Praca i zarobki pracownika samorządowego. Jak nim zostać?
Pracownik samorządowy to osoba, która pracuje w określonym urzędzie jednostki terytorialnej. Zawód ten jest ściśle regulowany przez Ustawę z 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych. Jak dokładnie wygląda praca samorządowca? Kto może nim zostać i co należy do jego obowiązków? Jakie są zarobki pracownika samorządowego? Na te i inne pytania odpowiadamy w artykule.
Regulacje prawne pracy samorządowca
Jak już zostało wspomniane, wszelkie kwestie związane z zatrudnieniem pracownika samorządowego zostały bardzo szczegółowo opisane w ustawie o pracownikach samorządowych. Do kwestii tam nieuregulowanych należy stosować przepisy Kodeksu pracy. Można by zapytać, dlaczego do tej grupy pracowniczej używa się specjalnych przepisów. Odpowiedź można znaleźć w art. 1 ustawy.
Pracownik samorządowy pracuje na rzecz samorządu terytorialnego i jego mieszkańców. Oznacza to, że jego praca to nie tylko zawód, ale w pewnym sensie misja, ponieważ wszystkie działania, które wykonuje, mają służyć społeczności i działać w ich interesie.
Gdzie pracuje pracownik samorządowy?
Pracownicy samorządowi zatrudnieni są w różnych urzędach jednostek terytorialnych, takich jak:
- urząd marszałkowski oraz wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne;
- starostwo powiatowe oraz powiatowe jednostki organizacyjne;
- urząd gminy, jednostki pomocnicze gmin oraz gminne jednostki i zakłady budżetowe;
- biura (ich odpowiedniki) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz zakładów budżetowych utworzonych przez te związki;
- biura (ich odpowiedniki) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego.
Jak więc widać, pracownikami samorządowymi są zarówno urzędnicy zatrudnieni w urzędach wojewódzkich, jak i powiatowych czy gminnych.
Wymagania na stanowisko pracownika samorządowego
Jak wspomniano, pracownik samorządowy to osoba pracująca na rzecz i w interesie lokalnej społeczności. W związku z tym przepisy wskazują pewne wymagania formalne, które musi spełniać kandydat do pracy w samorządzie. I tak pracownik samorządowy musi posiadać:
- polskie obywatelstwo;
- pełnię praw obywatelskich;
- niezbędne kwalifikacje zawodowe.
Ponadto, szczególnie w przypadku urzędników w kadrze zarządczej, należy spełnić wymóg:
- niekaralności;
- stażu pracy;
- doświadczenia na podobnym stanowisku;
- nieposzlakowanej opinii.
Forma zatrudnienia
Pracownik samorządowy może zostać zatrudniony na podstawie:
- wyboru: marszałek województwa, wicemarszałek oraz pozostali członkowie zarządu województwa – jeżeli statut województwa tak stanowi; starosta, wicestarosta oraz pozostali członkowie zarządu powiatu – jeżeli statut powiatu tak stanowi; wójt (burmistrz, prezydent miasta), natomiast w związkach jednostek samorządu terytorialnego: przewodniczący zarządu związku i pozostali członkowie zarządu – jeżeli statut związku tak stanowi;
- powołania: zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta), skarbnik gminy, skarbnik powiatu, skarbnik województwa;
- umowy o pracę – pozostali pracownicy samorządowi.
Z kolei stanowiska, na jakich mogą być zatrudnieni pracownicy samorządowi, to:
- urzędnicze, w tym kierownicze stanowiska urzędnicze;
- doradców i asystentów;
- pomocniczych i obsługi.
Zakres obowiązków
Tak samo jak wymagania do przyjęcia na stanowisko pracownika samorządowego, w wyżej wymienionej ustawie został również określony zakres obowiązków. Nie jest to co prawda szczegółowy wykaz czynności, jednak w sposób bardzo konkretny określa, co należy do obowiązków samorządowca.
- przestrzeganie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i innych przepisów prawa;
- wykonywanie zadań sumiennie, sprawnie i bezstronnie;
- udzielanie informacji organom, instytucjom i osobom fizycznym oraz udostępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu jednostki, w której pracownik jest zatrudniony, jeżeli prawo tego nie zabrania;
- dochowanie tajemnicy ustawowo chronionej;
- zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach z obywatelami, zwierzchnikami, podwładnymi oraz współpracownikami;
- zachowanie się z godnością w miejscu pracy i poza nim;
- stałe podnoszenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych.
Pracownik samorządowy powinien godnie i rzetelnie wykonywać wszystkie swoje obowiązki, kierując się interesem publicznym oraz indywidualnymi interesami obywateli. W swojej pracy musi kierować się dbałością o wykonywanie zadań publicznych oraz o środki publiczne.
Praca samorządowców, ich sumienność i zaangażowanie opiniowane są w pisemnej ocenie okresowej przygotowywanej przez bezpośredniego przełożonego. Ocena taka powinna być przeprowadzana nie rzadziej niż co 2 lata i nie częściej niż co 6 miesięcy.
Zarobki pracownika samorządowego
Wynagrodzenie pracowników samorządowych określa Rozporządzenie Rady Ministrów z 15 maja 2018 roku w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. W rozporządzeniu jest przedstawiona tabela kwot minimalnego miesięcznego poziomu wynagrodzenia zasadniczego ustalonego w kategoriach zaszeregowania.
| KATEGORIA ZASZEREGOWANIA | MINIMALNY POZIOM WYNAGRODZENIA ZASADNICZEGO W ZŁOTYCH (KWOTY BRUTTO) |
| I | 2000 |
| II | 2020 |
| III | 2040 |
| IV | 2070 |
| V | 2100 |
| VI | 2130 |
| VII | 2160 |
| VIII | 2190 |
| IX | 2220 |
| X | 2250 |
| XI | 2280 |
| XII | 2310 |
| XIII | 2340 |
| XIV | 2370 |
| XV | 2400 |
| XVI | 2440 |
| XVII | 2500 |
| XVIII | 2600 |
| XIX | 2700 |
| XX | 2900 |
| XXI | 3100 |
| XXII | 3300 |
Należy zwrócić uwagę, że większość kwot jest poniżej poziomu minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2021 roku, czyli 2800 zł. Jednak wynagrodzenie pracowników samorządowych składa się z kilku składników. Istotne jest to, aby suma wszystkich elementów wynagrodzenia pracownika samorządowego była równa lub wyższa niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku.
Pracownicy samorządowi oprócz wynagrodzenia zasadniczego otrzymują również:
- dodatek funkcyjny;
- dodatek socjalny;
- dodatek prowizyjny.
Dodatkowo samorządowcy mogą otrzymywać dodatek za pracę w uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia warunkach. Ponadto mają też prawo do odprawy, nagrody jubileuszowej oraz odprawy emerytalnej.
Praca w samorządzie nie powinna być jedynie ścieżką kariery. Praca samorządowca jest idealna dla osób lubiących aktywność społeczną, pełniących swego rodzaju misję. Dla wielu również wynagrodzenie za tę pracę może być atrakcyjną zachętą i motywacją do zaangażowania w swoje obowiązki.