Nieopłacenie składek zus przez pracodawcę - konsekwencje

Od niedawna jestem na zwolnieniu chorobowym. Okazało się, że mój pracodawca nie opłaca składek ZUS za pracowników. Czy nieopłacenie składek ZUS przez pracodawcę niesie jakieś konsekwencje dla mnie jako pracownika? Czy to oznacza, że od kilku miesięcy nie mam ubezpieczenia i nie należy mi się zasiłek chorobowy?

Waldemar, Sulęcin

Obowiązkiem każdego pracodawcy jest zgłoszenie zatrudnionego pracownika do ubezpieczeń ZUS w ciągu 7 dni od momentu nawiązania stosunku pracy pomiędzy stronami.

Każda osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę powinna zostać zgłoszona do ubezpieczeń społecznych:

• emerytalnych,
• rentowych,
• wypadkowych oraz
• chorobowego

oraz do ubezpieczenia zdrowotnego.

Składki ZUS zobowiązani są finansować zarówno pracownik, jak i pracodawca w odpowiednich kwotach uzależnionych od wysokości wynagrodzenia danego ubezpieczonego. Stawki procentowe składek na ubezpieczenia przedstawiono w tabeli poniżej.

Od wysokości osiągniętego przez pracownika przychodu uzależnione są wysokości wypłat świadczeń z ZUS-u, np.:

• zasiłku chorobowego,
• zasiłku macierzyńskiego;
• rent czy
• emerytur.

Nieopłacenie składek ZUS przez pracodawcę – co powinien zrobić pracownik?

W przypadku gdy pracownik podejrzewa, że jego pracodawca nie opłaca za niego składek ZUS, ma on możliwość zareagować na kilka sposobów.

Pracodawca nie płaci ZUS – krok pierwszy

W przypadku gdy pracownik podejrzewa, ale nie ma pewności, czy pracodawca opłaca składki na ubezpieczenia za jego osobę, powinien w pierwszej kolejności skomunikować się z działem kadr obsługującym firmę bądź z osobą rozliczającą firmę pod kątem ubezpieczeń ZUS. Dział kadr na wniosek pracownika powinien wydrukować dowód rozliczania się pracodawcy z ZUS-em.

Pracodawca nie płaci ZUS – krok drugi

Jeżeli dział kadr nie będzie chciał wydać pracownikowi potwierdzenia dokonywania rozliczeń z ZUS pracodawcy, wtedy pracownik powinien na piśmie złożyć prośbę o przedstawienie rozliczenia jego składek. W przypadku gdy na pisemną prośbę pracownika nie zostanie wydane potwierdzenie odprowadzania składek ZUS przez przedsiębiorcę, pracownik powinien również pisemnie poprosić o uzasadnienie odmowy.

Rozwój technologii oraz informatyzacja systemów ZUS umożliwiają również weryfikację tego typu kwestii bezpośrednio na platformie PUE ZUS. Pracownik, który posiada dostęp do PUE, jest w stanie samodzielnie zweryfikować, czy został zgłoszony do ZUS-u oraz czy składki za jego osobę są opłacane przez pracodawcę.

Pracodawca nie płaci ZUS – krok trzeci

W przypadku gdy pracownikowi nie uda się uzyskać informacji na temat rozliczeń składek ubezpieczeniowych u pracodawcy, wówczas w następnym kroku powinien skontaktować się bezpośrednio z ZUS-em. Pracownik ma prawo wnioskować w ZUS-ie o wyjaśnienie jego indywidualnego przypadku. Co do zasady postępowanie wyjaśniające w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych powinno zakończyć się w ciągu maksymalnie 3 miesięcy.

Nieopłacenie składek ZUS przez pracodawcę – co ZUS może zrobić?

Podstawowym środkiem zaradczym, w przypadku gdy pracodawca nie płaci składek ZUS za swoich zatrudnionych ubezpieczonych, jest wyznaczenie przez ZUS należnych odsetek za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie Ordynacja podatkowa. ZUS ma również prawo wyznaczyć dodatkową opłatę do wysokości 100% nieopłaconych składek płatnikowi, który nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań wobec ZUS-u.

Jeżeli wyżej wymienione środki zaradcze nie przynoszą żadnego skutku, ZUS ma możliwość skierować wniosek o wpisanie dłużnika na listę Rejestru Dłużników Niewypłacalnych. Informacje o zaległościach i niedotrzymywaniu terminów opłat podlegają potencjalnemu wykreśleniu dopiero po 10 latach.

Kolejną metodą ZUS-u na ściągnięcie zobowiązań z płatników jest złożenie do prokuratury wniosku o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, bowiem nieopłacanie składek ZUS za pracownika jest pogwałceniem praw pracowniczych. 

Do konsekwencji, jakie mogą dotknąć pracodawcę nieopłacającego zobowiązań wobec ZUS-u, zaliczamy:

• karę grzywny,
• karę ograniczenia wolności

lub

• pozbawienia wolności do lat dwóch.

Pracodawca nie płaci ZUS – krok czwarty

Dodatkowym środkiem zaradczym dla pracownika jest możliwość zgłoszenia pracodawcy nieopłacającego składek w ZUS-ie do Państwowej Inspekcji Pracy (dalej PIP). PIP ma prawo wysłać w takim przypadku do siedziby firmy kontrolę, w wyniku której inspektor ma prawo wydać decyzję, a następnie skierować powództwo lub nałożyć grzywnę.

Nieopłacenie składek ZUS przez pracodawcę – kto ponosi odpowiedzialność?

Odpowiedzialność za opłacanie składek za zgłoszonych do ZUS-u pracowników ponosi tylko pracodawca. Nieopłacenie składek ZUS przez pracodawcę nie ma wpływu na wypłatę zasiłków – zarówno chorobowych, jak i macierzyńskich. Pracownik, za którego nie są odprowadzane składki, nie zostanie także pozbawiony prawa do emerytury, ponieważ nalicza się ją w oparciu o składki należne, a nie te rzeczywiście wpłacone na konto ZUS, pod warunkiem że płatnik zgłosił pracownika do ubezpieczeń i składa za niego miesięczne raporty do ZUS-u. Zgodnie bowiem z art. 17 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych: „Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1–3, 5, 6 i 9–12, obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek”.

Na pracowniku zatem nie spoczywa żadna odpowiedzialność za nieopłacenie składek ZUS przez pracodawcę.

Podsumowując, należy pamiętać, że pracownik powinien zawiadomić ZUS, gdy ma miejsce nieopłacanie składek za ubezpieczenia przez pracodawcę – w takim wypadku Zakład Ubezpieczeń Społecznych może bowiem zastosować odpowiednie środki zaradcze.