Jakie są dokumenty niezbędne przy podróżowaniu z dzieckiem?

W obecnych realiach podróżowanie rodziców z dziećmi to nie tylko wyjazdy wakacyjne i rekreacyjne. Mogą one mieć również charakter zawodowy oraz rodzinny (np. odwiedziny bliskich mieszkających za granicą). Rodzice, a także opiekunowie dzieci muszą pamiętać o posiadaniu odpowiednich dokumentów niezbędnych podczas podróży z małoletnim. Jakie są zatem dokumenty niezbędne przy podróżowaniu z dzieckiem — omawiamy te kwestie poniżej w artykule.

Dowód osobisty dla osoby małoletniej

Podstawowym dokumentem niezbędnym zarówno w czasie podróży krajowych z dzieckiem, jak i wyjazdu do państwa należącego do strefy Schengen jest dowód osobisty. 

Z wnioskiem o dowód osobisty dla dziecka może wystąpić:

• jeden z rodziców,
• opiekun,
• kurator.

Warto pamiętać, że dzieci powyżej 5. roku życia muszą być obecne w urzędzie podczas składania wniosku o dowód osobisty.

Do wskazanego wniosku należy dołączyć m.in.:

• zdjęcie dziecka do dowodu. Powinno to być kolorowe zdjęcie na papierze fotograficznym w formacie 35 × 45 mm (szerokość × wysokość). Jeżeli zdjęcie nie będzie spełniać wymagań, urzędnik poprosi wnioskodawcę o uzupełnienie wniosku w tym zakresie;
• dowód osobisty lub paszport składającego wniosek;
• ważny dowód osobisty lub ważny paszport dziecka. W razie gdy dziecko nie ma takiego dokumentu – inny dokument, w którym jest fotografia;
• jeśli wnioskodawca jest opiekunem lub kuratorem – dokument potwierdzający ten fakt, np. orzeczenie sądu.

W przypadku dzieci powyżej 12. roku życia urzędnik pobierze odciski palców. Dziecko lub podopieczny zostaną poproszeni o złożenie własnoręcznego podpisu, który zostanie zamieszczony w dowodzie osobistym. Jeżeli złożenie podpisu jest niemożliwe, urzędnik zrobi o tym adnotację.

Usługa jest bezpłatna, przy czym na jej realizację trzeba czekać do 30 dni kalendarzowych od złożenia wniosku. Termin ten może ulec wydłużeniu, ale tylko w szczególnych przypadkach.

Dziecko, a także podopieczni powinni być obecni przy odbiorze dowodu osobistego. Dowód można jednak odebrać samodzielnie, jeśli: 

• dziecko nie ma 5 lat, lub
• dziecko ma 5 lat, ale nie ma 12 lat i było obecne przy składaniu wniosku w urzędzie.

Dowód może zostać ponadto odebrany przez osobę, dla której go wydano, jeżeli ma ona ograniczoną zdolność do czynności prawnych (np. dziecko po ukończeniu 13 lat).

Paszport jako dokument podróżny dla dziecka

Paszport jest dokumentem pozwalającym na podróż z dzieckiem poza strefę Schengen.

Wniosek o wydanie dokumentu składa matka lub ojciec dziecka albo opiekun prawny lub kurator. 

W przypadku dziecka: 

• do 5. roku życia — nie musi ono być obecne przy składaniu wniosku ani przy odbiorze dokumentu;
• po ukończeniu 5. roku życia — musi być obecne przy składaniu wniosku, nie musi natomiast być obecne przy odbiorze gotowego paszportu. 

Do wniosku o wydanie paszportu należy dołączyć:

• jedno aktualne, kolorowe zdjęcie dziecka – wykonane nie wcześniej niż 6 miesięcy przed złożeniem wniosku;
• dowód opłaty za paszport (po złożeniu wniosku opłata nie podlega zwrotowi);
• ważny paszport albo dowód osobisty dziecka – jeśli dziecko ma taki dokument;
• ogólnopolską Kartę Dużej Rodziny – jeśli wnioskodawca ma taki dokument;
• jeśli drugi rodzic nie składa zgody samodzielnie w urzędzie lub poprzez stosowną usługę – zgodę drugiego rodzica z notarialnym poświadczeniem podpisu. Nie trzeba mieć zgody drugiego rodzica w momencie składania wniosku, drugi rodzic może wyrazić ją później – już po złożeniu wniosku. Jednak do czasu aż drugi rodzic nie wyrazi zgody na paszport dla dziecka, wniosek nie będzie zrealizowany, ponieważ bez zgody drugiego rodzica nie można uzyskać paszportu dla dziecka;
• jeśli drugi rodzic jest pozbawiony praw rodzicielskich lub są one ograniczone – dokument określający zakres władzy rodzicielskiej;
• jeśli nie ma zgodności stanowisk matki i ojca lub nie można uzyskać zgody matki lub ojca – orzeczenie sądu rodzinnego.

Opłata za wydanie paszportu wynosi:

• w przypadku dokumentu dla dzieci w wieku do lat 12 – 30 zł, a w razie posiadania ważnej Karty Dużej Rodziny – 15 zł;
• w przypadku dokumentu dla dzieci w wieku od 12. do 18. roku życia – 70 zł (z Kartą Dużej Rodziny – 35 zł). 

Na otrzymanie dokumentu trzeba czekać około miesiąca od złożenia wniosku. W czasie składania wniosku urzędnik powinien wskazać przewidywany termin odbioru paszportu. W szczególnych przypadkach termin może ulec przedłużeniu.

Wiza dla dziecka 

Wyjazd do niektórych państw jest możliwy w przypadku posiadania wizy. W razie zamiaru podróży z dzieckiem do takiego kraju należy wyrobić małoletniemu dokument wizowy, przy czym procedura w tym zakresie jest ustalana przez władze danego państwa, mogą zatem istnieć znaczne różnice w kwestii uzyskania wizy. 

W Europie obywatel RP będzie potrzebował wizy na wjazd na terytorium Rosji, wśród krajów azjatyckich dokument wizowy jest niezbędny m.in. przy podróży do Chin, Indonezji, Indii, Pakistanu czy Wietnamu.

Dokument wizowy będzie potrzebny również przy wjeździe do wielu krajów afrykańskich, a także przy podróży do Australii.

Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego dla dziecka

Planując podróż z dzieckiem, warto pomyśleć o wyrobieniu Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Małoletnia osoba powinna mieć taką kartę odrębnie — wniosek o ten dokument składa rodzic lub opiekun prawny dziecka.

Wniosek o kartę EKUZ dla dziecka można złożyć w wybranej jednostce Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), przy czym dziecko nie musi być obecne podczas składania wniosku. 

Przy wypełnianiu wniosku o wydanie karty należy wpisać dane dziecka oraz jego status („Członek rodziny osoby ubezpieczonej”). Rodzic lub opiekun dziecka powinien mieć dokument świadczący o podleganiu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Wniosek o kartę EKUZ można złożyć:

• osobiście — w trakcie wizyty w oddziale NFZ,
• przez internet – przy wykorzystaniu skrzynki podawczej ePUAP lub przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP),
• wysyłając dokument w formie tradycyjnej przesyłki pocztowej.

Kartę EKUZ można otrzymać od ręki w przypadku składania wniosku osobiście. Jednocześnie od czerwca do września oddział NFZ może wydłużyć okres rozpatrzenia wniosku do kilkunastu dni.

W przypadku złożenia wniosku przez internet trzeba zazwyczaj czekać kilka dni na rozpatrzenie wniosku.

Zgoda rodzica na wyjazd dziecka za granicę

W przypadku gdy dziecko wyjeżdża na wakacje z innymi członkami rodziny niż rodzice (np. z dziadkami), konieczne jest udzielenie zgody na wyjazd przez oboje rodziców.

Jeżeli podróż zagraniczna z dzieckiem ma się odbywać w towarzystwie jednego rodzica, drugi rodzic powinien wyrazić na to zgodę.

Obowiązek uzyskania zgody na wyjazd z dzieckiem za granicę wynika z przepisów Ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (kro).

Jak stanowi art. 97 § 1 kro, jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. 

W wyroku z 6 marca 1985 roku Sąd Najwyższy sprecyzował, że wyjazd dziecka za granicę (w celu spędzenia tam wakacji), jako należący do istotnych spraw dziecka, wymaga zgody obojga rodziców, sprawujących władzę rodzicielską, a w razie braku takiej zgody – orzeczenia sądu opiekuńczego (sygn. akt III CRM 19/85).

Jednocześnie zgoda rodzica na wyjazd dziecka nie zawsze jest niezbędna — będzie to miało miejsce m.in., jeżeli:

• drugiego rodzica pozbawiono władzy rodzicielskiej lub władza rodzicielska drugiego rodzica uległa zawieszeniu,
• władzę rodzicielską drugiego rodzica ograniczono i wskutek tego rodzic został pozbawiony możliwości współdecydowania o istotnych sprawach dziecka.

Dokumenty niezbędne przy podróżowaniu z dzieckiem — podsumowanie

Podróżowanie z dziećmi, szczególnie w okresie wakacji, jest zjawiskiem powszechnym, warto wobec tego zaopatrzyć się w dokumenty niezbędne podczas wyjazdów, w tym podróży za granicę. Podstawowym dokumentem wymaganym w czasie podróży jest dowód osobisty. Szersze możliwości podczas zagranicznych wojaży zapewnia posiadanie przez dziecko paszportu. Należy podkreślić, że wjazd na terytorium niektórych państw będzie związany z obowiązkiem uzyskania wizy. W czasie podróży przydatna będzie ponadto Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego. Odrębną kwestią jest uzyskanie zgody drugiego rodzica na wyjazd dziecka.