Babciowe – zasady, kwota

Nowy rząd w jednej ze swoich propozycji wyborczych wskazywał na to, że wprowadzi tzw. babciowe. Jako że Sejm uchwalił ustawę budżetową, w której zagospodarowano środki na ten cel, a prezydent najprawdopodobniej ją podpisze, warto wskazać, co kryje się pod tą nazwą. Wskazane zostanie, komu miałoby przysługiwać to świadczenie, jakie warunki należy spełnić, a także, w jakiej wysokości będzie ono wypłacane. Ponadto przedstawione zostaną przykłady, które pozwolą lepiej zrozumieć to zagadnienie.

Czym jest babciowe?

Donald Tusk, premier i przedstawiciel Koalicji Obywatelskiej, już w czasie kampanii wyborczej obiecywał wprowadzenie „babciowego” w ramach projektu „Aktywna mama” czy też „Aktywny rodzic”. Celem tego pomysłu jest ułatwienie kobietom powrotu do pracy po urodzeniu dziecka.

Projekt zakłada, że kobieta po urodzeniu dziecka, mimo chęci powrotu do pracy, często zostawała w domu, wykorzystując urlop rodzicielski czy wychowawczy, ponieważ koszty związane z opiekunką czy żłobkiem (w sytuacji ich niewystarczającej dostępności) były nierzadko wyższe niż zarobki matki dziecka albo na zbliżonym poziomie. Dlatego też zdecydowano się na ułatwienie kobietom decyzji o powrocie do pracy poprzez wprowadzenie odpowiedniego świadczenia – babciowego.

W odróżnieniu od 800+ będzie ono przysługiwać kobietom, które powrócą do pracy, a nie wszystkim.

Nazwa babciowe pochodzi od tego, że środki, które będą wypłacane, będą mogły być przeznaczone jako wynagrodzenie dla choćby babci, która zajmie się dzieckiem, lub innego członka rodziny.

Przykład 1.

Pani Malwina urodziła dziecko, Lucjana. Przed porodem pracowała w przedsiębiorstwie zajmującym się produkcją opakowań. Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego postanowiła o powrocie do pracy. Nie było jednak miejsc w żłobkach, a jej matka, pani Katarzyna, pracuje dorywczo. W tej sytuacji świadczenie babciowe pani Malwina będzie mogła przeznaczyć jako wynagrodzenie dla swojej matki, która dotychczas pracująca dorywczo będzie mogła zrezygnować z tego zajęcia, pomóc córce i wnukowi oraz nie stracić źródła dochodu.

Kto może otrzymać babciowe?

Babciowe mogą otrzymać rodzice na dziecko do czasu ukończenia przez nie 36. miesiąca życia, czyli 3 lat. Po osiągnięciu przez dziecko 3. roku życia świadczenie wygasa.

Aby można było je otrzymać, matka dziecka musi:

• podjąć nową pełnoetatową pracę na podstawie umowy o pracę albo
• kontynuować dotychczasową wykonywaną przed porodem pracę, którą przerwała z uwagi na urlop macierzyński, wychowawczy

– w każdym z tych dwóch przypadków uzyskiwać dochód w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę (od stycznia 2024 roku jest to 4242 zł brutto).

Dopiero spełnienie tych warunków – podjęcie nowej lub kontynuowanie dotychczasowej pracy, a także osiąganie co najmniej minimalnego dochodu, będzie kwalifikować rodzinę do programu i otrzymania babciowego.

Przykład 2.

Pani Kalina zaszła w ciążę, gdy pracowała w spółce ZET Sp. z o.o. Pełniła funkcję asystentki zarządu z wynagrodzeniem 8000 zł brutto miesięcznie. 3 tygodnie przed porodem przeszła na urlop macierzyński, który wykorzystała w całości, a następnie część urlopu rodzicielskiego. Gdy jej syn miał 11 miesięcy, wróciła do pracy na dotychczasowe stanowisko, z wynagrodzeniem 8400 zł brutto z uwagi na podwyżkę inflacyjną. W związku z tym przysługuje jej prawo do świadczenia babciowego, gdyż podjęła pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem wyższym niż minimalne, a jej dziecko nie ukończyło 3. roku życia. Przez 2 lata i 1 miesiąc będzie mogła pobierać to świadczenie.

Czy babciowe można przeznaczyć wyłącznie jako wynagrodzenie dla członka rodziny za opiekę nad dzieckiem?

Mimo że sama nazwa wskazuje, jakoby babciowe miało być przeznaczone na wynagrodzenie dla babci czy innego członka rodziny, to jednak można przeznaczyć je na:

• opłatę za żłobek,
• wynagrodzenie dla niani,
• opłatę za klub dziecięcy.

Nie ma zatem obowiązku wykorzystania go wyłącznie na wynagrodzenie za opiekę nad dzieckiem w domu. Nie każdy ma bowiem możliwość skorzystania w tym zakresie z pomocy członka rodziny.

Przykład 3.

Pani Waleria urodziła córkę, Milenę. Kilka miesięcy po porodzie zdecydowała o powrocie do pracy. Zarówno jej rodzice, jak i rodzice jej męża są czynni zawodowo i nie mają możliwości wspomożenia ich w opiece nad dzieckiem. Wobec tego z uwagi na brak miejsc w żłobku publicznym Waleria z mężem zdecydowali się na żłobek prywatny. Środki z babciowego będą zatem przeznaczone na opłatę za żłobek.

W jakiej kwocie będzie przyznawane babciowe?

Babciowe będzie wypłacane w kwocie 1500 zł miesięcznie.

Ta kwestia została już wpisana do budżetu państwa na rok 2024, zatem wejdzie ona w życie już w tym roku i od tego roku świadczenie będzie przysługiwało osobom, które spełnią warunki do jego uzyskania.

Formalności związane z otrzymaniem babciowego

Oczywiście jako że jest to nowa regulacja, jeszcze niepodpisana przez prezydenta, nie ma na razie informacji o tym, w jaki sposób wnioskować o otrzymanie babciowego, w jakim terminie. Niewątpliwie jednak te wiadomości pojawią się niezwłocznie po tym, jak ustawa budżetowa zostanie podpisana przez prezydenta.

Prowadzenie działalności gospodarczej a babciowe

Przepisy dotyczące babciowego zostały skonstruowane w ten sposób, że świadczenie to będzie przysługiwało wyłącznie kobietom, które podejmą pracę na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, z dochodem na poziomie co najmniej minimalnego wynagrodzenia.

Stąd też, niestety, kobiety prowadzące wyłącznie działalność gospodarczą, które będą ją kontynuować po urlopie macierzyńskim, nie będą miały możliwości skorzystania ze świadczenia i otrzymania 1500 zł na żłobek, nianię czy wynagrodzenie dla członka rodziny, który zajmowałby się dzieckiem.

Należy postulować, że kobiety prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, odprowadzające składki do ZUS-u, również powinny mieć możliwość skorzystania z babciowego – jest bowiem jasne, że to jednoosobowe działalności gospodarcze generują bardzo duże dochody do budżetu państwa, a także składki do ZUS-u. To zaś również powoduje wzrost gospodarczy, rozwój ekonomiczny. Dlatego też w kolejnym budżecie warto rozważyć wprowadzenie tej opcji również dla prowadzących działalność gospodarczą.