Czym jest prewencja rentowa i komu należy się turnus rehabilitacyjny?

W ramach działań ZUS realizowana jest prewencja rentowa. Jest ona przeznaczona dla osób zagrożonych utratą zdolności do pracy, spełniających określone warunki. Na koszt ZUS można wziąć udział w turnusie rehabilitacji lub skorzystać z innych form wsparcia. Warto skorzystać z tej formy pomocy w przypadku dłuższych problemów ze zdrowiem. Jakie warunki trzeba spełnić? Przeczytaj artykuł i poznaj szczegóły!

Czym jest i dla kogo jest przeznaczona prewencja rentowa?

Prewencja rentowa to różne działania prowadzone przez ZUS mające na celu poprawę zdrowia osób ubezpieczonych, które od dłuższego czasu pobierają świadczenia – zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne, a rokują, że w wyniku tych działań uzyskają zdolność do pracy. Zgodnie z art. 57 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wydatki na prewencję rentową są ustalone w ustawie budżetowej co roku w wysokości 0,4% wydatków na świadczenia z ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego i wypadkowego.

W ramach prewencji rentowej ZUS:

• kieruje na rehabilitację leczniczą;
• prowadzi badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy oraz inne działania prewencyjne.

Rehabilitacja lecznicza ZUS w ramach prewencji rentowej – jak z niej skorzystać?

Z programu rehabilitacji leczniczej mogą skorzystać osoby ubezpieczone w ZUS, które pobierają:

• zasiłek chorobowy – przysługuje:
• po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego dla ubezpieczonych obowiązkowo (np. na podstawie umowy o pracę);
• po 90 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia w przypadku osób ubezpieczonych dobrowolnie (np. prowadzących działalność gospodarczą lub wykonujących umowy zlecenia);
• bez okresu wyczekiwania, m.in. absolwentom szkół w ciągu 90 dni od ukończenia szkoły czy w razie wypadku przy pracy oraz w drodze do i z pracy.
• świadczenie rehabilitacyjne – przysługuje ubezpieczonym, którzy wyczerpali okres zasiłkowy wynoszący 182 albo 270 dni i nadal są niezdolni do pracy, ale stan ich zdrowia rokuje odzyskanie zdolności do pracy;
• pobierają rentę okresową z tytułu niezdolności do pracy – jest przyznawana osobom, które w odróżnieniu od pobierających rentę stałą rokują odzyskanie zdolności do pracy.

Z rehabilitacji można także skorzystać, jeżeli podczas kontroli zwolnienia lekarskiego lekarz stwierdzi taką potrzebę, a także w okresie starania się o świadczenie rehabilitacyjne lub rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Jakie dokumenty są wymagane?

Aby zakwalifikować się do programu rehabilitacji leczniczej prowadzonego przez ZUS, należy złożyć wniosek o rehabilitację leczniczą w ramach prewencji rentowej ZUS (wniosek PR-4), który wypełnia lekarz prowadzący.

Wniosek powinien zawierać:

• imię i nazwisko;
• PESEL;
• adres zamieszkania i nr telefonu;
• rozpoznanie medyczne w języku polskim;
• opinię, czy po przeprowadzeniu rehabilitacji istnieje szansa na odzyskanie zdolności do pracy;
• dokumentację medyczną, np. karty informacyjne leczenia szpitalnego, USG;
• informację, że wniosek dotyczy rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej ZUS.

Wniosek można złożyć w dowolnej placówce ZUS. Może go także złożyć lekarz w trakcie wystawiania zwolnienia lekarskiego za pomocą Platformy Usług Elektronicznych (PUE).

Decyzję o skierowaniu na rehabilitację podejmie lekarz orzecznik ZUS. Przeprowadzi on badanie oraz zapozna się ze zgromadzoną dokumentacją z leczenia. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku i otrzymaniu skierowania, termin i miejsce należy uzgodnić z pracownikiem Wydziału Orzecznictwa Lekarskiego i Prewencji ZUS.

Ile trwa rehabilitacja i kto pokrywa jej koszty?

Rehabilitacja trwa 24 dni, ale może zostać skrócona lub wydłużona przez ordynatora ośrodka rehabilitacyjnego. Koszty leczenia, zakwaterowania i wyżywienia, a także dojazdu i powrotu najtańszym środkiem lokomocji pokrywa ZUS.

W przypadku jakich schorzeń można starać się o rehabilitację?

Na rehabilitację można zostać skierowanym w systemie:

• stacjonarnym (pobyt całodobowy w ośrodku rehabilitacyjnym) 

lub 

• ambulatoryjnym (np. przychodni, gdzie dojeżdża się codziennie w określonych godzinach).

W ośrodku rehabilitacyjnym mogą się leczyć osoby z określonymi schorzeniami, najczęściej uniemożliwiającymi powrót do aktywności zawodowej. Są to schorzenia:

• narządu ruchu – także po wypadku;
• układu krążenia;
• układu oddechowego;
• psychosomatyczne – np. astma oskrzelowa, choroba wrzodowa żołądka, nadciśnienie itp.;
• onkologiczne – po leczeniu nowotworu piersi;
• narządu głosu;
• ośrodkowego układu nerwowego –  np. po udarach mózgu – zmiana od 1 lipca 2019 roku.

W warunkach ambulatoryjnych można natomiast korzystać z rehabilitacji w przypadku schorzeń narządu ruchu i układu krążenia.

W ramach rehabilitacji można skorzystać z różnych form rehabilitacji fizycznej, psychologicznej oraz edukacji zdrowotnej, a także z szerokiego zakresu fizykoterapii, jak np. krioterapii, laseroterapii czy masażu klasycznego. Turnusy odbywają się w różnych ośrodkach na terenie całego kraju, z którymi ZUS ma zawartą umowę.

Czy od odmowy skierowania przez ZUS na rehabilitację zawodową w ramach prewencji rentowej można się odwołać?

Niestety decyzja lekarza orzecznika ZUS w sprawie skierowania ubezpieczonego na rehabilitację jest ostateczna i nie można się od niej odwołać. Jak wskazuje wyrok Sądu Apelacyjnego z 27 maja 2002 roku, III AUz 186/02, „kontroli sądowej nie podlegają sprawy związane ze skierowaniem na rehabilitację leczniczą w ramach działań prewencyjnych ZUS”.

W przytoczonym wyroku osoba wniosła zażalenie do sądu na odmowę wydania przez ZUS skierowania na rehabilitację leczniczą w ramach prewencji wypadkowej, uzasadniając, że jej stan zdrowia nadal wymaga rehabilitacji i że nie ma środków finansowych na pokrycie jej z własnej kieszeni, gdyż odmówiono jej prawa do renty. Sąd Apelacyjny uznał jednak, że decyzja ZUS-u w tej sprawie nie podlega zaskarżeniu do sądu.

Podobnie orzekł Sąd Administracyjny w Warszawie w postanowieniu z 14 listopada 2012 roku, IV SA/Wa 1357/12, który stwierdził, że skarga złożona na odmowną decyzję ZUS-u w sprawie rehabilitacji nie podlega kontroli sądu administracyjnego.

Prewencja rentowa to nie tylko rehabilitacja lecznicza

Prewencja rentowa obejmuje także między innymi dofinansowanie konferencji, kongresów, sympozjów naukowych oraz przedsięwzięć naukowych związanych z rehabilitacją i zapobieganiem niezdolności do pracy. Wpisuje się to w politykę uszczelniania systemu rentowego, który ma za zadanie zmniejszyć ilość wypłacanych środków z tytułu niezdolności do pracy. Dofinansowanie może objąć 10% przewidywanego kosztu organizacji przedsięwzięcia, nie więcej niż 20 000 zł. Aby otrzymać takie dofinansowanie, należy dwa miesiące przed wydarzeniem złożyć w ZUS-ie wniosek PR-5.

Podsumowanie

Działania ZUS w ramach prewencji rentowej obejmują nie tylko bezpłatne turnusy rehabilitacyjne w specjalistycznych ośrodkach, często w bardzo atrakcyjnych miejscach, ale również konkretne pieniądze za upowszechnianie wiedzy w tym zakresie. Okres oczekiwania na pobyt w takim ośrodku jest o wiele krótszy niż ten z NFZ i dodatkowo ZUS pokrywa dojazd na miejsce i z powrotem. Wielu specjalistów podkreśla, że dzięki prewencji rentowej coraz więcej ludzi wraca do czynnego życia zawodowego.