Pakiet mobilności czyli rozliczanie wynagrodzeń kierowców

Pakiet mobilności, choć brzmi dość zagadkowo, jest zbiorem regulacji dotyczących czasu pracy i rozliczeń kierowców w transporcie międzynarodowym. Zmiany go dotyczące wchodzą stopniowo w życie, a pierwsze z nich już obowiązują. Czym tak naprawdę jest pakiet mobilności i jakie ulgi dla kierowców oferuje? W artykule szczegóły!

Pakiet mobilności – unormowanie przepisów transportu

Pakiet mobilności to zbiór ustaleń i regulacji mających na celu poprawę warunków pracy i płacy kierowców w transporcie międzynarodowym. W rzeczywistości pakiet mobilności jest wynikiem dostosowania prawa polskiego do przepisów unijnych. Wśród najważniejszych aktów prawnych należy wymienić:

• dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1057 z 15 lipca 2020 roku;
• dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/957 z 28 czerwca 2018 roku zmieniającą;
• dyrektywę 96/71/WE dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług;
• dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/67/UE z 15 maja 2014 roku;
• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1055 z 15 lipca 2020 roku zmieniające.

Jak wspomniano, regulacje będą wchodzić stopniowo. W poniższej tabeli przedstawiamy harmonogram wprowadzanych zmian.

Zmiany w transporcie międzynarodowym

Nowe przepisy dotyczą wynagrodzeń kierowców, a także ich czasu pracy. Instrukcje i normy prawne należy stosować, gdy kierowca wykonuje operacje:

• kabotażowe, czyli przewóz towarów lub pasażerów wyłącznie na terenie jednego kraju wykonywany przez przewoźnika zarejestrowanego w innym kraju;
• typu cross-trade, czyli przewóz towarów lub pasażerów między dwoma krajami wykonywany przez przewoźnika zarejestrowanego w kraju trzecim, gdzie załadunek i rozładunek następuje z pominięciem kraju macierzystego.

Pod nowe regulacje (delegowania) nie podlegają przewozy dwustronne (bilateralne). Przewozy bilateralne to takie, podczas których operacje załadunku albo rozładunku przewożonych towarów realizowane są w państwie, w którym mieści się siedziba przewoźnika.

Od 2 lutego zmienił się również sposób zgłoszenia delegowania kierowcy. Aby dokonać zgłoszenia delegowania kierowcy, należy wykorzystać europejski system IMI. Co ważne, zgłoszenie poprzez system IMI dotyczy tylko delegowania: kabotaż oraz cross-trade.

Koniec z podróżą służbową i brak diet!

Jedną z najważniejszych zmian, jaka weszła w życie w związku z pakietem mobilności, jest likwidacja podróży służbowej. Zgodnie z art. 21b ustawy o czasie pracy kierowców „Kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 77.5 § 1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy”. Podróż służbowa w myśl ustawy o czasie pracy kierowców to każde zadanie służbowe wykonywane w ramach przewozów krajowych. W podróży służbowej może być więc kierowca krajowy, który na polecenie pracodawcy dokonuje przewozu drogowego lub wyjazdu poza miejscowość, gdzie znajduje się siedziba pracodawcy, na rzecz którego kierowca wykonuje swoje obowiązki, oraz inne miejsce prowadzenia działalności przez pracodawcę, w szczególności filie, przedstawicielstwa i oddziały.

Z ustawy o czasie pracy kierowców został więc usunięty artykuł zawierający definicję podróży służbowej oraz artykuł określający należności przysługujące kierowcy międzynarodowemu w związku z taką podróżą. Obecnie kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie przebywa w podróży służbowej.

Przykład 1. 

Pan Artur wykonuje pracę w ramach międzynarodowych przewozów drogowych. Przed zmianą przepisów kierowcom przysługiwały diety z tytułu wykonywania zadań służbowych w ramach międzynarodowych przewozów drogowych, a w związku z art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. ustawy PIT były one zwolnione z podatku do wysokości określonej w ustawie. Obecnie zgodnie z art. 21b ustawy o czasie pracy kierowców, wynagrodzenie, które wynika z pracy świadczonej podczas służbowego wyjazdu zagranicznego jest składową podstawy wymiaru przy obliczaniu podatku dochodowego od osób fizycznych oraz składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Pracodawca nie wypłaci zatem panu Arturowi diet.

Rozliczenie wynagrodzenia kierowcy w transporcie międzynarodowym

Jak już wspomniano, kierowcy w transporcie międzynarodowym od lutego 2022 roku są rozliczani na innych zasadach. Rozliczenie wynagrodzenia należy rozpocząć od ustalenia łącznej kwoty przychodu, biorąc pod uwagę zarówno zarobek uzyskany za pracę wykonywaną na terenie Polski, jak i za granicą.

Co ważne, w samej podstawie nie uwzględnia się następujących świadczeń i przychodów:

• zasiłków z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia wypadkowego;
• wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy lub wskutek choroby.

Ustalenie podstawy oskładkowania

Po ustaleniu kwoty przychodu należy zweryfikować, czy jest on wyższy, czy taki sam jak prognozowane przeciętne wynagrodzenie. W tym miejscu trzeba wspomnieć o tzw. wirtualnych dietach. Diety standardowe zostały zlikwidowane, jednak w praktyce przychód można pomniejszyć o tzw. diety wirtualne, tym samym pracodawcy przysługuje prawo obniżenia podstawy ozusowania właśnie o wspomnianą dietę. Przepisy wskazują, że pracodawca może tego dokonać tylko wówczas, jeżeli przychód pracownika jest wyższy niż prognozowane przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy (w 2022 roku 5922 zł).

Wysokość diety oraz sposób wyliczeń są określone w rozporządzeniu MPiPS w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 167), zwanym rozporządzeniem o podróży.

Ustalenie podstawy opodatkowania

Oprócz wyłączenia składkowego pracodawców obowiązują ulgi podatkowe. Konkretnie chodzi o zwolnienie z opodatkowania, o którym mowa w art. 21 ust. 1 ustawy PIT, na mocy którego wolna od podatku dochodowego jest część przychodów w kwocie odpowiadającej 30% diety określonej w przepisach o podróżach służbowych, za każdy dzień pobytu za granicą.

Wyliczenie wynagrodzenia z ujęciem ulg

Kierowcy międzynarodowi mają prawo do dwóch ulg przy spełnieniu odpowiednich warunków:

• do ulgi w podatku dochodowym w wysokości 30% równowartości diety;

• do ulgi w składkach na ubezpieczenia społeczne.

Wyliczenie wynagrodzenia kierowcy międzynarodowego jest etapowe. W pierwszej kolejności należy ustalić przychód kierowcy. Jeśli jest on wyższy od przeciętnego wynagrodzenia, wówczas trzeba:

• pomniejszyć przychód o równowartość diety (dieta tzw. wirtualna) za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju;

• porównać otrzymaną kwotę z kwotą prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, przy czym porównania dokonuje się zawsze do pełnej kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia;

• jeśli kwota przychodu po odjęciu diet będzie niższa niż 5 922 zł, wówczas podstawę wymiaru składek stanowi kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

W wyliczeniu wynagrodzenia występuje więc wyłączenie z podstawy wymiaru składek ZUS wskazane w przepisie § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego stanowiącym, że w przypadku osób zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, których przychód jest wyższy niż prognozowane przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, wyłączona jest część wynagrodzenia w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach.

Przykład 2.

Kierowca firmy transportowej wykonywał przewóz ładunku we Francji. Pracownik złożył PIT-2, nie przynależy do PPK. Pracownik za granicą przebywał 7 dni.

Wynagrodzenie pracownika:

zasadnicze: 7000,00 zł 
ryczałt za nadgodziny: 500,00 zł 
ryczałt za godziny nocne: 100,00 zł
SUMA: 7600,00 zł

Podstawa oskładkowania:

1. ustalenie kwoty „wirtualnej diety” (dieta 50,00 euro, przyjęty kurs euro 4,45 zł)

7 dni x 50,00 euro diety = 350,00 euro

350,00 euro x 4,45 zł = 1557,50 zł

2. ustalenie podstawy oskładkowania 

7600,00 zł – 1557,50 zł = 6042,50 zł

Wysokość przeciętnego wynagrodzenia od 01.01.2023 r. wynosi 6935,00 zł

6042,50 zł < 6935,00 zł

podstawa oskładkowania 6935,00 zł

Przychód do opodatkowania

7 x 50,00 euro = 350,00 euro

Określenie wolnej od podatku dochodowego części przychodów (30% diety za każdy dzień pobytu za granicą): 350,00 euro x 30% = 105,00 euro 

105,00 euro x 4,45 zł = 467,25 zł

Przychód do opodatkowania 7600,00 zł – 467,25 zł = 7132,75 zł 

podstawa oskładkowania (6935,00 zł) < przychód do opodatkowania (7132,75 zł)

Wyliczenie wynagrodzenia:

Wynagrodzenie za pracę brutto: 7600,00 zł 

Podstawa składek społecznych: 6935,00 zł

Składki społeczne: 6935,00 zł x 13,71% = 950,79 zł

Podstawa składki zdrowotnej: 6935,00 zł – 950,79 zł = 5984,21 zł

Składka zdrowotna: 5984,21 zł x 9% = 538,58 zł 

KUP: 250,00 zł

Przychód do opodatkowania : 7132,75 zł 

Podstawa zaliczki na podatek: 7132,75 zł – 250,00 – 950,79 zł  = 5931,96 zł → 5932,00 zł

5932,00 zł x 12% – 300,00 zł = 411,84 zł → 412,00 zł 

Wynagrodzenie netto: 7600,00 zł  – 950,79 zł – 538,58 zł  – 412,00 zł  = 5698,63 zł 

Co ważne, jeśli łączny przychód pracownika nie przekroczy kwoty 5 922,00 w 2022 roku, to płatnik składek nie wykonuje powyższych kroków – czyli ani nie odejmuje wirtualnych diet, ani też nie porównuje przychodu do kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

Podsumowanie – pakiet mobilności

Pakiet mobilności jest zbiorem praw i regulacji przygotowanych dla kierowców w transporcie międzynarodowym. Przepisy te wchodzą stopniowo w życie i mają na celu poprawę sytuacji kierowców. Nie jest już możliwe wliczanie do płacy minimalnej takiego kierowcy diet i ryczałtów za noclegi, a polscy kierowcy wykonujący przewozy na terenie Unii Europejskiej otrzymują już wynagrodzenie adekwatne do kraju, w którym pracują.