Świadczenia emerytalne i rentowe oraz dodatki dla emerytów i rencistów

Na skróty

Osoby, które zakończyły już aktywność zawodową i pobierają emeryturę, jak i te, które z przyczyn natury zdrowotnej są niezdolne do pracy lub z uwagi na sytuacje losowe mają przyznane prawo do renty, każdego roku otrzymują waloryzację świadczeń. W 2023 roku kwota waloryzacji będzie rekordowa. Poza tym, tak jak w latach ubiegłych, emeryci i renciści mogą liczyć na świadczenie w postaci emerytury „trzynastej” i „czternastej”. Jak będą wyglądały świadczenia emerytalne i rentowe w 2023 roku?

Jakie świadczenia emerytalne i rentowe podlegają waloryzacji?

Standardowo, tak jak corocznie, tak i w 2023 roku waloryzacja rent i emerytur miała miejsce w marcu. Ma ona za zadanie zrekompensować utratę realnej wartości świadczeń emerytalno-rentowych w stosunku do wzrostu cen i usług. ZUS prześle każdemu świadczeniobiorcy decyzję o nowej wysokości należnego mu świadczenia. W 2023 roku waloryzacja ma charakter kwotowo-procentowy.

Waloryzacji podlegają m.in. następujące świadczenia:

emerytury;
renty;
renty socjalne;
świadczenia przedemerytalne;
zasiłki przedemerytalne;
dodatki i świadczenia pieniężne wypłacane wraz z emeryturą lub rentą, a także świadczenia pieniężne wypłacane samoistnie;
okresowe emerytury kapitałowe;
emerytury pomostowe;
nauczycielskie świadczenia kompensacyjne;
emerytury rolnicze i mundurowe.

Zobacz też

Dziedziczenie po dziadkach - kiedy wnuk może dostać spadek?

Wysokość waloryzacji świadczeń w 2023 roku

Zgodnie z Ustawą z dnia 27 października 2022 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw od 1 marca ulega podwyższeniu kwota świadczenia w wysokości przysługującej 28 lutego 2023 roku o wskaźnik waloryzacji stanowiący średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym nie mniej niż o kwotę 250 zł.

Emerytury i renty powyżej kwoty około 1700 zł brutto zostaną zwaloryzowane o procentowy wskaźnik waloryzacji, gdyż w tym przypadku procentowa waloryzacja jest korzystniejsza niż 250 zł gwarantowanej podwyżki.

W przypadku renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy i renty inwalidzkiej III grupy kwota waloryzacji w 2023 roku nie może wynieść mniej niż 187,50 zł.

Kwota waloryzacji w przypadku emerytury częściowej w 2023 roku wynosi nie mniej niż 125 zł.

W 2023 roku kwoty najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy wynoszą:

1) 1588,44 zł miesięcznie – dla osób całkowicie niezdolnych do pracy;

2) 1191,33 zł miesięcznie – dla osób częściowo niezdolnych do pracy.

Waloryzacji uległa także kwota najniższej emerytury oraz renty rodzinnej, które obecnie wynoszą 1588,44 zł miesięcznie.

Przykładowe wyliczenia wysokości emerytury po waloryzacji w 2023 roku przedstawiają się następująco:

osoby, których emerytura brutto w 2022 roku wynosiła 1338 zł, w 2023 roku otrzymają emeryturę brutto w wysokości 1588 zł, czyli 1445 zł netto;
osoby, których emerytura brutto w 2022 roku wynosiła 1400 zł, w 2023 roku otrzymają emeryturę brutto w wysokości 1650 zł, czyli 1502 zł netto;
osoby, których emerytura brutto w 2022 roku wynosiła 1500 zł, w 2023 roku otrzymają emeryturę brutto w wysokości 1750 zł, czyli 1593 zł netto;
osoby, których emerytura brutto w 2022 roku wynosiła 1600 zł, w 2023 roku otrzymają emeryturę brutto w wysokości 1850 zł, czyli 1684 zł netto;
osoby, których emerytura brutto w 2022 roku wynosiła 1700 zł, w 2023 roku otrzymają emeryturę brutto w wysokości 1952 zł, czyli 1776 zł netto;
osoby, których emerytura brutto w 2022 roku wynosiła 1800 zł, w 2023 roku otrzymają emeryturę brutto w wysokości 2066 zł, czyli 1880 zł netto;
osoby, których emerytura brutto w 2022 roku wynosiła 1900 zł, w 2023 roku otrzymają emeryturę brutto w wysokości 2181 zł, czyli 1985 zł netto;
osoby, których emerytura brutto w 2022 roku wynosiła 2000 zł, w 2023 roku otrzymają emeryturę brutto w wysokości 2296 zł, czyli 2089 zł netto;
osoby, których emerytura brutto w 2022 roku wynosiła 2100 zł, w 2023 roku otrzymają emeryturę brutto w wysokości 2411 zł, czyli 2194 zł netto;
osoby, których emerytura brutto w 2022 roku wynosiła 2200 zł, w 2023 roku otrzymają emeryturę brutto w wysokości 2526 zł, czyli 2295 zł netto;
osoby, których emerytura brutto w 2022 roku wynosiła 2300 zł, w 2023 roku otrzymają emeryturę brutto w wysokości 2640 zł, czyli 2386 zł netto;
osoby, których emerytura brutto w 2022 roku wynosiła 2400 zł, w 2023 roku otrzymają emeryturę brutto w wysokości 2755 zł, czyli 2477 zł netto;
osoby, których emerytura brutto w 2022 roku wynosiła 2500 zł, w 2023 roku otrzymają emeryturę brutto w wysokości 2870 zł, czyli 2567 zł netto.

Świadczenie przedemerytalne od 1 marca 2023 roku wynosi 1600,70 zł brutto.

Ponadto od 1 marca 2023 roku 2157,80 zł wynosi kwota miesięczna uprawniająca do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Od 1 marca 2023 roku świadczenie w wysokości 294,39 zł brutto otrzymają osoby posiadające uprawnienie do:

dodatku pielęgnacyjnego;
dodatku za tajne nauczanie;
dodatku kombatanckiego.

Dodatek pielęgnacyjny

Dodatek pielęgnacyjny przysługuje seniorom w przypadku:

całkowitej niezdolności do pracy lub
ukończenia 75 lat.

Seniorzy, którzy ukończyli 75 lat, nie muszą składać wniosku – po osiągnięciu odpowiedniego wieku ZUS z urzędu rozpoczyna wypłatę dodatku. Dodatek ten jest także wypłacany przez KRUS.

Osoby całkowicie niezdolne do pracy i egzystencji otrzymują dodatek pielęgnacyjny na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS.

Dodatek pielęgnacyjny dla seniora jest wypłacany przez ZUS, natomiast zasiłek pielęgnacyjny wypłaca gmina.

Dodatek za tajne nauczanie

Dodatek za tajne nauczanie przysługuje nauczycielom, którzy w czasie okupacji podczas II wojny światowej prowadzili tajne nauczanie lub przed 1 września 1939 roku nauczali w języku polskim w szkołach polskich na terenie III Rzeszy Niemieckiej lub byłego Wolnego Miasta Gdańska.

Dodatek kombatancki

Dodatek kombatancki otrzymują osoby pobierające emeryturę lub rentę i będące kombatantem lub ofiarą represji.

Trzynasta emerytura w 2023 roku

W tym roku, jak i w latach poprzednich, osobom pobierającym świadczenia z ubezpieczeń społecznych wypłacona zostanie w kwietniu trzynasta emerytura. Jest ona przyznawana od 2019 roku. Świadczenie to jak dotychczas wypłacane będzie z urzędu i nie jest wymagane składanie żadnych wniosków.

W 2023 roku trzynasta emerytura ma być uregulowana w następujących w terminach: 1 kwietnia, 5 kwietnia, 6 kwietnia, 10 kwietnia, 15 kwietnia, 20 kwietnia i 25 kwietnia. Pierwsze świadczenia będą natomiast wypłacone jeszcze w marcu, gdyż 1 kwietnia 2023 roku to sobota. Natomiast osoby, którym świadczenie wypłacone ma być 10 kwietnia, otrzymają je jeszcze przed Wielkanocą.

Trzynasta emerytura została w 2023 roku zwaloryzowana o kwotę 250 zł. Dlatego też wysokość tego świadczenia to aktualnie 1588,44 zł brutto, ponieważ tyle od 1 marca wynosi najniższa emerytura w Polsce.

Od wskazanej kwoty brutto potrącona zostanie składka zdrowotna oraz podatek dochodowy. Wedle wyliczeń kwota do wypłaty ma wynieść 1445,48 zł netto.

W 2022 roku trzynasta emerytura była wyjątkowo zwolniona z podatku, jednak zasady te nie obowiązują obecnie. Należy przy tym pamiętać, że opodatkowanie nie dotyczy osób, których świadczenie główne i trzynasta emerytura nie przekroczą 2500 zł brutto, bowiem świadczenie do tej kwoty zwolnione jest z podatku.

Przykład 1.

Czy pani Anna Kowalska, której emerytura wynosi 2000 zł brutto, zapłaci podatek od trzynastej emerytury?

Ponieważ wysokość świadczenia i trzynastej emerytury pani Anny przekroczą kwotę wolną od podatku, kwota świadczeń powyżej 2500 zł brutto będzie podlegać opodatkowaniu.

Wysokość trzynastej emerytury jest taka sama dla każdego świadczeniobiorcy bez względu na wysokość jego comiesięcznego świadczenia.

Trzynastej emerytury w 2023 roku nie otrzymają ci świadczeniobiorcy, u których na dzień 31 marca 2023 roku zawieszono prawo do świadczeń.

Osoby, które uzyskają prawo do świadczeń po 31 marca 2023 roku, nie otrzymają trzynastej emerytury w tym roku kalendarzowym i będą musiały poczekać na nią do kwietnia 2024 roku.

Przykład 2.

Czy Janina Nowak otrzyma w 2023 roku trzynastą emeryturę, jeśli prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy nabędzie 1 kwietnia 2023 roku?

Janina Nowak nie otrzyma trzynastej emerytury w związku z przyznaniem jej renty w kwietniu 2023 roku. Jeśli w marcu 2023 roku miałaby przyznane prawo do innego świadczenia z ubezpieczeń społecznych – np. pobierała świadczenie rehabilitacyjne – wówczas byłaby uprawniona do otrzymania w 2023 roku trzynastej emerytury.

Czternasta emerytura w 2023 roku

Choć czternasta emerytura miała być pierwotne świadczeniem jednorazowym, pojawiają się informacje, że i w tym roku zostanie wypłacona.

W przypadku czternastej emerytury liczy się kryterium dochodowe, dlatego świadczenie w wysokości emerytury minimalnej obowiązującej w danym roku kalendarzowym otrzymują osoby, których emerytura nie przekracza ustalonego progu dochodowego. Pozostałe uprawnione do tego świadczenia osoby otrzymują czternastą emeryturę pomniejszoną zgodnie z zasadą „złotówka za złotówkę” lub nie dostają jej wcale.

Z dostępnych informacji wynika, że uregulowanie tego dodatku planowane jest na przełom lata i jesieni, tj. pod koniec sierpnia i we wrześniu 2023 roku. Wypłata również tego świadczenia nie wymaga złożenia wniosku.

Po uwzględnieniu marcowej waloryzacji maksymalna wysokość czternastej emerytury, o ile będzie ona wypłacona, wyniesie 1588,44 zł brutto, czyli 1445,48 zł netto.

Emerytura honorowa

Osoby, które ukończyły sto lat, mają prawo do comiesięcznego świadczenia honorowego, tzw. emerytury honorowej, przysługującego bez względu na należącą się emeryturę lub jej brak. Wysokość emerytury honorowej od 1 marca 2023 roku wynosi 5540,25 zł brutto.

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające

Ponadto seniorzy, którzy posiadali co najmniej czworo dzieci, mogą otrzymać rodzicielskie świadczenie uzupełniające, czyli dodatek do emerytury za wychowanie dzieci i rezygnację z pracy lub jej niepodjęcie. Świadczenie przewidziane jest dla rodziców, czyli zarówno dla matek, jak i ojców. Dodatek ten przyznawany jest na wniosek i jego maksymalna wysokość równa się najniższej emeryturze, czyli od 1 marca 2023 roku świadczenie wynosi 1588,44 zł brutto.

Zasiłek pielegnacyjny

Zasiłek pielęgnacyjny wypłaca gmina i przysługuje on m.in. osobom, które ukończyły 75. rok życia. Świadczenie to częściowo ma kompensować pokrycie kosztów wynikających z konieczności zapewnienia opieki osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji. Kwota zasiłku pielęgnacyjnego wynosi 215,84 zł miesięcznie. Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje, jeżeli uprawniony pobiera dodatek pielęgnacyjny z ZUS-u lub KRUS.

Podsumowanie

Osoby znajdujące się na rentach lub emeryturach mogą liczyć na wyższe świadczenia emerytalne i rentowe w 2023 roku, a to z uwagi na rekordową waloryzację. Ponadto przewidziane są dodatkowe świadczenia, takie jak trzynasta emerytura, natomiast w planach jest także wypłata czternastej.

Polecamy:

Wiek emerytalny a praca