Młody kierowca - czy ma jakieś ograniczenia?

Co jakiś czas pojawiają się propozycje zmian dotyczących zarówno kierowców, jak i samego ruchu drogowego. Jak wskazują statystyki, młodzi kierowcy częściej niż pozostali uczestniczą w wypadkach, co jest konsekwencją tego, że młode osoby mają większą skłonność do ryzyka, brawury czy też wsiadania za kierownicę, będąc pod wpływem alkoholu lub substancji psychoaktywnych. Ponadto kurs prawa jazdy nie jest wystarczający, aby zdobyć doświadczenie pozwalające odpowiednio zareagować w każdej sytuacji, jaka może pojawić się na drodze. Nie bez znaczenia jest też to, że wielu młodych kierowców korzysta w czasie jazdy z urządzeń elektronicznych, głównie telefonów, co również ma wpływ na to, jak zachowują się na drodze.

Okres próbny młodego kierowcy i związane z tym ograniczenia

Od jakiegoś czasu do ustawy o kierujących pojazdami wprowadzono okres próbny dla świeżo upieczonych kierowców. Dla osoby, która po raz pierwszy uzyskała prawo jazdy kategorii B, trwa on 2 lata, począwszy od dnia, w którym został jej wydany ten dokument.

Młody kierowca przez pierwsze osiem miesięcy okresu próbnego powinien jeździć pojazdem wyposażonym w zieloną plakietkę z symbolem listka klonowego. Zielony listek musi być umieszczony na przedniej oraz tylnej szybie w prawym górnym rogu. Stanowi czytelną informację dla pozostałych uczestników ruchu drogowego o tym, że kierujący pojazdem nie posiada doświadczenia w prowadzeniu pojazdu. Wprowadzenie obowiązku oznakowania pojazdu prowadzonego przez młodego kierowcę miało na celu zwiększenie bezpieczeństwa na drogach.

Młodzi kierowcy nie mogą przekroczyć 50 km/h w obszarze zabudowanym oraz 80 km/h w obszarze niezabudowanym. Niedopuszczalne jest również przekroczenie prędkości przez młodego kierowcę na autostradzie lub drodze ekspresowej dwupasmowej powyżej 100 km/h. Ponadto na odcinkach drogi, gdzie istnieją ograniczenia, np. na obszarze zabudowanym, gdzie obowiązuje limit 60 km/h,  młody kierowca wciąż musi stosować się do prędkości 50 km/h.

Młody kierowca w okresie próbnym ma zakaz podejmowania pracy zarobkowej w charakterze kierowcy pojazdu określonego w prawie jazdy kategorii B. Ograniczenie to nie dotyczy osób, które uzyskały kwalifikację wstępną lub kwalifikację wstępną przyspieszoną określoną w przepisach Ustawy z dnia 6 września 2001 roku o transporcie drogowym.

Nadto młody kierowca w okresie próbnym ma zakaz osobistego wykonywania działalności gospodarczej polegającej na kierowaniu pojazdem określonym dla prawa jazdy kategorii B. Ograniczenie to nie dotyczy osób, które uzyskały kwalifikację wstępną lub kwalifikację wstępną przyśpieszoną, określone w przepisach Ustawy z dnia 6 września 2001 roku o transporcie drogowym.

Kurs doszkalający  i praktyczne szkolenie w zakresie zagrożeń w ruchu drogowym

Dodatkowo w trakcie okresu próbnego młody kierowca jest obowiązany odbyć kurs dokształcający w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego między 4 a 8 miesiącem okresu próbnego, licząc od dnia otrzymania prawa jazdy, oraz praktyczne szkolenie w zakresie zagrożeń w ruchu drogowym, które powinno mieć miejsce również między 4 a 8 miesiącem okresu próbnego.

Uczestnictwo w kursie doszkalającym jest odpłatne.

Po ukończeniu kursu doszkalającego wojewódzki ośrodek ruchu drogowego wydaje zaświadczenie o ukończeniu kursu kierowcy, który uczestniczył we wszystkich przewidzianych w programie zajęciach.

Praktyczne szkolenie w zakresie zagrożeń w ruchu drogowym prowadzi ośrodek doskonalenia techniki jazdy. Udział w szkoleniu jest odpłatny.

Po ukończeniu szkolenia ośrodek doskonalenia techniki jazdy wydaje zaświadczenie o jego ukończeniu przez kierowcę, który uczestniczył we wszystkich przewidzianych w programie zajęciach.

Młody kierowca a przedłużenie okresu próbnego

Administrator danych i informacji zgromadzonych w ewidencji przekazuje niezwłocznie staroście informację o popełnieniu przez młodego kierowcę dwóch wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji stwierdzonych w tym okresie mandatami karnymi lub prawomocnymi wyrokami sądów, będących podstawą przedłużenia okresu próbnego. Wówczas starosta przesyła niezwłocznie informację o popełnieniu przez kierowcę dwóch wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji stwierdzonych w tym okresie mandatami karnymi lub prawomocnymi wyrokami sądów, podając datę oraz termin przedłużenia okresu próbnego kierowcy oraz administratorowi danych i informacji zgromadzonych w ewidencji.

Należy wiedzieć, że starosta ma obowiązek przedłużyć okres próbny młodego kierowcy także o czas zatrzymania prawa jazdy w przypadku, gdy osoba posiadająca prawo jazdy nie przedstawiła w wymaganym terminie orzeczenia o istnieniu lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem lub o istnieniu lub braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem.

Planowane ograniczenia co do młodych kierowców na szczeblu europejskim

Problem dotyczący zagrożenia na drodze, jakie stwarzają młodzi kierowcy, dotyczy nie tylko Polski, lecz także całej Unii Europejskiej. 

Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego wskazuje na główne przyczyny wypadków powodowanych przez młodych wiekiem i stażem kierowców, którymi są:

• nadmierna prędkość, 
• nieprzestrzeganie pierwszeństwa przejazdu 
• nieprawidłowe zachowania wobec pieszego.

Europejska Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego (ETSC) postuluje wdrożenie przez kraje członkowskie dodatkowych ograniczeń względem młodych kierowców. Wśród postulatów wskazuje się następujące rozwiązania:

• zakaz jazdy nocą, 
• możliwość prowadzenia pojazdu tylko w towarzystwie osoby z większym doświadczeniem za kierownicą,
• zerowy limit alkoholu we krwi,
• zakaz przewożenia pasażerów. 

Do końca 2022 roku ma zostać opracowana dyrektywa w tym zakresie, która prędzej czy później będzie musiała zostać implementowana do polskiego porządku prawnego.

Prace nad zmianą ustawy o kierujących pojazdami

Niezależnie od unijnych przepisów polski ustawodawca nie pozostaje bierny w działaniu na rzecz poprawy bezpieczeństwa na drogach, którego sprawcami są młodzi kierowcy.

Jak wynika z wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, Ministerstwo Infrastruktury pracować ma nad projektem nowelizacji ustawy o kierujących pojazdami oraz niektórych innych ustaw, co stanowi odpowiedź na raport Najwyższej Izby Kontroli z  września 2015 roku, negatywnie oceniający nadzór nad szkoleniem kandydatów na kierowców i przeprowadzania egzaminów na prawo jazdy. 

Ponadto projekt ten ma uwzględniać zgłaszane wnioski co do zmian dotyczących młodych kierowców postulowane przez organizacje społeczne, ośrodki szkolenia kierowców i egzaminatorów. 

W założeniach wprowadzone rozwiązania mają poprawić jakość szkolenia kandydatów na kierowców, a tym samym mieć przełożenie na zwiększenie bezpieczeństwa na drodze.

Główne założenia projektu obejmują w szczególności:

• wprowadzenie nowego przedmiotu „Wychowanie komunikacyjne” dla uczniów 4 klasy szkoły podstawowej;
• wprowadzenie jazd doszkalających z opiekunem prawnym; 
• zmiany w egzaminie na prawo jazdy;
• wprowadzenie kursu doszkalającego w okresie próbnym jedynie dla łamiących przepisy; 
• zmiany w ośrodkach szkolenia.

Obowiązkowy przedmiot „Wychowanie komunikacyjne” miałby na celu przyswojenie przez uczniów przydatnych w codziennym życiu zasad związanych z szeroko rozumianym ruchem drogowym, w tym zasad wsiadania i wysiadania z autobusu, przechodzenia przez jezdnię, poruszania się po zmroku. Ponadto podmiot ten mógłby pomóc przygotować się uczniom do uzyskiwania karty rowerowej.

Ministerstwo postuluje też o wprowadzenie możliwości dodatkowych jazdy z opiekunem prawnym, które miałyby się odbywać na drodze. Rozwiązanie to miałoby stanowić alternatywę dla dodatkowych odpłatnych jazd oraz pozwolić na lepsze obycie się kandydata na kierowcę z ruchem drogowym. To rozwiązanie mogłoby być stosowane w przypadku osoby, która ukończyła kurs w szkole nauki jazdy, natomiast jej opiekun prawny legitymuje się prawem jazdy kategorii B od co najmniej 5 lat.

Jeśli chodzi o zmiany w egzaminie na prawo jazdy, dotyczyłyby one m.in. tego, że pytania egzaminacyjne nie będą stanowiły informacji publicznej. W myśl tych założeń pytania, które dotychczas były publikowane, nie będą udostępniane w tak szerokim, jak dotychczas zakresie, a jedynie publikowane miałyby być przykładowe pytania egzaminacyjne stosowane na egzaminie państwowym na prawo jazdy. Miałoby to na celu uniknięcie uczenia się pytań na pamięć, a wymagałoby dokładnego przyswojenia przez kandydatów na kierowców umiejętności praktycznego stosowania przepisów i zasad ruchu drogowego.

Ponadto ministerstwo chce wprowadzić obowiązek odbycia w okresie próbnym, tj. w okresie między 4 a 8 miesiącem, licząc od dnia otrzymania prawa jazdy, obowiązkowego kursu dokształcającego w zakresie zagrożeń w ruchu drogowym dla wszystkich młodych kierowców, którzy w okresie próbnym popełniły dwa wykroczenia w ruchu drogowym.

Ministerstwo zamierza dokonać zmian w zasadach prowadzenia ośrodków szkolenia kierowców oraz w Wojewódzkich Ośrodkach Ruchu Drogowego. Przykładowo proponowane są większe wymagania w stosunku do kandydatów na instruktora, wykładowcy oraz egzaminatorów i zmniejszenie częstotliwości odbywania warsztatów doskonalenia zawodowego przez te osoby, a ponadto proponowana jest rezygnacja z podziału ośrodków szkolenia kierowców na zwykłe ośrodki i ośrodki spełniające dodatkowe wymagania.