W jakich okolicznościach tymczasowo aresztowany może korzystać z zasiłku chorobowego?
Tymczasowe aresztowanie jest środkiem zapobiegawczym stosowanym w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania karnego, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa. Można je stosować tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo. Okres tymczasowego aresztowania często przypada na czas, w którym tymczasowo aresztowany pozostaje w stosunku pracy, co ma wpływ na jej uprawnienia związane z zatrudnieniem, a w szczególności na prawo do zasiłku chorobowego.
Zasiłek chorobowy
Jak stanowi art. 6 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – dalej „ustawa zasiłkowa”, zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu (w szczególności pracownikowi), który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, przy czym na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy:
- w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;
- wskutek poddania się obowiązkowi kwarantanny, izolacji w warunkach domowych albo izolacji, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;
- z powodu przebywania w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego, szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych;
- wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.
W myśl art. 8 wspomnianej ustawy zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych wyżej – nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni.
Zgodnie z art. 11 ustawy zasiłkowej miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku, a jeżeli niezdolność do pracy lub niemożność wykonywania pracy:
- przypada w okresie ciąży;
- powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów;
- powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy
– miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku.
Wyłączenie prawa do zasiłku chorobowego
W art. 12 ust. 1 ustawy zasiłkowej wyrażono ogólną zasadę, że zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia. Okresy te wlicza się do okresu zasiłkowego.
Ponadto zgodnie z 12 ust. 2 ustawy zasiłek chorobowy nie przysługuje również za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie:
- urlopu bezpłatnego;
- urlopu wychowawczego;
- usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przypadającej na okres od dnia śmierci pracodawcy (nie dotyczy to sytuacji, w której niezdolność do pracy powstała do dnia śmierci pracodawcy i trwa nieprzerwanie po tym dniu);
- tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.
Tych okresów niezdolności do pracy nie wlicza się do okresu zasiłkowego.
Skutki tymczasowego aresztowania określone w Kodeksie pracy
Zgodnie z art. 66 kp umowa o pracę wygasa z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika.
Jak wynika z przywołanego przepisu, z pracownikiem tymczasowo aresztowanym stosunek pracy może być kontynuowany maksymalnie przez 3 miesiące od dnia aresztowania. Jeżeli w tym okresie pracownik stałby się niezdolny do pracy z powodu choroby, to – w myśl wskazanego wyżej art. 12 ust. 2 ustawy zasiłkowej – za czas tej niezdolności pracownik nie zachowuje prawa do zasiłku chorobowego.
Przykład 1.
15 sierpnia pracownik został tymczasowo aresztowany. Pracodawca nie rozwiązał jednak z nim umowy o pracę – trwała ona przez 3 miesiące, aż do dnia, w którym stosunek pracy wygasł z mocy prawa, na podstawie art. 66 kp. W czasie, gdy stosunek pracy jeszcze istniał, od 3 do 11 września, pracownik zachorował i był z tego powodu niezdolny do pracy. Za czas tej niezdolności do pracy, pracownik nie miał prawa otrzymywania zasiłku chorobowego.
Tymczasowo aresztowany a skierowanie do pracy
Jak stanowi art. 218 Kodeksu karnego wykonawczego, tymczasowo aresztowany ma obowiązek wykonywania prac porządkowych w obrębie aresztu śledczego, a przy innych pracach może zostać zatrudniony tylko za jego zgodą. Zatrudnienie poza obrębem aresztu śledczego wymaga ponadto wydania zarządzenia o zgodzie przez organ, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje.
Zatrudnienie tymczasowo aresztowanego może być:
- odpłatne, albo
- nieodpłatne, ale tylko w obrębie aresztu śledczego i tylko za zgodą tymczasowo aresztowanego.
Przy kierowaniu tymczasowo aresztowanego do prac porządkowych w obrębie aresztu lub na które wyraził zgodę, bierze się pod uwagę w szczególności potrzebę zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania karnego oraz względy porządku i bezpieczeństwa. Przy zatrudnianiu tymczasowo aresztowanego dyrektor aresztu śledczego podejmuje decyzję o zatrudnieniu lub decyzję o wycofaniu z zatrudnienia oraz ustala wysokość wynagrodzenia, jeżeli tymczasowo aresztowanego zatrudnia się na podstawie skierowania do pracy.
Odpłatne wykonywanie pracy w warunkach określonych w art. 218 kkw uprawnia tymczasowo aresztowanego do otrzymywania zasiłku chorobowego, gdy w okresie takiego zatrudnienia stanie się niezdolny do pracy wskutek choroby.
Przykład 2.
W dniu tymczasowego aresztowania, osoba, wobec której zastosowano ten środek zapobiegawczy, była zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Z upływem 3 miesięcy od dnia aresztowania stosunek pracy, którego dotyczyła wspomniana umowa, wygasł z mocy prawa. Po wygaśnięciu stosunku pracy areszt tymczasowy był kontynuowany. Aresztowanemu zaproponowano podjęcie, w czasie trwania aresztu, odpłatnej pracy poza terenem aresztu, na co aresztowany wyraził zgodę. Po 2 tygodniach od podjęcia tej pracy została stwierdzona jego niezdolność do wykonywania pracy z powodu choroby, która trwała przez 10 dni. Za czas tej choroby tymczasowo aresztowany otrzymał zasiłek chorobowy.
Przepis ustawy zasiłkowej wyróżnia 2 przypadki, w których okoliczność tymczasowego aresztowania jest traktowana w różny sposób, jeśli chodzi o jej wpływ na prawo osoby aresztowanej do zasiłku chorobowego. Gdy pracownik zostaje tymczasowo aresztowany, to w związku z jego trwającym jeszcze zatrudnieniem u dotychczasowego pracodawcy traci on prawo do zasiłku chorobowego, w przypadku, gdyby w okresie tymczasowego aresztowania stał się niezdolny do pracy wskutek choroby. Jeżeli jednak, już jako osoba tymczasowo aresztowana, podejmie pracę na podstawie skierowania go do niej przez właściwy organ, to w razie zachorowania będzie mu przysługiwał zasiłek chorobowy.
