Kto zapłaci podatek od balkonu?

Każdy się zgodzi, że podatki obciążają obywateli w mniejszym lub większym zakresie, a także, że stanowią one nieodłączny element życia codziennego. Zmieniają się stawki, pojawiają się nowe elementy życia codziennego, które podlegają opodatkowaniu. Ostatnimi czasy można zauważyć, że poszczególne miasta wprowadzają tzw. podatek od balkonu. Jak on funkcjonuje, jaka jest jego stawka i z czego wynika obowiązek jego uiszczania? Odpowiedź poniżej.

„Podatek od balkonu” jako opłata za zajęcie pasa drogowego

Chociaż opłata pobierana przez niektóre miasta od balkonu nazywana jest podatkiem, jest to tak naprawdę opłata związana z zajęciem pasa drogowego, tj. opłata za umieszczenie urządzenia w pasie drogowym, który nie stanowi własności właściciela/zarządcy balkonu.

Podatek od balkonu nie został wprowadzony żadną ustawą. Opłata ta wynika z ustawy o drogach publicznych.

Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy o drogach publicznych zajęcie pasa drogowego na cele niezwiązane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem i ochroną dróg, wymaga zezwolenia zarządcy drogi, wydanego w drodze decyzji administracyjnej – zezwolenie nie jest wymagane w przypadku zawarcia umowy, o której mowa w art. 22 ust. 2, 2a lub 2c.

Zezwolenie, o którym mowa powyżej, dotyczy:

1. prowadzenia robót w pasie drogowym;
2. umieszczania w pasie drogowym liniowych urządzeń obcych;
3. umieszczania w pasie drogowym urządzeń obcych innych niż wymienione w pkt 2 oraz reklam;
4. zajęcia pasa drogowego na prawach wyłączności w celach innych niż wymienione w pkt 1–3.

Zajęcie pasa drogowego a opłaty

Zgodnie z art. 40 ust. 3 ustawy o drogach publicznych za zajęcie pasa drogowego pobiera się opłatę. Sformułowanie to wskazuje, że zajęcie związane jest z obowiązkiem odpłatności, którego wysokość, stosownie do art. 40 ust. 11 ustawy o drogach publicznych, ustala w drodze decyzji właściwy zarządca drogi przy udzielaniu zezwolenia na zajęcie pasa drogowego. Pobranie opłaty przy udzieleniu zezwolenia jest zatem obligatoryjne. Nie ma regulacji wyłączającej pobranie takiej opłaty tylko z tego powodu, że wnioskodawca jest właścicielem zajętej nieruchomości.

Zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy o drogach publicznych pas drogowy to wydzielony liniami rozgraniczającymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym jest lub będzie usytuowana droga.

Pas drogowy obejmuje nie tylko jezdnię jako twór fizyczny, lecz także jej otoczenie związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, tj. w normalnych warunkach nieprzeznaczone do ruchu drogowego, ale umożliwiające prawidłowe utrzymanie tego ruchu. Z definicji pasa drogowego wynika, że jest to wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz wymienione obiekty i urządzenia. Pas drogowy może być szerszym obszarem gruntu niż tylko ten, który zajmuje droga oraz wymienione obiekty i urządzenia, chodzi bowiem o grunt, w którym droga, obiekty budowlane i urządzenia techniczne są zlokalizowane, a nie który zajmują.

„Podatek od balkonu” a orzecznictwo

Jak wskazuje Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 19 września 2023 roku (II GSK 625/20), w sytuacji, gdy budynek przylega do chodnika, który jest częścią drogi dzielącą ten budynek od innych obiektów, urządzeń i jezdni, jest oczywiste, że granica pasa drogowego biegnie po ścianie (inaczej obrysie lub froncie) tego budynku i wszystko, co jest poza tą ścianą (obrysem lub frontem) budynku i wchodzi w przestrzeń nad chodnikiem, należy uznać za umieszczone w pasie drogowym.

Pas drogowy nie może być w swoich granicach kształtowany przez elementy architektoniczne budynków, np. gzymsy, attyki, balkony, schody itp. Wszystkie te elementy, jeżeli istnieją, a budynek jest położony w granicy (przy granicy) pasa drogowego, to wkraczają w przestrzeń pasa drogowego, a nie kształtują granic tej przestrzeni, a więc pasa drogowego. Zatem dla ustalenia jego granic przestrzennych nie mogą mieć znaczenia zasady przyjęte w prawie dotyczącym ewidencji gruntów i budynków związane z wykazywaniem sposobu zagospodarowania działek na użytek ewidencji.

Z powyższej analizy dokonanej przez Naczelny Sąd Administracyjny wynika, że jeżeli poza obrys budynku, który znajduje się na granicy pasa drogowego, wystają elementy takie jak gzymsy, balkony, schody, to wówczas znajdują się one w pasie drogowym, co powoduje, że właściciel takiego balkonu jest zobligowany do uiszczenia opłaty za zajęcie pasa drogowego.

Tym samym poszczególne rady gmin czy też rady miast, ustalając opłaty za zajęcie pasa drogowego dróg publicznych, uwzględniają najnowsze orzecznictwo sądowo-administracyjne, i wskazują na wysokość opłaty liczonej od metra kwadratowego zajętej powierzchni znajdującej się w pasie drogowym.

Jednym z miast, które ustaliło opłaty związane z zajęciem pasa drogowego przez obrys balkonów, jest Poznań. W tym zakresie rada miasta podjęła 24 października 2023 roku uchwałę nr XCI/1749/VIII/2023. Poniżej tabela obrazująca sposób obliczenia i stawkę opłaty:

„Za umieszczenie w pasie drogowym drogi publicznej urządzeń obcych, o których mowa w § 1 pkt 3, z zastrzeżeniem §8 i § 9, ustala się dzienną stawkę opłaty za 1 m2 rzutu poziomego urządzenia obcego w wysokości”:

Przykład 1. (w związku z powyższym)

Jan Kowalski posiada mieszkanie w Poznaniu, do którego przynależy balkon o powierzchni 7 m2. Wystaje poza obrys budynku i wchodzi w pas drogowy drogi powiatowej. Ile będzie wynosić opłata za zajęcie pasa drogowego w związku z posiadanym balkonem?

Powierzchnia balkonu: 7 m2;

Opłata za 1 m2: 0,01 zł;

Przyjęty okres: 1 rok;

7 m2 × 0,01 zł × 365 (366) dni = 25,55 zł (25,62 zł)

Co do zasady opłata w tym przypadku nie będzie duża, jednak Jan Kowalski będzie zobligowany do jej zapłacenia.

Tego typu opłata została wprowadzona nie tylko w Poznaniu, lecz także np. w Szczecinku, Krakowie, Lublinie, Gliwicach.