Rachunek bankowy dla dziecka - jak założyć i co warto wiedzieć?

Edukacja z zakresu gospodarowania własnymi środkami pieniężnymi jest bardzo ważna, ponieważ to umiejętność, która z pewnością przyda się dziecku w dorosłym życiu. Obecnie duża liczba rodziców decyduje się na otwarcie rachunków bankowych dla dzieci, na które będą im przekazywać środki. Zdarzają się też sytuacje, że dziecko uprawnione jest do otrzymania większej kwoty pieniężnej, które bezpieczniej jest przechowywać na rachunku bankowym. Jak założyć rachunek bankowy dla dziecka?

Zdolność prawna a zdolność do czynności prawnych

Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną, czyli możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków. Zdolność prawną należy odróżnić od zdolności do czynności prawnych.

Zdolność do czynności prawnych to zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań.

Ważność czynności prawnych dokonywanych przez osoby małoletnie

Kodeks cywilny stanowi, że czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna. Zatem czynność prawna dokonana przez małoletniego, który nie ukończył 13 lat, będzie nieważna. 

Ważność czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, wymaga zgody jej przedstawiciela ustawowego, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie. Do ważności umowy zawartej przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego wymagane jest potwierdzenie tej umowy przez przedstawiciela tej osoby, z zastrzeżeniem, że osoba mająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych.

Strona, która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, może jednak wyznaczyć przedstawicielowi tej osoby odpowiedni termin do potwierdzenia umowy, a po jego bezskutecznym upływie strona, która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, staje się wolna. 

W świetle prawa nieważna jest jednostronna czynność prawna, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, a której dokonała osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych samodzielnie. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej.

Rachunek bankowy dla dziecka

Każdy małoletni, bez względu na swój wiek, może być posiadaczem rachunku bankowego. Oznacza to, że może nim być nawet noworodek.

Umowę o prowadzenie rachunku bankowego w imieniu małoletniego, który nie ukończył 13 lat, zawiera jego przedstawiciel ustawowy. Po ukończeniu 13. roku życia dziecko posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych może samodzielnie zawrzeć umowę o prowadzenie rachunku bankowego. Jednak jej ważność zależy od potwierdzenia przez przedstawiciela ustawowego. 

Właścicielem środków zdeponowanych na rachunku bankowym prowadzonym dla małoletniego jest jego posiadacz, czyli dziecko, chyba że w konkretnych okolicznościach jest inaczej.

Dyspozycje na rachunku małoletniego

Zgodnie z prawem bankowym dziecko będące posiadaczem rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może po ukończeniu 13 lat swobodnie dysponować środkami pieniężnymi zgromadzonymi na tych rachunkach, o ile nie sprzeciwi się temu na piśmie jego przedstawiciel ustawowy.

Po ukończeniu 13. roku życia małoletni posiadacz rachunku bankowego, o ile nie sprzeciwi się temu przedstawiciel ustawowy, może m.in.:

• wydawać polecenia przelewu, 

• podejmować gotówkę, 

• dysponować środkami przy użyciu karty płatniczej.

Bank nie jest związany sprzeciwem, który dotyczy dyspozycji małoletniego, która już została wykonana.

Dziecko powyżej 13. roku życia nie może dokonać ważnej dyspozycji na wypadek śmierci. 

Ponadto nie może ono ubiegać się o przyznanie limitu kredytowego czy doprowadzić do powstania debetu na rachunku. Małoletni może mieć kartę wydaną przez bank do rachunku służącą do wypłaty i dokonywania płatności.

Przykład 1. 

Czy 15-letni Michał może wypłacić ze swojego rachunku bankowego kwotę 4000 zł zgromadzoną od czasu założenia mu rachunku bankowego i przeznaczyć ją na zakup komputera do gier? Małoletni Michał może wypłacić taką kwotę, chyba że jego przedstawiciel ustawowy sprzeciwi się temu na piśmie. W przypadku sprzeciwu przedstawiciela ustawowego wyrażonego w formie pisemnej środki te nie będą mogły być wypłacone chłopcu przez bank. 

Przykład 2. 

Czy bank jest związany sprzeciwem pani Agaty, która stawiła się w oddziale banku i wskazała, że sprzeciwia się czynności polegającej na wypłacie kwoty 3000 zł, którą jej 14-letnia córka Monika zamierza przekazać jako darowiznę na leczenie ciężko chorego psa? Z uwagi na to, że kobieta nie złożyła pisemnego sprzeciwu, a jedynie zgłosiła go ustnie, bank ma prawo nie uwzględnić jej sprzeciwu. Gdyby pani Agata, będąc w placówce, sporządziła pisemny sprzeciw dotyczący czynności, której się sprzeciwia, i złożyła go pracownikowi, wówczas sprzeciw należałoby uznać za skuteczny.

Przykład 3. 

Czy bank jest związany sprzeciwem pani Agaty, która sprzeciwia się czynności polegającej na przelewie kwoty 300 zł, którą jej 14-letnia córka Monika przekazała jako darowiznę na leczenie ciężko chorego psa na jednym z portali prowadzących zbiórki dobroczynne? Z uwagi na to, że czynność polegająca na przelewie środków została dokonana, bank nie jest związany sprzeciwem, jaki złożyła pani Agata.

Władza rodzicielska i sprawowanie zarządu majątkiem dziecka 

Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Z mocy prawa władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. Sąd może ingerować we władzę rodzicielską rodziców, jeżeli wymaga tego dobro dziecka, i orzec o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. W przypadku śmierci rodzica albo gdy nie ma on pełnej zdolności do czynności prawnych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców. Władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców, gdy jedno zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo gdy jego władza rodzicielska uległa zawieszeniu.

Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do jego wychowania, z poszanowaniem jego godności i praw. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską w sprawach, w których może samodzielnie podejmować decyzje, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra.

Przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka rodzice powinni go wysłuchać – jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala – oraz w miarę możliwości uwzględnić jego rozsądne życzenia.

Krio przewiduje również sytuacje, kiedy żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka. Ma to miejsce w następujących sytuacjach:

• przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską;

• przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.

W sprawach dotyczących zarządu majątkiem dziecka rodzice powinni sprawować go z należytą starannością. Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku.

W przypadku czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Brak zgody sądu opiekuńczego na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu skutkuje nieważnością czynności. 

Podsumowanie

Konkludując powyższe, należy stwierdzić, że każde dziecko może mieć rachunek bankowy, a po osiągnięciu pewnego wieku w ograniczonym zakresie podejmować związane z tym decyzje. Trzeba pamiętać, że rozporządzenie ulokowanymi środkami dla dziecka, jeśli przekracza zakres czynności zwykłego zarządu, wymaga zgody sądu. Czynności związane z założeniem rachunku bankowego dziecku podejmują jego przedstawiciele ustawowi, czyli osoby mające władzę rodzicielską.