Czy praktyki absolwenckie są korzystną formą zatrudnienia?

Zarówno w trakcie nauki, jak i po jej zakończeniu młode osoby mogą podjąć pracę zarobkową. Jedną z najlepszych opcji są w tym przypadku praktyki absolwenckie. Warto jednak wiedzieć, na jakich zasadach działa taka forma zatrudnienia oraz jakie korzyści można z tego tytułu uzyskać.

Kto może odbywać praktyki absolwenckie?

Praktyka powinna służyć nabyciu umiejętności oraz doświadczenia zawodowego przez młodą osobę. Regulacje dotyczące tego rodzaju pracy znajdziemy przede wszystkim w ustawie o praktykach absolwenckich. Zgodnie z art. 2 tego aktu na praktykę może zostać przyjęta osoba, która:

• ukończyła co najmniej gimnazjum lub ośmioletnią szkołę podstawową
• w dniu rozpoczęcia umowy nie ukończyła 30. roku życia.

Co ważne, w okresie odbywania praktyk absolwenckich można pozostawać zarejestrowanym w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna.

Na jaki okres można zawrzeć umowę o praktyki absolwenckie

Umowa o praktyki absolwenckie może zostać zawarta maksymalnie na 3 miesiące. Możliwe jest, rzecz jasna, zawarcie na ten okres jednej umowy lub kilku, których łączny okres nie przekracza 3 miesięcy. Zasada ta dotyczy jednej firmy przyjmującej na praktykę.

Przykład 1.

Roman ukończył technikum mechaniczne i chciałby zdobyć trochę doświadczenia w zawodzie. W warsztacie swojego wujka podpisał umowę o praktyki absolwenckie na 3 miesiące. Po tym czasie znalazł kolejną firmę zajmującą się naprawą samochodów i tam również odbywał praktyki przez 3 miesiące.

Zakres obowiązków praktykanta

W przepisach nie istnieją odgórnie określone typy prac, jakie może podejmować praktykant. Zwykle są to obowiązki pomocnicze względem pracowników wykwalifikowanych. Warto jednak podkreślić, że nie jest możliwe zawarcie umowy na wykonywanie prac szczególnie niebezpiecznych.

Ponadto osoba przyjmująca na praktykę jest zobligowana do zapewnienia praktykantowi bezpiecznych i higienicznych warunków odbywania praktyki, a także, jeśli to konieczne, odpowiednich środków ochrony indywidualnej.

Czas pracy praktykanta

Mimo że do umowy o praktyki absolwenckie nie stosuje się przepisów prawa pracy, to ustawa odnosi się do kilku zapisów Kodeksu pracy (dalej jako kp). Dotyczą one w szczególności czasu pracy oraz odpoczynków dobowych i tygodniowych. Zgodnie z nimi:

• czas pracy praktykanta nie może przekroczyć 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy (art. 129 § 1 kp);
• tygodniowy czas pracy łącznie z nadgodzinami nie może przekroczyć przeciętnie 48 godzin pracy (art. 131 § 1 kp);
• praktykantowi w każdej dobie przysługuje prawo do nieprzerwanego 11-godzinnego odpoczynku, natomiast w każdym tygodniu powinien mieć zapewniony dodatkowo 35-godzinny nieprzerwany odpoczynek, który obejmuje również 11 godzin odpoczynku dobowego (art. 132 § 1 i art. 133 § 1 kp);
• jeśli praktykant pracuje co najmniej po 6 godzin dziennie, wówczas w ciągu dnia pracy przysługuje mu 15-minutowa przerwa wliczana do czasu pracy (art. 134 kp).

Nie ma również przeszkód, aby praktykant wykonywał pracę w porze nocnej, na co wskazuje odwołanie do art. 151⁷ kp.

Wynagrodzenie praktykanta

Praktyki absolwenckie można wykonywać odpłatnie lub nieodpłatnie. Kwestie finansowe powinny zostać uregulowane w umowie pomiędzy praktykantem a zatrudniającym go podmiotem. Ustawa o praktykach absolwenckich zawiera zapis dotyczący limitu miesięcznego wynagrodzenia praktykanta. Nie może ono przekraczać dwukrotności minimalnej pensji obowiązującej w danym roku kalendarzowym. Oznacza to, że w 2021 roku praktykant otrzyma za miesiąc pracy nie więcej niż 5600 zł brutto. Nie ma natomiast najniższego progu wynagrodzenia, jaki musi zapewnić pracodawca, jeśli strony zawrą umowę odpłatną.

Istotne jest, że praktyki absolwenckie nie stanowią tytułu do objęcia ani ubezpieczeniami społecznymi, ani też ubezpieczeniem zdrowotnym. Praktykant, który jest zarejestrowany w urzędzie pracy, ma prawo do korzystania z bezpłatnej opieki medycznej w ramach NFZ. Jeśli chodzi o podatek, to od 1 stycznia 2021 roku praktykanci do 26 roku życia mogą skorzystać z ulgi tzw. PIT-0, czyli zwolnienia z podatku.

W przypadku praktykantów powyżej 26 r. ż., którzy nie mogą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania, podczas obliczania ich zaliczki na podatek nie stosuje się ani kosztów uzyskania przychodu, ani ulgi podatkowej. Podatek pobierany jest w wysokości 17% kwoty brutto.

Przykład 2.

Po zakończeniu szkoły zawodowej Marta, lat 19 zdecydowała się na praktyki w salonie fryzjerskim. Właściciel zaproponował jej wynagrodzenie w wysokości 2000 zł za miesiąc pracy. W takiej sytuacji Marta co miesiąc będzie dostawała 2000 zł wynagrodzenia, ponieważ będzie mogła skorzystać ze zwolnienia z PIT.

Po zakończeniu roku, w którym odbywała się praktyka, osoba zatrudniająca praktykanta powinna wystawić mu PIT-11. Na jego podstawie praktykant powinien dokonać rozliczenia w zeznaniu rocznym.

Rozwiązanie umowy o praktyki absolwenckie

Przepisy przewidują możliwość wcześniejszego rozwiązania umowy o praktyki absolwenckie. Co więcej, jeśli umowa była zawarta:

• nieodpłatnie – wówczas zakończenia umowy można dokonać w dowolnym momencie;
• odpłatnie – wtedy rozwiązania umowy można dokonać za wypowiedzeniem wynoszącym 7 dni.
  Umowa o praktyki absolwenckie powinna zostać rozwiązana z zachowaniem formy pisemnej.

Przykład 3.

Grzegorz zawarł odpłatną umowę o praktyki absolwenckie w restauracji. Już w pierwszym miesiącu pracy – 21 września – złożył wypowiedzenie. Oznacza to, że umowa zakończy się 28 września. Przez tydzień praktykant powinien wykonywać swoje obowiązki.

Po zakończeniu umowy o praktyki można wnioskować o wystawienie zaświadczenia o odbyciu praktyk. Pracodawca jest wtedy zobowiązany taki dokument sporządzić i przekazać praktykantowi.

Praktyki absolwenckie jako forma zatrudnienia

Praktyki absolwenckie mają wiele zalet. Absolwent w okresie obowiązywania umowy ma możliwość przyuczenia się do wykonywania zawodu. Za swoją pracę otrzyma wynagrodzenie, jeśli tak porozumie się z zatrudniającą go firmą. Jeśli współpraca między stronami okaże się owocna, wówczas z pewnością będzie mógł liczyć na zatrudnienie na podstawie umowy o pracę.