Konfiskata samochodu za alkohol - jakie zmiany czekają na nietrzeźwych kierowców?
Surowe kary, w tym także majątkowe, zakaz prowadzenia pojazdów nie są wystarczająco odstraszające dla kierowców, którym nadal często zdarza się kierować samochodem, będąc pod wpływem alkoholu. W marcu 2024 roku w życie weszły rozwiązania, które mają być dodatkową formą represji dla osób jeżdżących samochodem po alkoholu. Czy Konfiskata samochodu za alkohol jest możliwa?
Rodzaje stanów po spożyciu alkoholu
Spożycie alkoholu może prowadzić do dwóch sytuacji:
- stanu po użyciu alkoholu, który występuje wówczas, gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi od 0,2 do 0,5 promila, tj. 0,1–0,25 mg alkoholu na 1 dm3 wydychanego powietrza;
- stanu nietrzeźwości, który występuje wówczas, gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi powyżej 0,5 promila, tj. powyżej 0,25 mg alkoholu na 1 dm3 wydychanego powietrza.
Prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu
Kierowca prowadzący pojazd w stanie nietrzeźwości, popełniając przestępstwo z art. 178a Kodeksu karnego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Do tego kierowca prowadzący samochód w stanie nietrzeźwości musi liczyć się z tym, że na jego konto zostanie zapisanych zgodnie z taryfikatorem aż 15 punktów karnych.
W razie skazania sprawcy za przestępstwo prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości sąd orzeka świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5000 zł, a maksymalnie 60 000 zł.
Ponadto wobec kierowcy prowadzącego samochód w stanie nietrzeźwości, czyli popełniającego przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, sąd orzeka na okres nie krótszy niż 3 lata zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, w szczególności, jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Maksymalny czas, na jaki orzeczony może zostać zakaz prowadzenia pojazdów, wynosi 15 lat.
Osoba prowadząca pojazd w stanie nietrzeźwości, popełniając przestępstwo z art. 178a kk, która była wcześniej prawomocnie skazana za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości albo za przestępstwo za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo: spowodowania katastrofy w komunikacji, sprowadzenia niebezpieczeństwa katastrofy w komunikacji, spowodowania wypadku komunikacyjnego, spowodowania wypadku komunikacyjnego przez żołnierza popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub dopuściła się tego czynu w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, musi liczyć się z surowszą odpowiedzialnością. Wówczas kara, jaka grozi za ten czyn, to kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W tej sytuacji sąd orzeka także zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami. W razie ponownego skazania za ten czyn sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio.
Orzeczenie przepadku pojazdu kierowcy jeżdżącego pod wpływem alkoholu
Sąd orzeka przepadek pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę przestępstwa w ruchu lądowym w wypadkach wskazanych w ustawie. Sąd orzeka przepadek równowartości pojazdu, który nie stanowi wyłącznej własności sprawcy albo który po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył.
Sąd nie orzeknie przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu, gdyby takie orzeczenie było niemożliwe lub niecelowe z uwagi na jego utratę przez sprawcę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie.
Przykład 1.
Z jakimi konsekwencjami musi liczyć się pan Janusz, który spowodował wypadek komunikacyjny, mając w organizmie zawartość alkoholu wynoszącą 1,25 promila?
Pan Janusz otrzyma karę, którą wymierzy mu sąd. Dodatkowo otrzyma zakaz prowadzenia pojazdów na okres nie krótszy niż 3 lata, a maksymalnie może on wynosić 15 lat. Do tego konieczna będzie zapłata świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz pomocy Postpenitencjarnej w wysokości od 5000 zł do 60 000 zł. Sąd orzeknie także przepadek pojazdu lub jego równowartości, którym pan Janusz kierował pod wpływem alkoholu i spowodował wypadek.
Przykład 2.
Czy sąd orzeknie przepadek pojazdu o wartości 150 000 zł, którym kierował pan Michał pod wpływem alkoholu, jeżeli zawartość alkoholu w jego w organizmie wynosiła 1,5 promila i jeżeli samochód ten stanowił współwłasność mężczyzny i jego ojca?
W tym przypadku sąd orzeknie przepadek równowartości tego pojazdu.
Przykład 3.
Czy sąd może orzec przepadek pojazdu o wartości 35 000 zł, którym kierowała pani Sylwia pod wpływem alkoholu, jeśli zawartość alkoholu w jej organizmie wynosiła 2 promile, a samochód ten kobieta darowała po zdarzeniu swoim rodzicom, chcąc uniknąć orzeczenia jego przepadku?
W tym przypadku sąd orzeknie przepadek równowartości tego pojazdu.
Sąd orzeka przepadek pojazdu lub jego równowartości w razie popełnienia przestępstwa kierowania pojazdem mechanicznym w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym w stanie nietrzeźwości lub w przypadku sprawcy tego przestępstwa, jeżeli wcześniej był on prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo: spowodowania katastrofy w komunikacji, sprowadzenia niebezpieczeństwa katastrofy w komunikacji, spowodowania wypadku komunikacyjnego, spowodowania wypadku komunikacyjnego przez żołnierza popełnione w stanie nietrzeźwości lub dopuścił się tego czynu w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, chyba że zawartość alkoholu w organizmie sprawcy przestępstwa była niższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo nie prowadziła do takiego stężenia.
- za przestępstwo katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającej życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, w tym także popełnione nieumyślnie, jeżeli sprawca popełnił je, znajdując się w stanie nietrzeźwości;
- za przestępstwo sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, jeżeli sprawca popełnił je, znajdując się w stanie nietrzeźwości;
- za przestępstwo naruszenia, chociażby nieumyślnie, zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powodującego nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała w postaci średniego i lekkiego uszczerbku na zdrowiu, jeżeli sprawca popełnił je, znajdując się w stanie nietrzeźwości
- za przestępstwo naruszenia, chociażby nieumyślnie, zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powodującego nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba poniosła śmierć albo ciężki uszczerbek na zdrowiu, jeżeli sprawca popełnił je, znajdując się w stanie nietrzeźwości;
- za przestępstwo katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającej życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, gdy jego następstwem jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, jeżeli sprawca popełnił je, znajdując się w stanie nietrzeźwości;
- za przestępstwo katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającej życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach popełnione nieumyślnie, jeżeli sprawca popełnił je, znajdując się w stanie nietrzeźwości, a następstwem tego czynu jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób.
Jeżeli we wskazanych powyżej przypadkach zawartość alkoholu w organizmie sprawcy była wyższa niż 1 promil we krwi lub 0,5 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo prowadziła do takiego stężenia, sąd bez wyjątku orzeka przepadek pojazdu.
Sąd może odstąpić od orzeczenia przepadku, jeżeli zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.
W przypadku orzeczenia przepadku równowartości pojazdu za jego równowartość uznaje się wartość pojazdu określoną w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo, a w razie braku polisy średnią wartość rynkową pojazdu przy uwzględnieniu marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju napędu i silnika, pojemności lub mocy silnika oraz przybliżonego przebiegu, ustaloną na podstawie dostępnych danych, bez powoływania w tym celu biegłego.
Przykład 4.
Jak sąd ustali równowartość pojazdu podlegającego przepadkowi, który uległ zniszczeniu w czasie wypadku pani Agaty, która kierowała nim, mając stężenie alkoholu w organizmie równe 2 promilom, jeśli był to pojazd marki Toyota Auris, rok produkcji – 2010, który nie miał określonej wartości w polisie ubezpieczeniowej w dacie zdarzenia?
W tym przypadku sąd może odwołać się do wartości rynkowej podobnych pojazdów mających te same cechy i na jej podstawie określić wartość przepadku.
Jeżeli ustalenie przez sąd średniej wartości rynkowej pojazdu nie jest możliwe ze względu na szczególne cechy tego pojazdu, zasięga się opinii biegłego.
Przykład 5.
Jak sąd określi wartość przepadku zniszczonego pojazdu, którym pani Bogna kierowała w stanie nietrzeźwości, jeśli był to pojazd zabytkowy i nie ma podobnych modeli wśród ofert?
W tym celu konieczne jest skorzystanie z pomocy biegłego, który ustali wartość pojazdu. Na podstawie opinii biegłego sąd określi równowartość przepadku, którą sprawca będzie musiał zapłacić.
Czy możliwy jest przepadek pojazdu służbowego?
Sąd nie orzeknie przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku jego równowartości, jeżeli sprawca prowadził niestanowiący jego własności pojazd mechaniczny, wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy. W takim wypadku sąd orzeka nawiązkę w wysokości co najmniej 5000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Nawiązka może wynosić maksymalnie 100 000 zł.
Przykład 6.
Co stanie się z pojazdem ciężarowym stanowiącym własność pracodawcy pana Grzegorza, jeżeli pan Grzegorz kierował nim pod wpływem alkoholu, którego zawartość w organizmie wynosiła 1,7 promila?
W takiej sytuacji sąd nie może orzec przepadku pojazdu ciężarowego, ponieważ nie jest on własnością sprawcy przestępstwa, tylko jego pracodawcy. W takim wypadku sąd orzeknie nawiązkę w wysokości co najmniej 5000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Maksymalna wysokość takiej nawiązki to 100 000 zł.
Planowane zmiany
Choć przepisy dotyczące przepadku pojazdu kierowcy prowadzącego go pod wpływem alkoholu dopiero niedawno weszły w życie, to w wykazie prac legislacyjnych rządu ujęto już potrzebę ich nowelizacji. Wedle pojawiających się doniesień przepisy te mają zostać złagodzone, jednak ich ostateczny kształt obecnie nie jest wiadomy.
Konfiskata samochodu za alkohol - podsumowanie
Podsumowując, prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu niesie ze sobą wiele dotkliwych konsekwencji, aktualnie także konsekwencji materialnych związanych z konfiskatą samochodu. Konsekwencje te mają zapobiec wsiadaniu za kierownicę po alkoholu, ponieważ zagraża to nie tylko kierującemu, ale przede wszystkim innym uczestnikom ruchu drogowego i może nieść dla nich olbrzymie konsekwencje na całe życie.
