Zwolnienia pracowników spowodowane epidemią koronawirusa

Epidemia i związane z nią ograniczenia spowodowały, że obniżki wynagrodzenia czy zwolnienia pracowników stały się powszechne. Wiele osób przyjmuje, że to początek zmian i o wiele więcej pracowników straci pracę lub ich wynagrodzenie znacząco się zmniejszy.

Zwolnienia pracowników na umowach o pracę w dobie epidemii

Zapisy Tarczy nie wpłynęły na zmiany dotyczące możliwości wypowiadania umów o pracę oraz cywilnoprawnych. Najbardziej chronioną grupą są osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Dzieje się tak, ponieważ w ich przypadku istnieje konieczność zachowania okresu wypowiedzenia, który jest zależny od stażu pracy pracownika:

• 2 tygodnie wypowiedzenia, gdy okres zatrudnienia wynosi poniżej 6 miesięcy;
• 1 miesiąc wypowiedzenia – okres zatrudnienia od 6 miesięcy do 3 lat;
• 3 miesiące wypowiedzenia – okres zatrudnienia powyżej 3 lat.

Dodatkowo w przypadku osób posiadających umowy na czas nieokreślony należy w wypowiedzeniu podać jego powód.

Likwidacja stanowiska pracy

Pracodawca może zawsze zlikwidować stanowiska pracy, powołując się na negatywne skutki epidemii, które dotknęły jego firmę. Warto pamiętać, że jeśli zlikwidowano stanowisko, w niektórych przypadkach przysługuje odprawa pieniężna. Jeśli w zakładzie pracy zatrudnionych jest więcej niż 20 osób, likwidacja stanowiska pracy regulowana jest przez ustawę o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Pracodawca jest zobowiązany do wypłacenia pracownikowi odprawy.

Zwolnienia grupowe

Aby mówić o zwolnieniach grupowych, powinny zostać spełnione następujące warunki:

• pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników;
• zwolnienia muszą obejmować co najmniej:
• 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
• 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże nie więcej niż 300 pracowników,
• 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników;

• pracownicy muszą być zwolnieni w okresie nieprzekraczającym 30 dni;
• rozwiązanie umów o pracę ma nastąpić z przyczyn niedotyczących pracowników:
• w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę lub
• na mocy porozumienia stron, z inicjatywy pracodawcy (aby tak zwolnieni pracownicy byli wliczani do osób objętych zwolnieniem grupowym, musi ich być co najmniej pięciu).

Pracownikom, których objęły zwolnienia grupowe, przysługuje odprawa pieniężna.

Wysokość odprawy

Odprawa pieniężna uzależniona jest od stażu pracy u danego pracodawcy oraz wysokości jego wynagrodzenia i jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy:

• krócej niż 2 lata – wynosi jednomiesięczne wynagrodzenie,
• od 2 do 8 lat – dwumiesięczne wynagrodzenie, 
• ponad 8 lat – trzymiesięczne wynagrodzenie.

Wyliczana jest ona według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, jednak nie stosuje się tu współczynnika urlopowego. Ponadto wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. Natomiast jej wypłaty należy dokonać do ostatniego dnia pracy, najpóźniej wraz z wypłatą ostatniego wynagrodzenia.

Zwolnienia pracowników na umowach cywilnoprawnych

Co do zasady umowy o dzieło nie można wypowiedzieć. Jednak w każdym momencie można od niej odstąpić, składając jednostronne oświadczenie woli. Prawo do odstąpienia przysługuje na podstawie art. 644 kc, zgodnie z którym  zamawiający jest jednocześnie zobligowany do zapłaty wynagrodzenia określonego w tej umowie. Jednak od wskazanego w umowie wynagrodzenia zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.

W przypadku umowy zlecenie Kodeks cywilny zezwala obu stronom, zarówno zleceniobiorcy, jak i zleceniodawcy, na wypowiedzenie umowy niezależnie od czasu, na jaki została zawarta. Rozwiązać ją mogą w każdym czasie nawet ze skutkiem natychmiastowym. Jednak podpisując umowę, strony mogą wyłączyć w niej możliwość wypowiedzenia zlecenia w każdym czasie – nie mogą wyłączyć jednak możliwości wypowiedzenia umowy z ważnych powodów. W umowach zlecenie może więc pojawić się zapis o okresie wypowiedzenia. Termin wypowiedzenia w umowie może być kształtowany dowolnie i być określony w dniach, tygodniach, miesiącach, latach.

Samo wypowiedzenie umowy zlecenia powinno nastąpić w takiej formie, aby druga strona mogła z łatwością zapoznać się z jego treścią oraz w takiej samej, w jakiej została zawarta. Jeśli strony podpisały umowę pisemnie, wypowiedzenie również powinno przybrać taką formę.

Ponadto, jeżeli to zlecający rozwiązuje umowę, może on ponieść odpowiedzialność finansową. Jest on zobowiązany do zwrócenia drugiej stronie ewentualnych kosztów poniesionych w związku z realizacją zadania. Dodatkowo powinien on wypłacić część wynagrodzenia za dotychczas wykonaną pracę.

Negatywne skutki spowodowane kryzysem ekonomicznym w znacznym stopniu odbiją się na pracownikach. Pracodawcy, aby ratować swoje firmy, będą zmuszeni do podejmowania trudnych decyzji, a zwolnienia pracowników to już nasza codzienność. Dlatego pracownicy powinni znać swoje prawa.