Czy limit godzin nadliczbowych regulują przepisy?

Z powodu zwolnienia jednego z pracowników od dwóch tygodni zostaję w pracy po godzinach. Nie wiem, kiedy pracodawca zatrudni nową osobę, a ja z pewnością do tego czasu będę pracować w nadgodzinach. Czy przepisy określają jakiś limit godzin nadliczbowych w danym miesiącu?

Kamil, Wrocław

Nadgodziny to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy. W Kodeksie pracy określony jest sposób rekompensaty nadgodzin oraz limit godzin nadliczbowych w wymiarze tygodniowym. 

Nadgodziny tylko w określonych sytuacjach 

Nadgodziny nie mogą być planowane przez pracodawcę, praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna tylko w określonych sytuacjach np.:

• w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia, ochrony mienia lub usunięcia awarii
• w razie szczególnych potrzeb pracodawcy

Sformułowanie szczególne potrzeby pracodawcy budzi wiele wątpliwości bowiem jest to bowiem pojęcie niejednoznaczne. W tym przypadku należy przyjąć, że powinny być to sytuacje wyjątkowe, niezaplanowane i nadzwyczajne.

Rekompensata za nadgodziny

Pracownik pracujący w godzinach nadliczbowych może mieć je zrekompensowane na dwa sposoby, a mianowicie poprzez:

1) odebranie czasu wolnego - jeśli propozycja odbioru nadgodzin wyjdzie od pracownika, wówczas każda godzina nadliczbowa równa jest godzinie czasu wolnego, natomiast gdy pracodawca wyjdzie z taką inicjatywą, to za jedną godzinę nadliczbową przysługuje półtorej godziny czasu wolnego;

2) otrzymanie dodatku do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w wysokości:

• 100% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w nocy, w niedziele i święta (niebędące dla pracownika dniami pracy), a także w dniu wolnym od pracy, który został udzielony w zamian za pracę w niedzielę lub w święto,
• 50% wynagrodzenia, gdy nadgodziny przypadły w każdym innym dniu niż określony powyżej.

Limit godzin nadliczbowych

Zgodnie z art. 131 Kodeksu pracy tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie powinien przekroczyć przeciętnie 48 godzin w okresie rozliczeniowym.

Dodatkowo art. 151 § 3 określa, że limit godzin nadliczbowych na dany rok kalendarzowy nie powinien przekroczyć 150 godzin.

Nadgodziny pracownika nie mogą być zaplanowane i nie mogą przekroczyć limitu tygodniowego oraz rocznego. Należy pamiętać, że godziny nadliczbowe są dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach, za wypracowane nadgodziny pracownik powinien mieć zapłacone lub mieć oddane dni wolne.