Wolontariat w trakcie urlopu wypoczynkowego – czy to możliwe?

Wolontariat jest dobrowolną i bezpłatną pracą na rzecz innych.  Wolontariusz poświęca swój czas i umiejętności pomagając innym – potrzebującym pomocy ludziom czy zwierzętom. Mimo że świadczy on pracę, to nie odbywa się ona na podstawie umowy o pracę, lecz w formie porozumienia między nim a korzystającym. Czy można być wolontariuszem, pracując u własnego pracodawcy? Czy możliwy jest wolontariat w trakcie urlopu wypoczynkowego? Przeczytaj nasz artykuł i poznaj odpowiedź.

Gdzie może pracować wolontariusz?

Wolontariuszem może zostać każda osoba, która ochotniczo i bez wynagrodzenia decyduje się świadczyć pracę na rzecz określonych podmiotów, takich jak:

• organizacje  pozarządowe – fundacje, stowarzyszenia działające np. na rzecz edukacji, równego statusu kobiet i mężczyzn, osób niepełnosprawnych, ochrony zwierząt itp. (z wyjątkiem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej);
• spółdzielnie socjalne – organizacje będące połączeniem przedsiębiorstwa i organizacji pozarządowej, której członkami w 50% muszą być osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, np. bezrobotni, bezdomni, niepełnosprawni czy uchodźcy;
• kościoły i inne związki wyznaniowe, które prowadzą działalność pożytku publicznego;
• kluby sportowe, spółki akcyjne lub spółki z o.o., pod warunkiem że nie działają dla zysku, a cały dochód przeznaczają na cele statutowe;
• organy administracji publicznej – z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej;
• jednostki organizacyjne podległe organom administracji publicznej – np. muzea, ogrody zoologiczne, z wyjątkiem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej;
• podmioty lecznicze – szpitale, przychodnie, hospicja itp.

Obowiązki korzystającego wobec wolontariusza

Wolontariusz świadczy swoją pracę na podstawie porozumienia z uprawnionym podmiotem zwanym korzystającym. Jeżeli wolontariat trwa dłużej niż 30 dni, obowiązuje pisemna forma porozumienia, w którym powinna znaleźć się informacja o możliwości jego rozwiązania. Jeżeli będzie trwał mniej niż 30 dni, dopuszczalna jest ustna forma porozumienia, która jednak na wniosek wolontariusza powinna przybrać formę pisemną.

Korzystający z pracy wolontariusza ma obowiązek:

• poinformować go o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa w związku z wykonywaną pracą;
• zapewnić mu bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz środki ochrony indywidualnej, np. ubranie ochronne;
• ponosić koszty ewentualnych szkoleń, podróży służbowych i diet (tak jak w przypadku osób zatrudnionych na umowę o pracę);
• w przypadku osób, których wolontariat trwa nie dłużej niż 30 dni – zapewnić ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków. Jeżeli wolontariusz pracuje dłużej niż 30 dni, ubezpieczenie NNW pokrywa państwo.

Czy można zostać wolontariuszem w swoim zakładzie pracy?

Nie ma przepisów, które zabraniają pracownikowi zatrudnionemu w jednym z wymienionych wyżej zakładów pracy podjęcia wolontariatu. Musi to być oczywiście podyktowane chęcią niesienia pomocy wynikającą ze świadomej decyzji pracownika. Niedopuszczalne są sytuacje, gdy to pracodawca wymusza na nim podjęcie wolontariatu, aby uniknąć pracy w godzinach nadliczbowych. Podstawowym warunkiem, jaki należy spełnić, by móc pracować jako wolontariusz u swojego pracodawcy, jest wykonywanie pracy całkowicie odmiennej od tej, która wynika z zawartej umowy o pracę.

Przykład 1.

Pan Krzysztof jest zatrudniony w schronisku dla zwierząt jako opiekun i chciałby w dniu wolnym od pracy wyprowadzać swoje ulubione psy na spacer. Jednak opieka nad psami, w tym też wyprowadzanie ich na spacer, znajduje się w zakresie jego obowiązków jako opiekuna zwierząt, dlatego też nie będzie mógł on zostać wolontariuszem i w swoim czasie wolnym zajmować się zwierzętami. W razie kontroli z Państwowej Inspekcji Pracy może to zostać uznane nie za wolontariat, lecz za pracę w nadgodzinach i pracodawca będzie musiał odpowiednio rozliczyć przepracowane w ten sposób godziny – udzielając mu w zamian czasu wolnego lub wypłacając wynagrodzenie z dodatkiem 100%.

Przykład 2.

Pan Michał jest zatrudniony w ZOO jako pielęgniarz zwierząt, ale w sezonie, gdy jest bardzo dużo odwiedzających, chciałby w swoim dniu wolnym od pracy zostać wolontariuszem i pilnować porządku oraz respektowania regulaminu przez odwiedzających. Zdarza się bowiem, że nieodpowiedzialni zwiedzający karmią zwierzęta, które potem chorują. W tej sytuacji praca jest rodzajowo różna od tej, którą wykonuje codziennie i nic nie stoi na przeszkodzie, aby mógł zostać on wolontariuszem u swojego pracodawcy.

Wolontariat w trakcie urlopu wypoczynkowego – kiedy jest możliwy?

Urlop wypoczynkowy jest niezbywalnym prawem pracownika, gwarantowanym nie tylko przez Kodeks pracy, lecz także przez Konstytucję. Pracownik musi go wykorzystać w danym roku kalendarzowym w liczbie 20 lub 26 dni w zależności od stażu pracy. Mimo że ze swej definicji służy on wypoczynkowi mającemu na celu zregenerowanie sił pracownika, nie istnieją przepisy, które zakazują pracy podczas urlopu – w tym pracy na zasadzie wolontariatu na rzecz swojego pracodawcy. 

Aby jednak wolontariat na rzecz pracodawcy mógł mieć miejsce i nie został uznany za próbę obejścia przepisów o czasie pracy, wolontariusz musi wykonywać inną pracę niż ta określona w umowie o pracę.