, które możesz podjąć

Z problemem ageizmu powinni walczyć również sami zainteresowani. Niestety, nic nie można zrobić w obliczu rzeczywistości, w której rynek pracy jest konkurencyjny, zmiany zachodzą szybko, a pracodawcy oczekują elastyczności. Jeśli chcesz spać spokojnie, zadbaj przede wszystkim o to, by nie spoczywać na laurach, stale się dokształcać i być na bieżąco z nowościami w Twojej dziedzinie. Skorzystaj ze szkoleń i podnieś swoje kwalifikacje. Popraw swoje umiejętności miękkie – to może być Twoja przewaga nad młodszymi kandydatami. Zwróć także uwagę na swoją sieć kontaktów: nic tak nie pomaga w znalezieniu pracy, jak znajomi, którzy mogą polecić Cię jako godnego zaufania pracownika.

Zwróć także uwagę na swoje myśli i nastawienie. Jeżeli uważasz, że jesteś częścią grupy dyskryminowanej na rynku pracy, to niestety bardzo łatwo możesz wpaść w rolę ofiary systemu. Takie myśli o swojej gorszej pozycji nie pomogą Ci dobrze zaprezentować się podczas procesu rekrutacji. Dlatego warto zmienić swoje nastawienie i skupić się na swoich mocnych stronach.

Jeśli doświadczasz ageizmu w pracy, możesz podjąć następujące kroki:

1. Porozmawiaj z pracodawcą lub przełożonym o tym, co się dzieje. Może to być trudne, ale może też okazać się najlepszym sposobem na rozwiązanie problemu. Wyjaśnij, w jaki sposób dyskryminacja wpływa na Ciebie i Twoją pracę. Jeśli jesteś gotów, możesz przedstawić dowody na to, że doświadczasz dyskryminacji, np. zapisy rozmów, e-maile lub świadectwa współpracowników. 

2. Jeśli rozmowa z pracodawcą nie przyniesie rezultatów, możesz zgłosić sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy. Inspekcja ma prawo zbadać sprawę i nałożyć na pracodawcę kary finansowe. 

3. Możesz porozmawiać o tym, co się dzieje, z bliskimi osobami lub z organizacjami, które zajmują się walką z dyskryminacją. Pomoże Ci to poczuć się mniej samotnym i wzmocnić pewność siebie.

Pamiętaj, że nie jesteś sam i że masz prawo do godnego traktowania w pracy.

Zwalczanie ageizmu przez pracodawcę

Pracodawcy mogą podjąć szereg działań, aby przeciwdziałać ageizmowi w swoich organizacjach. Podnoszenie świadomości na temat ageizmu jest pierwszym krokiem do jego zwalczania. Pracodawca może to zrobić poprzez wewnętrzne kampanie informacyjne, szkolenia dla pracowników lub współpracę z zewnętrznymi organizacjami. Ważne jest, aby pracownicy zrozumieli, czym jest ageizm w pracy i jakie są jego konsekwencje. Prowadzenie szkoleń dla pracowników na temat różnorodności i szacunku może pomóc w budowaniu kultury szacunku dla wszystkich pracowników, bez względu na ich wiek. Szkolenia powinny obejmować tematy takie jak:

• świadomość uprzedzeń i stereotypów związanych z wiekiem,
• korzyści płynące z różnorodności w miejscu pracy,
• sposoby na budowanie pozytywnych relacji z pracownikami z różnych grup wiekowych.

Tworzenie polityk i procedur antydyskryminacyjnych jest kolejnym ważnym krokiem w przeciwdziałaniu ageizmowi. Polityki te powinny jasno określać, że dyskryminacja ze względu na wiek jest niedopuszczalna. Powinny one również zawierać procedury, które umożliwią pracownikom złożenie skargi w przypadku dyskryminacji.

Utworzenie zespołu do zwalczania dyskryminacji może być skutecznym sposobem na zapewnienie, że pracownicy są traktowani w sposób równy i sprawiedliwy. Zespół ten powinien składać się z pracowników z różnych grup wiekowych i być odpowiedzialny za monitorowanie przestrzegania polityk i procedur antydyskryminacyjnych.

Ageizm w pracy – podsumowanie

Ageizm w pracy to poważny problem, który może mieć negatywny wpływ na pracownika. Jest to forma dyskryminacji, która jest niesprawiedliwa i niezgodna z prawem. Ważne jest, aby być świadomym tego zjawiska i mu przeciwdziałać.