Skasowanie punktów karnych - zmiany prawne

Nawet najlepszym kierowcom może się zdarzyć popełnienie wykroczenia. Oprócz konsekwencji finansowych istotną uciążliwością są punkty karne. Dotychczasowe przepisy w tym zakresie przewidywały skasowanie punktów karnych dopiero po 2 latach. Ostatnio dokonane zmiany zakładają liberalizację tych zasad. Na czym polegają te rozwiązania? Wyjaśniamy poniżej w artykule. 

Skasowanie punktów karnych – podstawa prawna oraz przepisy zmieniające i termin wejścia w życie

Zasady redukowania liczby punktów karnych zostały określone w Ustawie z dnia 5 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami, zwanej dalej ukp.

Przepisy przewidujące nowelizację unormowań w zakresie kasowania punktów karnych przewidziano natomiast w Ustawie z dnia 26 maja 2023 roku o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw.

Punkty karne otrzymywane przez kierowców – najważniejsze informacje

Zanim zajmiemy się kwestią skasowania punktów karnych, warto wyjaśnić, jakie są podstawowe uwarunkowania prawne w tym zakresie. Zgodnie zatem z art. 98 ust. 1 ukp kierowca, który kierując pojazdem, popełnił naruszenie przepisów ruchu drogowego stwierdzone mandatem karnym, prawomocnym wyrokiem sądu lub orzeczeniem organu orzekającego w sprawie o naruszenie w postępowaniu dyscyplinarnym – otrzymuje punkty odpowiadające temu naruszeniu, przy czym następuje to z dniem uprawomocnienia się rozstrzygnięcia. 

Powyższemu naruszeniu odpowiada określona liczba punktów w skali od 1 do 15 w zależności od stopnia zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego i wagi naruszenia. 

W przypadku jednoczesnego popełnienia kilku naruszeń przez kierowcę punkty im odpowiadające się sumuje. Jeżeli suma punktów odpowiadających kilku naruszeniom przekracza 15, osoba ta otrzymuje 15 punktów. 

Sposób punktowania oraz liczbę punktów odpowiadających naruszeniu przepisów ruchu drogowego popełnionemu przez osobę uprawnioną do kierowania pojazdem silnikowym lub motorowerem szczegółowo określają przepisy Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 września 2023 roku w sprawie ewidencji kierujących pojazdami naruszających przepisy ruchu drogowego, zwanego dalej rozporządzeniem. 

Skasowanie punktów karnych – na czym polegają zmiany?

Jak już wspomnieliśmy, zmiany w przedmiocie kasowania punktów karnych weszły w życie 17 września 2023 roku. Na czym zatem polegają te modyfikacje? Najogólniej mówiąc, nowelizacja ukp przewiduje powrót do stanu prawnego sprzed 2022 roku. 

Jak to wygląda od strony prawnej? Szczegółowe ustalenia w tym zakresie zostały zawarte w art. 98 ust. 5 ukp. 

Oznacza to więc, że informacje o otrzymanej liczbie punktów zgromadzone w centralnej ewidencji kierowców usuwa się: 

1. z upływem 1 roku od daty uprawomocnienia się rozstrzygnięcia, pod warunkiem uzyskania informacji o uiszczeniu grzywny za naruszenie przepisów ruchu drogowego stwierdzone mandatem karnym, prawomocnym wyrokiem sądu lub orzeczeniem organu orzekającego w sprawie o naruszenie w postępowaniu dyscyplinarnym (dalej jako „naruszenie”), w sposób określony w Ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 roku – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia albo w terminie wskazanym art. 98 § 5 tej ustawy (w terminie 14 dni ukarany może uiścić grzywnę oraz informować o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie), o ile taka grzywna została nałożona;

2. z upływem 1 roku od daty uiszczenia grzywny za naruszenie w przypadkach innych niż wymienione w pkt 1, o ile taka grzywna została nałożona;

3. z upływem 1 roku od daty wydania ostatecznego orzeczenia o umorzeniu należności z tytułu grzywny za naruszenie, o ile taka grzywna została nałożona.

Skasowanie punktów karnych po odbyciu odpowiedniego szkolenia

Skasowanie punktów karnych może również nastąpić w innym trybie, mianowicie za pośrednictwem ukończenia przez zainteresowanego kierowcę odpowiedniego kursu reedukacyjnego.

Zasady odbywania powyżej wskazanych szkoleń zostały określone w Ustawie z dnia 2 grudnia 2021 roku o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw, dalej jako „ustawa”.

Jak stanowi art. 17 ust. 6a ustawy, osoba wpisana do prowadzonej przez policję ewidencji kierujących naruszających przepisy ruchu drogowego – nie częściej niż raz na 6 miesięcy – może na własny koszt uczestniczyć w szkoleniu prowadzonym z wyłączeniem możliwości odbycia szkolenia z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość (szkolenia te nie będą mogły być zatem organizowane on-line). 

Odbycie wymienionego szkolenia spowoduje zmniejszenie liczby punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego. Możliwość skorzystania z tej procedury nie dotyczy jednak kierowcy w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy.

Program szkolenia, którego odbycie spowoduje zmniejszenie liczby punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego, jest określony w załączniku nr 9 do rozporządzenia.

Szkolenie organizuje dyrektor wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego (WORD) na warunkach, w sposób i według programu określonego w przepisach rozporządzenia. 

Wzór zaświadczenia o odbyciu szkolenia powodującego zmniejszenie liczby punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego jest określony w załączniku nr 10 do rozporządzenia.  

Nie odejmuje się punktów przypisanych naruszeniu przepisów ruchu drogowego, za które nałożono w drodze mandatu karnego grzywnę, jeżeli do dnia przedstawienia zaświadczenia o odbyciu szkolenia nie została ona uiszczona. 

Jednocześnie liczba punktów odjętych z tytułu odbytego szkolenia nie może być większa od liczby punktów otrzymanych za naruszenie przepisów ruchu drogowego przed jego odbyciem. 

Udział w szkoleniu nie chroni jednak przed utratą prawa jazdy w przypadku osób, które przed rozpoczęciem szkolenia dopuściły się naruszeń skutkujących przekroczeniem sumy 24 punktów.  

Szczegółowe postępowanie w zakresie organizowania szkoleń unormowano w przepisach § 10 rozporządzenia.

Szkolenie mające na celu redukcję punktów karnych jest prowadzone w formie wykładów i ćwiczenia praktycznego, odpowiednio przez policjanta z komórki ruchu drogowego lub przez inną osobę posiadającą wiedzę specjalistyczną z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego, przez psychologa transportu oraz przez egzaminatora osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami lub zatrudnioną przez WORD osobę posiadającą uprawnienia instruktora nauki jazdy lub instruktora techniki jazdy. 

Osoba prowadząca szkolenie przed jego rozpoczęciem potwierdza tożsamość osób szkolonych i poucza je o skutkach odbycia szkolenia w przypadku wystąpienia okoliczności, o których mowa w art. 17 ust. 6e i 6f ustawy (czyli o tym, że liczba punktów odjętych z tytułu odbytego szkolenia nie może być większa od liczby punktów otrzymanych za naruszenie przepisów ruchu drogowego przed jego odbyciem oraz że odbycie szkolenia nie powoduje zmniejszenia liczby punktów otrzymanych za naruszenia przepisów ruchu drogowego wobec osoby, która przed jego rozpoczęciem dopuściła się naruszeń, za które suma punktów przekroczyła 24). 

Prowadzący poucza także uczestnika o skutkach odbycia szkolenia przed upływem okresu 6 miesięcy (szkolenie można odbyć nie częściej niż raz na 6 miesięcy).

Skasowanie punktów karnych – podsumowanie

Nowe rozwiązania w zakresie skasowania punktów karnych weszły w życie 17 września 2023 roku i przewidują mniej restrykcyjne zasady, niż to miało miejsce dotychczas.

Skasowanie punktów karnych będzie następować z upływem 1 roku i po spełnieniu określonych warunków ustawowych (w poprzednim stanie prawnym były to 2 lata). Ponadto liczbę punktów karnych będzie można obniżyć poprzez ukończenie kursu organizowanego przez WORD. Kurs taki odbywa się na koszt zainteresowanej osoby nie częściej niż raz na 6 miesięcy.