Wycinka drzew na własnej nieruchomości - jak zrobić to zgodnie z prawem?

Wydawać by się mogło, że żyjąc w wolnym państwie, aktualne zostanie powiedzenie „wolność Tomku w swoim domku”. Otóż nie do końca. Prawodawca wprowadził wiele uregulowań, które w sposób jawny, a czasami również inwazyjny, ograniczają prawa i wolności swoich obywateli. Jedną z przykładowych sytuacji, kiedy pomimo posiadania prawa własności do nieruchomości, nie możemy postępować z nią w sposób swobodny, jest wycinka drzew rosnących na naszej posesji.

Wycinka drzew przy własnej posesji – co na to prawo?

Zgodnie z ustawą z 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody, wycinka drzew na prywatnej posesji jest dozwolona, jednak została obwarowana szeregiem ograniczeń. Zasadniczo każde usunięcie drzewa lub krzewu z nieruchomości, może zostać dokonane dopiero po uiszczeniu stosownej opłaty oraz otrzymaniu odpowiedniego zezwolenia. Takie zezwolenie wydaje wójt, burmistrz, bądź prezydenta miasta, natomiast w przypadku drzew i krzewów znajdujących się na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków – wojewódzki konserwator zabytków. Niestety niejednokrotnie sam wniosek nie wystarczy i właściciel nieruchomości jest zmuszony do spełnienia szeregu dodatkowych przesłanek. Co więcej, z uwagi na wysoki formalizm procedury uzyskania zgody, wycinka drzew może trwać bardzo długo i pochłonąć spore środki finansowe wnioskodawcy.

Kto jest uprawniony do wystąpienia z wnioskiem o wydanie zezwolenia na wycinkę?

Przepis art. 83 ustawy o ochronie przyrody wskazuje na dwa rodzaje podmiotów, które są uprawnione do wystąpienia z wnioskiem o wydanie zezwolenia na wycinkę drzew i krzewów, są to: 

• samoistny posiadacz nieruchomości;
• właściciel urządzeń przesyłowych, posadowionych na nieruchomości osoby trzeciej.
  Zobacz też

  • Jak wyrobić paszport dla dorosłego, a jak dla dziecka?
  • Jak sporządzić testamenty szczególne?

Wyodrębnienie powyższych podmiotów jest istotne ze względu na odmienny proces uzyskiwania zgód oraz wymóg uiszczania opłat.

Samoistny posiadacz nieruchomości może wystąpić z wnioskiem o zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu, do którego posiada tytuł prawny, w każdej sytuacji – również z czysto prywatnych i indywidualnych pobudek. Należy jednak mieć na uwadze, że posiadacz nieruchomości nie zawsze jest tożsamy z jej właścicielem.

W sytuacji, gdy z wnioskiem o zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu występuje posiadacz działki niebędący jej właścicielem, musi posiadać on zgodę właściciela nieruchomości. Zgodnie z art. 83b ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie przyrody, taka zgoda powinna zostać sporządzona z zachowaniem formy pisemnej.

Jednocześnie od powyższej zasady ustawa przewiduje pewne wyjątki. Zwolnione od uzyskania zgody właściciela na wystąpienie z wnioskiem są:

• spółdzielnie mieszkaniowe;
• wspólnoty mieszkaniowe;
• zarządcy nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa;
• użytkownicy wieczyści;
• posiadacze nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym.

W przypadku uzyskania pozytywnej decyzji organów administracyjnych na wycinkę drzew, posiadacze nieruchomości zostają zobowiązani do zrekompensowania uszczerbku w środowisku. Mogą to uczynić poprzez uiszczenie stosownej opłaty, przesadzenie roślin objętych wnioskiem lub nasadzenie zastępcze. 

Inaczej ma się sytuacja, gdy z właściwym wnioskiem wystąpi właściciel urządzeń przesyłowych. Podmiot ten może wnioskować o usunięcie drzew lub krzewów tylko wówczas, gdy zagrażają one funkcjonowaniu należących do niego urządzeń przesyłowych. Kolejną różnicą między wskazanymi podmiotami jest fakt, że ustawa o ochronie przyrody nie przewiduje wyjątków od wymogu złożenia właściwego wniosku przez właścicieli urządzeń przesyłowych w tak szerokim zakresie jak dla posiadaczy nieruchomości.

Dodatkowo zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu, będącego własnością osoby trzeciej, oprócz obowiązku uiszczenia stosownej opłaty administracyjnej, wiąże się z obowiązkiem zapłacenia stosownego odszkodowania dla właścicieli roślin.

Drzewa i krzewy a definicje ustawowe

Ustawa o ochronie przyrody w art. 5 uregulowała definicje ustawowe pojęć drzew i krzewów. Według tego przepisu:

1. Drzewo (art. 5 pkt 26a ustawy o ochronie przyrody) oznacza wieloletnią roślinę o zdrewniałym jednym pędzie głównym (pniu), albo zdrewniałych kilku pędach głównych i gałęziach, tworzących koronę w jakimkolwiek okresie podczas rozwoju rośliny;
2. Krzew (5 pkt 36b ustawy o ochronie przyrody) oznacza wieloletnią roślinę rozgałęziającą się na wiele równorzędnych, zdrewniałych pędów, nietworzącą pnia ani korony i niebędącą pnączem.

Należy przy tym podkreślić, że z kategorii krzewów ustawodawca wyraźnie wyłączył pnącza. Nie wyłączył natomiast krzewinek i podkrzewów, przez co można wnioskować, że rośliny te również należy uwzględniać przy składaniu wniosku o wycinkę.

Czy wszystkie drzewa i krzewy wymagają zgody na usunięcie?

Od zasady, zgodnie z którą zamiar wycięcia drzewa lub krzewu należy bezwzględnie zgłaszać organom administracyjnym, ustawa o ochronie przyrody ustanawia pewne wyjątki, a mianowicie w przypadku:

1. Krzewów – zgodnie z art. 83f ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie przyrody, nie jest wymagane zezwolenie na usunięcie krzewów rosnących w skupisku o powierzchni do 25 m2. Przy mierzeniu powierzchni krzewów, przyjmuje się wielkość powierzchni rzutu poziomego krzewu lub skupiska krzewów;
2. Drzew – zgodnie z 83f ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie przyrody, nie wymaga zezwolenia usuwanie drzew, których obwód pnia na wysokości 5 cm nie przekracza:

• 80 cm – w przypadku topoli, wierzb, klonu jesionolistnego oraz klonu srebrzystego;
• 65 cm – w przypadku kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego;
• 50 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew;

3. Drzew i krzewów owocowych –  w art. 83f ust. 1 pkt 5 ustawy o ochronie przyrody, wskazuje łącznie drzewa i krzewy pod warunkiem, że rośliny te są gatunkami owocowymi. Zgodnie z definicją naukową gatunkami owocowymi są takie drzewa i krzewy, które dają jadalne owoce i są użytkowane przez człowieka, przy czym przesłanki te muszą występować łącznie.

Powyższe wyłączenia dotyczą zarówno prywatnych posesji, jak i nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków.

Przy planowaniu wycinki drzew lub krzewów, które zostały wyłączone spod obowiązku otrzymania zezwolenia, należy zwrócić uwagę, czy rośliny te nie są zamieszkiwane przez ptaki lub inne zwierzęta pozostające pod ochroną. W przypadku wystąpienia takich okoliczności, nie można usuwać takich drzew jeżeli nie otrzyma się stosownego zezwolenie od regionalnego dyrektora ochrony środowiska lub Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Drzewa zamieszkiwane przez ptactwo (nie pozostające pod ochroną) można usuwać bez uzyskania zgody, poza sezonem lęgowym, tj. wycinkę można przeprowadzać między 16 października, a 28 lutego.

Jak wygląda procedura pozwolenia na wycinkę?

Ochrona natury przed szkodliwym działaniem człowieka związanym z usuwaniem zadrzewienia, należy do kompetencji gminy. Dlatego też wniosek o pozwolenie na wycinkę drzew, należy kierować do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, natomiast w przypadku drzew i krzewów znajdujących się na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, wniosek kieruje się do wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Przed wydaniem decyzji w przedmiocie wniosku, organ administracyjny jest zobowiązany do przeprowadzenia oględzin terenu, na którym rosną drzewa i krzewy, które mają być usunięte. Oględziny muszą zostać przeprowadzone w terminie 21 dni, liczonym od dnia złożenia wniosku. W trakcie oględzin urząd sprawdza, czy gatunki roślin oraz ich obwody są zgodne z danymi ujawnionymi we wniosku. Oględziny zostają spisane w formie protokołu. Taki protokół obowiązuje przez 6 miesięcy od dnia jego sporządzenia.

Jakie są kary za usuwanie drzew lub krzewów bez zezwolenia?

Wysokość opłaty (kary finansowej) za usunięcie drzewa bez stosownego zezwolenia, oblicza się poprzez pomnożenie liczby centymetrów obwodu pnia drzewa, mierzonego na wysokości 130 cm przez stawkę opłaty dla danego gatunku. Przy krzewach mnoży się daną stawkę przez liczbę metrów kwadratowych powierzchni pokrytej usuniętymi roślinami.

Stawki opłat dla poszczególnych gatunków roślin:

1. Kasztanowiec zwyczajny, klon jesionolistny, klon srebrzysty, platan klonolistny, robinia akacjowa, topola, wierzba – 12 zł za każdy centymetr obwodu drzewa, dla drzew z obwodem pnia do 100 cm i 15 zł w przypadku większego obwodu;
2. Brzoza, czeremcha, czereśnia, daglezja, dąb czerwony, glediczja trójcierniowa, jesion, jodła – z wyjątkiem jodły koreańskiej, kasztan jadalny, kasztanowiec – pozostałe gatunki, klon czerwony, klon jawor, klon zwyczajny, lipa metasekwoja chińska, modrzew, olcha, orzech, sofora chińska, sosna sumak, świerk, wiąz, wiśnia – z wyjątkiem ałyczy i wiśni wonnej, żywotnik olbrzymi – 25 zł za każdy centymetr obwodu drzewa, dla drzew z obwodem pnia do 100 cm i 30 zł w przypadku większego obwodu;
3. Ałycza, ambrowiec balsamiczny, buk pospolity, choina kanadyjska, cypryśnik błotny, dąb – z wyjątkiem dębu czerwonego, grab pospolity, grusza, jabłoń, jarząb pospolity, klon polny, kłęk amerykański, korkowiec amurski, leszczyna turecka, magnolia, miłorząb japoński, morwa, orzesznik, rokitnik zwyczajny, surmia, tulipanowiec amerykański, wiśnia wonna – 55 zł za każdy centymetr obwodu drzewa, dla drzew z obwodem pnia do 100 cm i 77 zł w przypadku większego obwodu;
4. Cis, cyprysik, głóg, jałowiec, jarząb – pozostałe gatunki, jodła koreańska, oliwnik, żywotnik zachodni – 170 zł za każdy centymetr obwodu drzewa, dla drzew z obwodem pnia do 100 cm i 210 zł w przypadku większego obwodu;
5. Pozostałe gatunki drzew – 25 zł za każdy centymetr obwodu drzewa, dla drzew z obwodem pnia do 100 cm i 30 zł w przypadku większego obwodu;
6. Dereń rozłogowy, róża pomarszczona, sumak, tawuła kutnerowata i świdośliwa kłosowa – 10 zł za 1 m2;
7. Pozostałe gatunki krzewów – 40 zł za 1 m2 lub 50 zł za 1 m2, jeżeli powierzchnia skupiska zajmuje ponad 100 m2.

Wycinka drzew na własnej nieruchomości – podsumowanie

Jak wynika z powyższego, właściciele nieruchomości nie mają pełnej dowolności w postępowaniu ze swoją własnością. Muszą szczególnie uważać w przypadku wiekowych i rozrośniętych drzew i krzewów. Nie tylko usunięcie takich roślin może skutkować nałożeniem kary administracyjnej – takiej samej karze podlega również właściciel nieruchomości w przypadku zniszczenia rośliny, czy nawet naruszenia jej korony.

W przeważającej ilości przypadków, kary nie będą zbyt uciążliwe, gdyż usunięcie pospolitych gatunków roślin nie niesie za sobą wysokich sankcji. Co innego, gdy „pod siekierę” pójdzie np. cis czy cyprysik, wówczas opłaty można liczyć w dziesiątkach tysięcy. Jeszcze poważniejsza sprawa może mieć miejsce, kiedy posiadacz pozbędzie się ze swojej posesji pomnika przyrody lub drzewa zdobiącego nieruchomość wpisaną do rejestru zabytków. Odpowiedzialność za takie działanie nie skończy się na opłacie administracyjnej – właściciel nieruchomości może odpowiadać wtedy nawet z Kodeksu karnego.

Mając na uwadze powyższe, warto zapoznać się ze wszystkimi rodzajami zalesienia jakie porasta naszą działkę. Wiedza o tym, jak również wiedza prawna w tej kwestii, może uchronić nas nie tylko przed wysokimi karami finansowymi, ale w niektórych wypadkach również przed karą pozbawienia wolności.