Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych - planowane zmiany

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów zamieszczono informację o trwających w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pracach nad projektem ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (projekt Nr UD55). Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych to temat, którego planowane zmiany mają dotyczyć.

Dlaczego podjęto prace nad projektem?

Celami projektu są:

• podniesienie wysokości miesięcznego dofinansowania wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego finansowanego ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) oraz
• zmiana wysokości dotacji celowej z budżetu państwa na realizację tego zadania.

Od 2022 roku w Polsce minimalne wynagrodzenie wzrosło znacząco – od 3010 zł na koniec 2022 roku do planowanych w lipcu 2024 roku 4300 zł, natomiast ostatnia nowelizacja przepisów Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – dalej: ustawa – podnosząca wysokość miesięcznego dofinansowania wynagrodzenia miała miejsce w 2022 roku (zmianę wprowadziła Ustawa z dnia 14 grudnia 2022 roku o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Wynika z tego, że za zmianą minimalnego wynagrodzenia nie podążała kwota dofinansowania z Systemu Obsługi Dofinansowania i Refundacji (SODIR) dla pracodawców do wynagrodzeń pracowników z niepełnosprawnościami. Wpływa to negatywnie na zatrudnienie osób niepełnosprawnych, które narażone są na utratę pracy na otwartym rynku pracy.

Na czym polega dofinansowanie wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych?

Prawną instytucję dofinansowania wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego wprowadzono do ustawy 1 stycznia 2004 roku i podlegała ona wielu modyfikacjom. Obecnie jest uregulowana w art. 26a–26c. Zgodnie z tymi przepisami pracodawcy przysługuje ze środków PFRON miesięczne dofinansowanie wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, o ile został on ujęty w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych prowadzonej przez wspomniany fundusz. Wysokość dofinansowania uzależniona jest od stopnia niepełnosprawności i wymiaru czasu pracy pracownika. Miesięczne dofinansowanie nie przysługuje pracodawcy zatrudniającemu co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i nieosiągającemu wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%.

Kwota miesięcznego dofinansowania nie może przekroczyć 90% faktycznie poniesionych miesięcznych kosztów płacy, a w przypadku pracodawcy wykonującego działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, 75% tych kosztów.

W przypadku, gdy osoba niepełnosprawna jest zatrudniona u więcej niż jednego pracodawcy, w wymiarze czasu pracy nieprzekraczającym ogółem pełnego wymiaru czasu pracy, miesięczne dofinansowanie przyznaje się na tę osobę pracodawcom, u których jest ona zatrudniona, w wysokości proporcjonalnej do wymiaru czasu pracy tej osoby. Natomiast w przypadku zatrudnienia w wymiarze czasu pracy przekraczającym ogółem pełny wymiar czasu pracy, miesięczne dofinansowanie przyznaje się w wysokości nieprzekraczającej kwoty miesięcznego dofinansowania przyznawanego na osobę zatrudnioną w pełnym wymiarze czasu pracy.

Obowiązki ciążące na pracodawcy obejmują składanie w PFRON:

• miesięcznych informacji o wynagrodzeniach, zatrudnieniu, stopniach i rodzaju niepełnosprawności pracowników niepełnosprawnych;
• wniosków o wypłatę miesięcznego dofinansowania za dany miesiąc.

Informacje i wnioski przekazywane są co do zasady w formie dokumentu elektronicznego przez teletransmisję danych.

W terminie 25 dni od dnia otrzymania kompletnego i prawidłowo wypełnionego wniosku o wypłatę miesięcznego dofinansowania PFRON przekazuje na rachunek bankowy pracodawcy miesięczne dofinansowanie oraz informuje pracodawcę o sposobie ustalenia kwoty dofinansowania, jeżeli różni się ona od kwoty wskazanej we wniosku.

Planowane zmiany

W związku z podwyższeniem kwoty minimalnego wynagrodzenia Ministerstwo proponuje podwyższenie wysokości miesięcznego dofinansowania wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego finansowanego ze środków PFRON do następujących kwot:

• w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności: 2760 zł (dotychczas 2400 zł);
• w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności: 1550 zł (dotychczas 1350 zł);
• w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności: 575 zł (dotychczas 500 zł).

Ponadto w odniesieniu do osób niepełnosprawnych, którym orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych (czyli dla osób ze schorzeniami szczególnymi), kwoty te mają ulec podwyższeniu do następującej wysokości:

• w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności: 1380 zł (dotychczas 1200 zł);
• w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności: 1035 zł (dotychczas 900 zł);
• w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności: 690 zł (dotychczas 600 zł).

Równocześnie projektowana regulacja wprowadza zmiany w przepisach dotyczących dotacji celowej z budżetu państwa na zadanie PFRON, jakim jest wsparcie pracodawcy w postaci dofinansowania wynagrodzenia zatrudnianego pracownika niepełnosprawnego. Zmiana polega na zastąpieniu obecnego sztywnego ustalenia wysokości dotacji dla PFRON w wysokości 30% zaplanowanych wydatków na realizację tego zadania w danym roku na ustalenie wysokości dotacji do 30% tej kwoty. Ze względu na konieczność zapewnienia wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami wysokość ww. dotacji nie powinna być w 2025 roku i kolejnych latach niższa kwotowo niż w 2024 roku.

Jakie będą korzyści z wprowadzenia zmian?

Jak wyjaśnia ministerstwo, proponowane rozwiązania spowodują efektywne wykorzystanie środków PFRON, zwiększając o 15% ustawowe stawki dofinansowań wynagrodzeń. Natomiast zmiana dotycząca poziomu dotacji dla PFRON na dofinansowania wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych polega na zastąpieniu obecnego sztywnego ustalenia wysokości dotacji dla PFRON w wysokości 30% zaplanowanych wydatków na to zadanie – ustaleniem, że wysokość tej dotacji będzie wynosić do 30% tej kwoty.

Wskazano też, że systemowe wsparcie zatrudnienia osób niepełnosprawnych i wzrost świadomości społecznej dotyczący osób z niepełnosprawnościami należą do najważniejszych zadań zarówno ministerstwa, jak i Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych. Dbałość o podmiotowość osób z niepełnosprawnością jest ważna dla wszystkich partnerów Koalicji 15 października i stanowi jeden z istotnych priorytetów polityki społecznej rządu. Aktywizacja zawodowa osób z niepełnosprawnościami jest ważnym aspektem ich codziennego funkcjonowania wpływającym pozytywnie na jakość życia. To również szansa dla pracodawców na nowe możliwości rozwoju ich przedsiębiorstw i istotne działanie w wymiarze społecznym.

Nowe podwyższone kwoty miały być zastosowane po raz pierwszy do miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych przysługującego za okres od lipca 2024 roku. Jednak w związku z tym, że we wspomnianym miesiącu prace nad projektem wciąż trwały, trudno jednoznacznie stwierdzić – dopóki ustawa zmieniająca nie zostanie uchwalona – od kiedy nowe wysokości dofinansowania będą faktycznie obowiązywać.