Młodociany zatrudniony w handlu i gastronomii

Zatrudnienie młodocianego wiąże się z pewnymi ograniczeniami. Młodociany ma swoje prawa, które pracodawca powinien znać i respektować. Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się więcej na temat zatrudnienia młodocianego w handlu i gastronomii.

Kim jest młodociany?

Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Zgodnie z prawem pracy osobę młodocianą można zatrudnić tylko w dwóch przypadkach:

• w celu przygotowania zawodowego;
• do prac lekkich.

Co ważne, osobę młodocianą można nająć do pracy tylko wówczas, jeśli skończyła ośmioletnią szkołę podstawową oraz posiada orzeczenie lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża jego zdrowiu.

Praca poniżej 15. roku życia – czy jest możliwa?

Kodeks pracy jasno formułuje, że zatrudnienie osoby młodocianej jest możliwe tylko wówczas, kiedy osoba ta ukończy 15 lat. W przypadku gdy młoda osoba nie ukończyła 15. roku życia, istnieją szczególne obostrzenia:

• osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołą podstawową, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym kończy 15 lat;
• osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu.

W przypadku kiedy do pracodawcy zgłosi się osoba, która nie ma ukończonych 15 lat oraz nie ukończyła jeszcze ośmioletniej szkoły podstawowej, konieczne jest uzyskanie dodatkowych dokumentów, takich jak: zgoda przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego tej osoby, pozytywna opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz zezwolenie dyrektora ośmioletniej szkoły podstawowej, w której obwodzie mieszka, na spełnienie obowiązku szkolnego poza szkołą. Młodociany poniżej 15. roku życia nieposiadający kwalifikacji zawodowych w drodze wyjątku może być zatrudniony, lecz tylko w celu przygotowania zawodowego.

Zatrudnienie młodocianego na zasadach ogólnych

Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac i wtedy zatrudniony jest na zasadach ogólnych. Oznacza to, że można z nim zawrzeć taką samą umowę jak z każdym innym pracownikiem, ale z pewnymi obostrzeniami.

Wykaz prac lekkich

Jak już wcześniej wspomniano, pracownik może być zatrudniony na zasadach ogólnych przy pracach lekkich. Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego. Tak więc pomimo że to pracodawca określa i sporządza wykaz prac lekkich w swoim zakładzie pracy, to nie może być on tworzony na zasadzie dobrowolności. Czynności te nie mogą bowiem negatywnie wpływać na pracownika, zaś sam wykaz musi potwierdzić lekarz medycyny pracy oraz właściwy inspektor pracy.

Młodociany w handlu i gastronomii – czy to dopuszczalne?

Zatrudnianie młodocianych jest szczególnie powszechne i popularne szczególnie w sezonie wakacyjnym i urlopowym. Wielu pracodawców zastanawia się, czy zatrudnienie w sektorze gastronomicznym czy handlowym jest dopuszczalne. Praca w sklepie albo w restauracji może być jak najbardziej zaliczona do prac lekkich, jeśli nie narusza norm opisanych w Kodeksie pracy. Należy jednak pamiętać o pewnym dodatkowym ograniczeniu.

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym osoba młodociana nie może wykonywać prac, które zagrażają jego prawidłowemu rozwojowi. W szczególności nie może być więc zatrudniany w miejscach, gdzie sprzedawany jest alkohol lub inne wyroby, np. tytoniowe. Wynika to wprost z rozporządzenia, w którym można przeczytać, że osoby młodociane nie powinny wykonywać prac:

• związanych z produkcją, sprzedażą i konsumpcją wyrobów alkoholowych, w tym obsługą konsumentów w zakładach gastronomicznych;
• związanych z produkcją, sprzedażą i reklamą wyrobów tytoniowych;
• związanych z ubojem i obróbką poubojową zwierząt;
• związanych z obsługą zakładów kąpielowych i łaźni;
• przy sztucznym unasiennianiu zwierząt;
• w szpitalach (oddziałach) dla nerwowo i psychicznie chorych.

W tym aspekcie należy więc uważać, zatrudniając pracownika młodocianego w gastronomii czy handlu, bowiem zgodnie z prawem młodociany nie powinien sprzedawać alkoholu lub papierosów ani też podawać tych wyrobów w restauracji czy w innych lokalach gastronomicznych.

Jakich formalności należy dochować i o czym pamiętać?

Pracodawca, który ma zamiar zatrudnić młodocianego na zasadach ogólnych, powinien pamiętać o następujących sprawach:

• ustaleniu wykazu prac lekkich, który musi być zatwierdzony przez właściwego inspektora pracy i ustalony w regulaminie pracy;
• tygodniowy wymiar czasu pracy pracownika młodocianego w okresie zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin;
• w okresie ferii szkolnych czas pracy pracownika młodocianego nie może przekraczać 7 godzin w tygodniu i 35 godzin w miesiącu (jeżeli młodociany ma mniej niż 16 lat, to 6 godzin w tygodniu);
• przed nawiązaniem stosunku pracy należy uzyskać od młodocianego oświadczenie o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy (wymiar czasu pracy obowiązuje także w przypadku, gdy młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy);
• należy zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac przed dopuszczeniem go do pracy;
• młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia;
• jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia;
• młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej;
• pracownik młodociany ma prawo do 30 minut przerwy, jeżeli jego dobowy wymiar czasu pracy, do którego wlicza się także czas nauki, wynosi 4,5 godziny.

Trzeba więc pamiętać, że młodociany zatrudniony na zasadach ogólnych jest pracownikiem uprzywilejowanym, a normy, które powinny być wobec niego stosowane, są bezwzględne.

Młodociany zatrudniony w handlu i gastronomii – podsumowanie

Młodociany może być jak najbardziej zatrudniony w handlu i gastronomii, pod warunkiem że praca nie wpływa na jego rozwój psychofizyczny. Przed zatrudnieniem pierwszego młodocianego na zasadach ogólnych dobrze jest zadbać o przygotowanie odpowiedniej procedury takiego zatrudnienia, aby o niczym nie zapomnieć. Młodociani pracownicy mogą z powodzeniem zasilić i wesprzeć kadrę pracowniczą, szczególnie w okresie letnim i wakacyjnym. Warto jednak mieć spokojną głowę i uniknąć kar za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących zatrudniania młodocianych.