Kiedy zdecydować się na doradztwo zawodowe?
Praca to obowiązek każdego dorosłego człowieka. Często młodzi ludzie nie zdają sobie sprawy z tego, że praca może być nie tylko obowiązkiem, ale i przyjemnością pod warunkiem, że wybierzemy zawód dopasowany do posiadanych przez nas predyspozycji zawodowych. Czy na początku kariery warto zdecydować się na doradztwo zawodowe?
Czym jest doradztwo zawodowe?
Doradztwo zawodowe przydatne jest zarówno na etapie planowania swojej przyszłości zawodowej, jak i w trakcie jej rozwijania. W związku z tym pojawił się na rynku pracy dodatkowy zawód – doradca zawodowy, czyli osoba udzielająca pomocy w wyborze zawodu i kierunku kształcenia. Usługi świadczone przez doradców zawodowych mają formę porad zawodowych, uwzględniających możliwości psychofizyczne i sytuację życiową danej osoby, a także potrzeby rynku pracy oraz możliwości systemu edukacyjnego.
Doradztwo zawodowe w szkołach
Jeszcze kilkanaście lat temu na doradztwo zawodowe w szkołach nie kładziono takiego nacisku, jaki ma miejsce obecnie. Sytuacja zmieniła się od 1 września 2018 roku, kiedy to placówki edukacyjne z wyjątkiem szkół artystycznych mają obowiązek realizacji doradztwa zawodowego na wszystkich etapach edukacyjnych podczas obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego oraz w ramach wizyt mających na celu poznanie przez uczniów środowiska pracy w wybranych zawodach.
Ponadto od klasy siódmej szkoły podstawowej uczniowie realizują doradztwo zawodowe w ramach zajęć z zakresu doradztwa zawodowego.
Szkolnym doradcą zawodowym może zostać osoba, która posiada przygotowanie pedagogiczne i która ukończyła:
- studia magisterskie z zakresu doradztwa zawodowego,
- studia wyższe zawodowe – licencjat z zakresu doradztwa zawodowego,
- studia podyplomowe z zakresu doradztwa zawodowego w przypadku absolwentów studiów wyższych innych kierunków niż doradztwo zawodowe.
Doradztwo zawodowe w urzędach pracy
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy również odnosi się do kwestii doradztwa zawodowego. Ustawa wymienia podstawowe usługi rynku pracy, którymi są:
- pośrednictwo pracy,
- poradnictwo zawodowe,
- organizacja szkoleń.
Poradnictwo zawodowe obejmuje pomoc bezrobotnym i poszukującym pracy w wyborze odpowiedniego zawodu lub miejsca pracy oraz w planowaniu rozwoju kariery zawodowej, a także przygotowywanie do lepszego radzenia sobie w poszukiwaniu i podejmowaniu pracy.
- informowanie o zawodach;
- informowanie o rynku pracy;
- informowanie o możliwościach szkolenia i kształcenia;
- informowanie o umiejętnościach niezbędnych przy aktywnym poszukiwaniu pracy i samozatrudnieniu;
- udzielanie porad z wykorzystaniem metod ułatwiających wybór zawodu, zmianę kwalifikacji, podjęcie lub zmianę pracy;
- badaniu kompetencji, zainteresowań i uzdolnień zawodowych;
- kierowaniu na specjalistyczne badania psychologiczne i lekarskie umożliwiające wydawanie opinii o przydatności zawodowej do pracy i zawodu albo kierunku szkolenia;
- inicjowaniu, organizowaniu i prowadzeniu grupowych porad zawodowych dla bezrobotnych i poszukujących pracy.
Podstawowe zasady obowiązujące przy poradnictwie zawodowym to:
- zasada dostępności;
- zasada dobrowolności;
- zasada równości bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub przynależność związkową;
- zasada swobody wyboru zawodu i miejsca zatrudnienia;
- zasada bezpłatności;
- zasada poufności i ochrony danych.
Pomoc we wspieraniu rozwoju zawodowego pracodawcy i jego pracowników jest świadczona w formie porady indywidualnej.
W ramach poradnictwa zawodowego są inicjowane, organizowane i prowadzone szkolenia z zakresu umiejętności poszukiwania pracy.
Poradnictwo zawodowe może być realizowane w formie porady indywidualnej lub grupowej.
Wcześniej ustawa o promocji zatrudnienia przewidywała wymogi co do osób mogących pracować jako doradcy zawodowi oraz 4 szczeble awansu zawodowego doradców zawodowych. Aktualnie przepisy te zostały uchylone.
Kto może zostać doradcą zawodowym?
Doradca zawodowy powinien mieć odpowiednie przygotowanie zawodowe, czyli mieć ukończone studia magisterskie z zakresu doradztwa zawodowego, studia wyższe zawodowe – licencjat z zakresu doradztwa zawodowego albo studia podyplomowe w zakresie doradztwa zawodowego w przypadku absolwentów studiów wyższych innych kierunków niż doradztwo zawodowe.
Oczywiście coraz więcej osób, firm i fundacji oferuje usługi z zakresu doradztwa zawodowego.
Kto powinien korzystać z pomocy doradcy zawodowego?
Wydaje się, że korzystanie z pomocy doradcy zawodowego może okazać się bardzo przydatne, zwłaszcza w następujących przypadkach:
- przed ukończeniem szkoły podstawowej, kiedy istnieje konieczność wyboru dalszego kierunku kształcenia;
- przed ukończeniem szkoły średniej, kiedy dokonuje się wyboru kierunku studiów lub szkoły policealnej;
- kiedy zachodzi konieczność zmiany pracy lub zawodu.
Doradca zawodowy może pomóc uświadomić osobie, która korzysta z jego pomocy, jakie ma ona możliwości zatrudnienia i jak powinna wykorzystać swoje atuty.
Rynek pracy nieustannie ewoluuje, ciągle pojawiają się nowe zawody, o których jeszcze kilka lat temu nikt nie słyszał np. youtuber.
Znajomość potrzeb i perspektyw zawodowych przez doradcę zawodowego pozwala wskazać kierunki, w jakich może się rozwijać osoba korzystająca z jego pomocy, aby uzyskać jak największą zawodową efektywność.
Jak wygląda praca z doradcą zawodowym?
Doradcy zawodowi w swojej pracy wykorzystują następujące narzędzia:
- wywiad,
- testy,
- kwestionariusze,
- filmy szkoleniowe,
- filmy o zawodach,
- teczki informacji o zawodach,
- informatory o szkołach,
- informatory o instytucjach szkolących,
- aktualne informacje o rynku pracy.
Dzięki tym narzędziom doradca zawodowy, pracując z daną osobą, pomaga jej odkryć skrywane atuty, które mogą być przydatne w pracy.
Dodatkowo doradca zawodowy udziela pomocy w tym:
- jak szukać pracy;
- z jakich źródeł korzystać przy poszukiwaniu pracy;
- jak przygotować CV, list motywacyjny, portfolio;
- jak kontaktować się z pracodawcą;
- jak zachowywać się w czasie rozmowy kwalifikacyjnej.
Pomocy doradcy zawodowego można szukać w:
- szkołach,
- poradniach psychologiczno-pedagogicznych,
- wojewódzkich urzędach pracy,
- powiatowych urzędach pracy,
- akademickich biurach karier,
- agencjach zatrudnienia,
- mobilnych centrach informacji zawodowej Ochotniczych Hufców Pracy,
- młodzieżowych centrach kariery Ochotniczych Hufców Pracy,
- instytucjach i placówkach świadczących pomoc związaną z zatrudnieniem,
- prywatnych firmach świadczących pomoc z zakresu doradztwa zawodowego.
Wiele ze wskazanych podmiotów usługi doradztwa realizuje w formie nieodpłatnej, co dodatkowo powinno zachęcać do korzystania z usług doradców zawodowych.
- analizę potrzeb zawodowych i edukacyjnych;
- diagnozę predyspozycji indywidualnych i zawodowych;
- planowanie ścieżki zawodowej z uwzględnieniem możliwości rynku pracy;
- kształtowanie prawidłowych postaw do pracy, w tym odpowiedniej motywacji;
- nabycie umiejętności aktywnego poszukiwania pracy;
- autoprezentację i przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej.
Często doradcy zawodowi w ramach pracy z klientem opracowują indywidualny plan działania, obejmujący cele edukacyjne lub zawodowe, sposoby ich osiągnięcia oraz czas przeznaczony na realizację planu, co stanowi dodatkowe wsparcie w procesie kształcenia zawodowego lub poszukiwania pracy.
Czy warto korzystać z doradztwa zawodowego?
Z usług doradcy zawodowego powinni korzystać wszyscy ci, którzy nie mają pomysłu na to, jak mogą wykorzystać swój potencjał zawodowy, jak też osoby, od których sytuacja zawodowa wymaga przebranżowienia i znalezienia nowego źródła utrzymania. Z usług doradcy powinni korzystać również bezrobotni. Nie jest wykluczone korzystanie z pomocy doradcy zawodowego przez osoby, które poszukują pomocy w dalszym kształtowaniu kierunków swojej drogi zawodowej. Młodzież także powinna korzystać z tego rodzaju pomocy, a wyniki predyspozycji zawodowych młodych ludzi powinni brać pod uwagę też ich rodzice, gdyż to pozwoli na pełne wykorzystanie potencjału młodego pokolenia.
