Zwolnienia grupowe – nie daj się zaskoczyć pracodawcy!
Zwolnienia grupowe polegają na dokonywaniu przez pracodawców redukcji etatów w określonym czasie oraz w określonej wielkości. Podstawą do zwolnień grupowych są przesłanki niewynikające z winy pracowników, lecz leżące po stronie pracodawcy, i najczęściej wiążą się ze złą sytuacją finansową firmy bądź planowaną jej restrukturyzacją. Masowa redukcja etatów w świetle przepisów prawa podchodzić będzie pod zwolnienia grupowe tylko w ściśle określonych warunkach. Co do nich należy? Kto nie może zostać zwolniony w ramach takich działań? Odpowiadamy w artykule!
Zwolnienia grupowe – podstawowe zasady
Zwolnienia grupowe, jak sama nazwa wskazuje, oznaczają masową redukcję zatrudnienia w danym przedsiębiorstwie. Okoliczności te są bardzo trudne zazwyczaj dla obu stron stosunku pracy, ale poszkodowani w tym przypadku pracownicy mogą liczyć na dodatkowe korzyści. Zwolnienia grupowe zgodnie z ustawą o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników odnoszą się jednakże tylko firm zatrudniających co najmniej 20 pracowników.
Zwolnienia grupowe odnoszą się wyłącznie do firm zatrudniających co najmniej 20 pracowników.
W przypadku gdy firma liczy sobie mniej niż 20 pracowników, wówczas nawet przy zwalnianiu wszystkich osób naraz przez pracodawcę nie stosuje się przepisów dotyczących zwolnień grupowych.
Stan zatrudnienia pracodawcy weryfikuje się na dzień wręczania przez niego wypowiedzeń umów bądź podpisywania porozumień.
Nie licząc zasady dotyczącego minimalnego stanu zatrudnienia w firmie, zwolnienia grupowe mają miejsce wtedy, gdy dochodzi do nich w okresie nieprzekraczającym 30 dni oraz gdy jednocześnie obejmują one:
- 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników;
- 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników;
- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.
Przykład 1.
W firmie XYZ zatrudnianych jest 30 osób. Na początku roku zarząd podjął decyzję o redukcji zatrudniania w związku ze złą sytuacją finansową firmy oraz spadkiem liczby zamówień. Pracodawca rozwiązywał 5 umów o pracę 31 marca, następnie kolejnych 5 umów 20 kwietnia. W tym przypadku doszło do zwolnień grupowych, ponieważ został spełniony warunek zwolnienia przynajmniej 10 pracowników w firmie liczącej sobie mniej niż 100 pracowników w okresie nieprzekraczającym 30 dni.
Kogo pracodawca może zwolnić w ramach zwolnień grupowych?
Pracodawca typujący pracowników do zwolnienia powinien kierować się określonymi kryteriami – nie ma pełnej dowolności w kwestii wyboru osób do zwolnienia. Do kryteriów tych można zaliczyć:
- specjalistyczne kwalifikacje;
- wykształcenie;
- dotychczasowy przebieg zatrudnienia;
- staż pracy.
Zwolnienia grupowe mogą objąć pracowników przebywających na urlopach, w tym na urlopie wychowawczym, trwających co najmniej 3 miesiące. Zwolniony w tym trybie może zostać również pracownik w czasie innej jego usprawiedliwionej nieobecności, jeżeli upłynął już okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Istnieje jednak określona grupa pracowników objętych ochroną przed zwolnieniami grupowymi, a należą do niej:
- pracownicy w okresie przedemerytalnym (4 lata przed osiągnięciem wieku przedemerytalnego);
- pracowniczki w ciąży;
- pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego;
- społeczni inspektorzy pracy;
- członkowie zarządu lub pracownicy reprezentujący zakładową organizację związkową;
- członkowie rady pracowniczej.
Wyżej wymienionym grupom pracowniczym pracodawca może natomiast wypowiedzieć obecne warunki pracy i płacy. Jeżeli pracodawca zdecyduje się na taki krok, to w przypadku pracowników chronionych, u których doszło do obniżenia wynagrodzenia, przysługuje im dodatek wyrównawczy.
Odprawa pieniężna przy zwolnieniach grupowych
Każdemu pracownikowi zwolnionemu w ramach zwolnień grupowych przysługuje odprawa pieniężna. Jej wysokość uzależniona jest od okresu współpracy pomiędzy stronami stosunku pracy. Zostało to zobrazowane w poniższej tabeli.
| Okres zatrudnienia | Wysokość odprawy |
| zatrudnienie u danego pracodawcy krócej niż 2 lata* | jednomiesięczne wynagrodzenie |
| zatrudnienie u danego pracodawcy od 2 do 8 lat* | dwumiesięczne wynagrodzenie |
| zatrudnienie u danego pracodawcy ponad 8 lat* | trzymiesięczne wynagrodzenie |
*Do stażu pracy zalicza się wszystkie okresy zatrudnienia u danego pracodawcy.
Pracodawca ma prawo wypłacić swoim pracownikom odprawy w wyższych kwotach niż przewidziane w ustawie, jednakże powinien przy tym uwzględnić określony przepisami limit odpraw.
Związki zawodowe a zwolnienia grupowe
Zgodnie z ustawą o zwolnieniach grupowych wypowiedzenie pracownikom umowy lub zawarcie porozumienia z nimi może nastąpić dopiero po dokonaniu konsultacji pracodawcy ze związkami zawodowymi, jeżeli takowe występują w zakładzie pracy. Pracodawca planujący zwolnienia grupowe ma zatem obowiązek powiadomić o swoim zamiarze zakładową organizacją związkową.
Porozumienie między stronami powinno mieć miejsce w ciągu 20 dni od dnia zawiadomienia organizacji o zwolnieniach. Musi zawierać zasady postępowania w sprawach pracowników, których planowo obejmą zwolnienia grupowe. W dokumencie tym powinny zostać również wyszczególnione obowiązki pracodawcy związane z przeprowadzeniem procesu zwolnień grupowych.
Zwolnienia grupowe realizowane przez pracodawcę zatrudniającego minimum 20 pracowników niosą ze sobą pewne dodatkowe konsekwencje, które powinny być przez takiego pracodawcę dopełnione. W związku z powyższym warto, żeby pracownik był świadom swoich praw, na wypadek gdyby miały go objąć zwolnienia grupowe.
