Renta z tytułu niezdolności do pracy - jakie dokumenty skompletować?
Niemożność wykonywania pracy uprawnia do ubiegania się o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Aby takie świadczenie mogło być przyznane, wnioskodawca musi oczywiście spełnić kilka ważnych warunków i złożyć odpowiedni formularz do ZUS-u. Komu przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy? Wyaśniamy.
Orzeczenie niezdolności do pracy
Całkowita niezdolność do pracy uzasadnia złożenie wniosku o przyznanie specjalnej renty z ZUS-u. Zadaniem tego świadczenia jest rekompensata wynagrodzenia za pracę. Ustawodawca rozróżnia dwa rodzaje niezdolności do pracy – całkowitą i częściową. Wystąpienie tego warunku jest podstawą do ubiegania się o przyznanie omawianej renty. Zgodnie z treścią art. 12 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.
Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
Jak uzyskać rentę z tytułu niezdolności do pracy?
Aby uzyskać rentę z tytułu niezdolności do pracy, niezbędne jest złożenie wniosku ERN. Można to zrobić osobiście, listownie lub przez internet, przy czym w tym ostatnim przypadku niezbędne jest posiadanie konta PUE ZUS. Wniosek ERN jest adresowany do najbliższej terenowej jednostki ZUS, która jest właściwa dla osoby ubiegającej się o omawianą rentę. W przypadku wyboru elektronicznej formy składania dokumentu wnioskodawca po zalogowaniu się na swoje konto w PUE ZUS musi wybrać z katalogu usług opcję „Złożenie dokumentu ERN”, a później „Złożenie dokumentu ZUS ERP-6”. Po uzupełnieniu danych we wszystkich formularzach system udostępnia je do elektronicznego podpisu poprzez profil zaufany albo certyfikowany podpis elektroniczny.
Pamiętajmy, że wniosek ERN musi być złożony wraz z kilkoma ważnymi załącznikami, są nimi:
informacja o okresach składkowych i nieskładkowych na formularzu ERP-6;
formularz unijny E 207 PL Informacje dotyczące przebiegu ubezpieczenia osoby ubezpieczonej – dotyczy to osób posiadających okresy ubezpieczenia w Polsce oraz okresy ubezpieczenia w innych państwach członkowskich UE/ EFTA albo w Wielkiej Brytanii;
zaświadczenia pracodawców (świadectwa pracy) lub innego właściwego organu potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe w Polsce;
dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia za granicą – w państwach, z którymi Polska zawarła umowy dwustronne o zabezpieczeniu społecznym lub w państwach członkowskich UE/ EFTA, w Wielkiej Brytanii;
zaświadczenie pracodawcy (płatnika składek) o zatrudnieniu i wysokości wynagrodzenia, które stanowiło podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, lub na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w Polsce (może być wystawione na dotychczasowym druku ERP-7);
legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości zarobków;
zaświadczenie o stanie zdrowia wnioskodawcy wystawione przez lekarza leczącego nie wcześniej niż miesiąc przed datą złożenia wniosku (formularz OL-9);
wywiad zawodowy sporządzony przez płatnika składek, jeżeli wnioskodawca jest nadal zatrudniony (formularz OL-10);
dokumentację medyczną z przebiegu leczenia wnioskodawcy;
informację o miejscach leczenia – jeśli wnioskodawca nie posiada dokumentacji medycznej, która mogłaby być dołączona do wniosku (formularz OL-9A).
Jeżeli wnioskodawca ubiegał się wcześniej o inne świadczenie lub o ustalenie kapitału początkowego i przedłożył dowody potwierdzające przebyte okresy składkowe i nieskładkowe – wówczas w formularzu ERP-6 w polu „Wymień dołączone dowody” przy takim okresie należy wpisać, że dowody zostały już przedłożone, gdy wnioskodawca ubiegał się o inne świadczenie/ ustalenie kapitału początkowego.
Nie ma obowiązku dołączania do wniosku ERN dokumentów potwierdzających przebyte przez wnioskującego po 1998 roku okresy:
składkowe, za które została opłacona składka emerytalno-rentowa,
nieskładkowe, takie jak chociażby okresy pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłków chorobowych i opiekuńczych, świadczenia rehabilitacyjnego.
Powyższe okresy są uwzględniane na indywidualnym koncie ubezpieczonego wnioskodawcy automatycznie przez ZUS. Jest on jednak zobowiązany do przesłania dokumentów potwierdzających wysokość osiąganego przez siebie wynagrodzenia za pracę, także gdy dotyczy to pracy świadczonej po 1998 roku.
Złożenie wniosku ERN jest całkowicie darmowe, niezależnie od tego, w jakiej formie druk zostanie przesłany do ZUS-u. Zakład ma 30 dni na udzielenie odpowiedzi, przy czym jeśli dopatrzy się jakichkolwiek braków formalnych w złożonych dokumentach, wezwie wnioskodawcę do ich uzupełnienia w terminie 7 dni.
Zaświadczenie o stanie zdrowia
Jednym z ważniejszych dokumentów składanych do wniosku o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy jest zaświadczenie o stanie zdrowia. Musi ono zostać wypełnione przez lekarza wnioskodawcę na urzędowym druku OL-9. Decydujące znaczenie odgrywa tutaj lekarz prowadzący leczenie dane osoby, nie zawsze więc musi to być lekarz rodzinny. Dopuszczalne jest sporządzenie druku OL-9 przez każdego lekarza – zarówno tego, który leczy wnioskodawcę w ramach NFZ, jak i w ramach odpłatnej opieki prywatnej. Jeśli ubiegający się o rentę pozostaje w szpitalu, zaświadczenie może być sporządzone także przez lekarza z takiej placówki medycznej.
Druk OL-9 wymaga podania nie tylko podstawowych danych wnioskodawcy, lecz przede wszystkim rozpoznania jego choroby podstawowej, chorób współistniejących wraz z opisem ich przebiegu oraz dotychczasowego leczenia. Lekarz musi również wskazać ocenę leczenia i rokowania stanu zdrowia pacjenta. Do wniosku można dołączyć dokumentację medyczną, która potwierdzi stan danej osoby.
Wniosek OL-9 jest darmowy, jednak za jego wypełnienie lekarze dosyć często pobierają opłaty. W przypadku, gdy druk jest przygotowywany podczas standardowej wizyty lekarskiej, pacjent z reguły nie musi ponosić dodatkowych kosztów – wchodzą one w cenę konsultacji. Jeżeli jednak wnioskujemy o wydanie takiego zaświadczenia poza wizytą lekarską, to należy się z nimi liczyć.
Ustalenie niezdolności do pracy
Jeśli wnioskodawca złożył komplet dokumentów i ZUS nie będzie miał zastrzeżeń co do ich treści, wyznaczone zostanie spotkanie przed komisją lekarską. W jej skład wchodzą lekarze orzecznicy ZUS, którzy ustalą stopień niezdolności do pracy danej osoby. O terminie posiedzenia komisji wnioskodawca otrzyma zawiadomienie na piśmie, będzie musiał się na nie stawić wraz z dowodem osobistym. Warto zabrać ze sobą także posiadaną dokumentację medyczną. W przypadku uznania niezdolności do pracy komisja wyda stosowne orzeczenie. Jeśli lekarze orzecznicy stwierdzą brak takiej niezdolności, wnioskodawca będzie miał prawo odwołać się od wydanej decyzji. Udział w badaniu przed komisją lekarską jest oczywiście bezpłatny.
Okres udzielania renty z tytułu niezdolności do pracy
Zgodnie z obowiązującymi przepisami niezdolność do pracy orzekana jest na okres nie dłuższy niż 5 lat, chyba że według wiedzy medycznej nie będzie rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu, wówczas niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat. Jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego, tj. 60 lat dla kobiety i 65 lat dla mężczyzny, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.
Zgodnie z art. 24a powołanej wcześniej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych osobom, które osiągnęły wiek emerytalny, emeryturę przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy – od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury. Wysokość tak przyznanej emerytury nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy.
Renta z tytułu niezdolności do pracy – podsumowanie
Przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy wymaga złożenia wniosku ERN oraz szeregu dodatkowych dokumentów, w tym zaświadczenia o stanie zdrowia na druku OL9-A. Można to zrobić osobiście, listownie albo elektronicznie – do oddziału ZUS-u, który jest właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Po odebraniu kompletu dokumentów Zakład wyznacza wnioskodawcy termin na stawienie się przed komisją lekarską, która po przeprowadzonym badaniu ocenia, czy w danym przypadku można mówić o niezdolności do pracy i czy jest ona częściowa, czy też stała. W przypadku uzyskania negatywnej decyzji co do przyznania renty wnioskodawca ma możliwość złożenia odwołania. Procedura ubiegania się o rentę z tytułu niezdolności do pracy jest wolna od opłat.
