Odsetki od zaległej emerytury lub renty
Wszystkie zobowiązania pieniężne powinny być realizowane w terminie. Praktyka pokazuje niestety, że dłużnicy nie zawsze o tym pamiętają. W takim przypadku wierzyciel ma możliwość dochodzenia odsetek naliczanych za każdy dzień opóźnienia w płatności. Czy dotyczy to także zaległych świadczeń emerytalnych i rentowych? Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się jak odzyskać odsetki od zaległej emerytury lub renty.
Wypłata emerytur i rent
Świadczenia emerytalne i rentowe powinny być wypłacane zgodnie z odgórnie ustalonymi terminami – znaleźć je można w decyzji administracyjnej ustalającej prawo do emerytury i renty. Zgodnie z treścią art. 130 ust. 1, 4 i 5 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wypłaca się za miesiące kalendarzowe w dniu ustalonym w decyzji organu rentowego jako termin płatności świadczeń, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej. Pamiętajmy przy tym, że za dzień wypłaty świadczeń przekazywanych za granicę uważa się dzień przekazania należności do banku lub innej instytucji pośredniczącej w wypłacie świadczeń. Świadczenia przekazywane za granicę, ustalone w kwotach niższych od najniższej emerytury, mogą być wypłacane w innych terminach ustalonych w decyzji organu rentowego.
Emerytury i renty są zazwyczaj wypłacane ich odbiorcom 5., 10. lub 15. dnia każdego miesiąca. W praktyce następuje to w drodze polecenia przelewu na wskazane przez wnioskodawcę konto bankowe lub przekazem pocztowym do rąk adresata.
Odsetki za opóźnienie
Prawo do emerytury lub renty powoduje, że organ zobowiązany do zapłaty takiego świadczenia staje się dłużnikiem w rozumieniu prawa cywilnego. W praktyce oznacza to, że podlega m.in. pod regulację znajdującą się w art. 481 § 1 kc. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Odsetki od zaległej emerytury, podobnie jak odsetki od zaległej renty, są więc podstawowym prawem każdej osoby uprawnionej do pobierania tego rodzaju świadczeń. Nie ma przy tym żadnego znaczenia, czy emeryt lub rencista poniósł jakąkolwiek szkodę w związku z opóźnieniem płatności. W praktyce wystarczy już jeden dzień zaległości, aby można było żądać zapłaty odsetek – w rzeczywistości nie będą to jednak zbyt wysokie kwoty.
Wyrok SA w Warszawie z 4 czerwca 2020 r. (sygn. akt I ACa 395/19)
Odsetki są rekompensatą uszczerbku majątkowego doznanego przez wierzyciela wskutek pozbawienia go możliwości czerpania korzyści z należnego mu świadczenia pieniężnego. Jeżeli zobowiązany nie płaci świadczenia […] w terminie wynikającym z przepisu szczególnego lub w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 kc, uprawniony nie ma możliwości wykorzystania przysługującego mu świadczenia. W takiej sytuacji zasądzenie odsetek od daty późniejszej, np. od daty wyrokowania, prowadziłoby w istocie do ich umorzenia za okres przed datą wyroku, uprzywilejowując dłużnika. Niejednokrotnie mogłoby to skłaniać tegoż do jak najdłuższego zwlekania ze świadczeniem w oczekiwaniu na orzeczenie sądu, znoszące obowiązek zapłaty odsetek za wcześniejszy okres.
Wysokość odsetek od zaległej emerytury lub renty
Kwota odsetek od niezapłaconej w terminie emerytury lub renty powinna odpowiadać wysokości odsetek ustawowych. Zgodnie z regulacją zawartą w Kodeksie cywilnym – jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie). Jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
Co ciekawe, uprawnionym do odsetek jest nie tylko emeryt lub rencista, który nie otrzyma swojego świadczenia na czas, lecz także osoba, wobec której dopuszczono się zwłoki w ustalaniu jej prawa do emerytury lub renty. Innymi słowy, jeśli organ emerytalny lub rentowy opóźni się bez uzasadnienia w procedurze wydawania decyzji emerytalnej/rentowej, uprawniony do tego świadczenia będzie mógł żądać zapłaty odsetek od nieterminowej zapłaty, a w niektórych przypadkach także i stosownego odszkodowania.
Powyższe stanowisko zostało potwierdzone m.in. w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 28 października 2015 r. (sygn. akt III AUa 1003/14). W tezie swojego orzeczenia sąd ten zaznacza, że określenie „nie ustalił prawa do świadczenia” oznacza zarówno niewydanie w terminie decyzji przyznającej świadczenie, jak i wydanie decyzji odmawiającej przyznania świadczenia, mimo spełnienia warunków do jego uzyskania, a zatem w tym ostatnim wypadku chodzi o sytuacje, w których organ rentowy, odmawiając przyznania świadczenia, naruszył przepisy prawa materialnego określające przesłanki nabycia prawa do świadczenia z ubezpieczenia społecznego, przy czym dla powstania obowiązku wypłaty odsetek konieczne jest stwierdzenie naruszenia prawa przez organ rentowy prawomocnym wyrokiem sądu zmieniającym decyzję organu rentowego i przyznającym prawo do tego świadczenia.
Odsetki od zaległej emerytury lub renty – sposób ich dochodzenia
Prawo do żądania odsetek nie realizuje się z mocy samego prawa. Wierzyciel może uzyskać dodatkowe pieniądze w zasadzie tylko wtedy, gdy wystąpi o nie do dłużnika. Może to zrobić na kilka różnych sposobów, przy czym najpopularniejszym jest sporządzenie wezwania do zapłaty.
Pismo z żądaniem zapłaty odsetek od zaległej emerytury lub renty powinno być skierowane przez wnioskodawcę do organu emerytalnego lub rentowego (w praktyce będzie to najczęściej ZUS lub KRUS). Pamiętajmy, aby zawrzeć w nim wszystkie dane emeryta lub rencisty wraz z podaniem dokładnej kwoty odsetek oraz informacji, z jakiego okresu opóźnienia jest ona należna. Wnioskodawca powinien wskazać także sposób i termin płatności żądanej kwoty, na końcu umieszcza swój własnoręczny podpis. Pismo może być złożone w organie emerytalnym lub rentowym osobiście lub przy pomocy listu poleconego.
Zgodnie z treścią § 4 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1 Rozporządzenia Ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych odsetki wypłaca się z urzędu łącznie z wypłatą opóźnionego świadczenia. Jeżeli odsetki nie zostały wypłacone łącznie z wypłatą opóźnionego świadczenia, wypłaca się je nie później niż łącznie z wypłatą świadczenia w następnym terminie jego płatności, gdy dotyczą świadczenia okresowego.
Odsetki od zaległej emerytury lub renty – podsumowanie
Odsetki od zaległej emerytury lub renty są należne w każdym przypadku nieterminowej płatności tych świadczeń oraz zwłoce w ustalaniu prawa do emerytury lub renty. W tym przypadku uprawniony może żądać tzw. odsetek ustawowych, których wysokość została dokładnie określona w przepisach Kodeksu cywilnego. Prawo żądania zapłaty odsetek oznacza, że uprawniony może dochodzić jego realizacji zarówno na drodze pozasądowej (np. stosownym wezwaniem do zapłaty), jak i sądowej (poprzez pozew o zapłatę skierowany przeciwko organowi emerytalnemu lub rentowemu). Odsetki są należne nawet za jeden dzień opóźnienia płatności.