Czy zwrot środków z IKE należy rozliczyć w PIT?

Oszczędzałam na emeryturę za pośrednictwem IKE. Wpłaciłam pierwszą kwotę, ale następnie zrezygnowałam z IKE i otrzymałam zwrot. Czy powinnam rozliczyć w zeznaniu rocznym zwrot środków z IKE?

Beata, Wrocław

 IKE to indywidualne konto emerytalne, na którym można gromadzić oszczędności na emeryturę. Z tytułu wpłat na IKE nie przysługuje żadna ulga podatkowa, natomiast wypłacona kwota IKE jest zwolniona z podatku, jeżeli łącznie zostaną spełnione odpowiednie warunki.

Założenie indywidualnego konta emerytalnego

W związku z tym, że prognozy wysokości emerytur z ZUS lub KRUS nie są optymistyczne, część z nas decyduje się na założenie indywidualnego konta emerytalnego, na którym można gromadzić dodatkowe środki. Aby założyć IKE, konieczne jest podpisanie umowy o prowadzenie tego konta z wybraną instytucją finansową. Może to być bank, podmiot prowadzący działalność maklerską, fundusz inwestycyjny, zakład ubezpieczeń na życie czy dobrowolne fundusze emerytalne.

Wypłacenie środków z IKE – kiedy i na jakich zasadach?

Jak już wspomniano, indywidualne konto emerytalne służy gromadzeniu środków na przyszłą emeryturę. Precyzyjniej mówiąc, zaoszczędzone na tym koncie środki będą dodatkowym wsparciem oprócz tego, które będzie wypłacało nam państwo.

Wypłata środków z IKE może nastąpić w dowolnym momencie. Jednak jest ona zwolniona z wszelkich obciążeń podatkowych, jeśli następuje po osiągnięciu: 

• 60. roku życia;

• 55. roku życia, gdy oszczędzający nabył prawo do emerytury wcześniej niż przed ukończeniem 60 lat.

Wypłata zgromadzonego kapitału może przybrać formę jednorazową lub ratalną. Pierwsza wypłata środków (bez względu na to, czy jest to wypłata jednorazowa, czy wypłata pierwszej raty) powinna nastąpić maksymalnie 14. dnia liczonego od dnia złożenia wniosku o wypłatę przez posiadacza konta. Termin ten może być wydłużony jedynie, gdy oszczędzający złoży taką dyspozycję.

Przed dokonaniem wypłaty środków należy podać instytucji finansowej prowadzącej IKE urząd skarbowy właściwy dla oszczędzającego. W przypadku wypłat przed 60. rokiem życia konieczne jest również przedstawienie instytucji finansowej decyzji o przyznaniu emerytury.

Kiedy zwrot środków z IKE jest zwolniony z opodatkowania?

Bywa czasem tak, że potrzebujemy dodatkowych środków z powodu wystąpienia sytuacji losowej, która zmusza nas do zawnioskowania o zwrot środków z indywidualnego konta emerytalnego. Wówczas jednak należy liczyć się z faktem, że zwrot środków z IKE może być obciążony tzw. podatkiem Belki.

Zwolnione z pobierania daniny będą środki osoby, która:

• dokonywała wpłat na IKE przez co najmniej 5 dowolnych lat kalendarzowych (nie muszą być to kolejne lata), z następującymi wyjątkami:

• osoby urodzone po 31 grudnia 1945 r. – przez 3 lata;

• osoby urodzone między 1 stycznia 1946 r. a 31 grudnia 1968 r. – przez 4 lata;

• dokonywała ponad połowy wartości wpłat na IKE co najmniej 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty – wyjątki:

• osoby urodzone po 31 grudnia 1945 r. – 3 lata;

• osoby urodzone między 1 stycznia 1946 r. a 31 grudnia 1968 r. – 4 lata;

• otrzymała wypłatę kwoty z IKE w wieku co najmniej 60 lat (lub co najmniej 55 lat, gdy prawo do emerytury uzyskała przed ukończeniem 60. roku życia).

W pozostałych przypadkach zwrot środków z IKE jest opodatkowany. W takiej sytuacji (np. rezygnacji z oszczędzania na IKE) od wypłaconej kwoty jest pobierany podatek w wysokości 19% od dochodów kapitałowych. Poborem takiego podatku zajmuje się płatnik, czyli instytucja zarządzająca indywidualnym kontem emerytalnym. Oznacza to, że w przypadku wypłaty całości lub części zgromadzonych środków posiadacz konta nie musi przejmować się kwestiami rozliczeniowymi podatku czy ujmować takich kwot w zeznaniu rocznym.

Tu należy również podkreślić, że podatkiem obciążona jest jedynie kwota stanowiąca różnicę pomiędzy dokonywanymi wpłatami a wartością środków zgromadzonych na IKE.

Przykład 1.

Pani Janina wpłaciła na swoje indywidualne konto emerytalne 15 000 zł. Stan jej środków na IKE wynosi obecnie 17 000 zł. Oznacza to, że oprócz jej wkładu zgromadziła dodatkowo około 2000 zł i to właśnie od tej kwoty zostanie pobrany podatek 19%, który wynosi 380 zł. Pani Janina powinna zatem otrzymać od instytucji finansowej całą kwotę wpłaconą na konto oraz zysk pomniejszony o podatek, czyli 16 620 zł (15 000 zł + 2000 zł - 380 zł).

Podsumowując, wypłata z IKE może nastąpić w dowolnym momencie, jednak wtedy należy liczyć się z koniecznością opłacenia podatku Belki w stawce 19%. Do pobrania tego podatku zobowiązana jest instytucja finansowa. Otrzymany zwrot środków z IKE nie musi być rozliczany dodatkowo w zeznaniu rocznym przez posiadacza konta.