Czym jest absencja pracownicza?

Absencja w pracy to nieobecność wynikająca z różnych czynników. Może ona być usprawiedliwiona lub nieusprawiedliwiona. Dopuszczalny okres nieobecności jest unormowany w Kodeksie pracy. Czy jednak absencja pracownicza może być powodem zwolnienia? Wyjaśniamy w artykule.

Rodzaje nieobecności w pracy

Absencje w pracy wynikają z różnych przyczyn. Można podzielić je na dwie podstawowe grupy:

• na nieobecności związane z urlopem oraz 
• nieobecności związane z chorobą.

Pracownik ma prawo do następujących nieobecności, których limit ustalony jest w kodeksie pracy:

• urlop wypoczynkowy – 20 lub 26 dni,
• urlop bezpłatny – nie jest limitowany,
• urlop opieka na dziecko – przysługuje pracownikowi w wymiarze 2 dni lub 16 godzin (art. 188 kp),
• urlop szkoleniowy – maksymalnie 21 dni, dla pracownika podnoszącego kwalifikacje zawodowe,
• urlop okolicznościowy – 1 lub 2 dni w zależności od rodzaju okoliczności,
• dni wolne na poszukiwanie pracy – 2 lub 3 dni w zależności od długości wypowiedzenia,
• urlopy związane z macierzyństwem:

• macierzyński – pracownica, która urodziła przy jednym porodzie jedno dziecko, ma do wykorzystania 20 tygodni urlopu macierzyńskiego,
• rodzicielski – 32 tygodnie – w przypadku urodzenia jednego dziecka,
• wychowawczy – maksymalna długość urlopu wychowawczego to 36 miesięcy, a więc równe 3 lata, gdzie jedno z rodziców może skorzystać co najwyżej z 35 miesięcy urlopu wychowawczego. Pozostały miesiąc przysługuje na zasadzie wyłączności drugiemu z nich.
• zwolnienie chorobowe – maksymalny okres pobierania zasiłku chorobowego to 182 dni. Wyjątek stanowi tutaj niezdolność do pracy spowodowana gruźlicą lub występująca w trakcie ciąży. W wymienionych przypadkach pracownik może pobierać świadczenie przez maksymalnie 270 dni.

Absencja powodem zwolnienia?

Pracownik ma prawo skorzystać ze zwolnienia lekarskiego w razie choroby i co do zasady podczas choroby nie może on zostać zwolniony przez pracodawcę. Nie zawsze jednak zwolnienie lekarskie chroni pracownika przed zwolnieniem. Artykuł 53 § 1. Kodeksu pracy jasno określa, że istnieją przypadki, w których pracownik może zostać zwolniony przez pracodawcę, pomimo że przebywa na zwolnieniu chorobowym. Pracodawca może więc  rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:

• dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
• dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową.

Usprawiedliwianie nieobecności w pracy

Przepisy stanowią, że pracownik powinien powiadomić swojego pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności w pracy niezwłocznie. Gdy tego nie zrobi, pracodawca ma prawo wyciągnąć odpowiednie konsekwencje. Nieusprawiedliwiona absencja pracownicza może spowodować, że pracownik nie otrzyma wynagrodzenia za dni nieobecności. Konsekwencje nieusprawiedliwienia przyczyny absencji mogą być jednak bardziej odczuwalne dla pracownika. Nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy jak najbardziej może stanowić przesłankę zwolnienia dyscyplinarnego, ponieważ istnieje możliwość zakwalifikowania jej jako ciężkiego naruszenia przez pracownika jego podstawowych obowiązków.

Przebywanie na urlopie a zwolnienie lekarskie

Bywają sytuacje, że pracownik udaje się na urlop wypoczynkowy i w trakcie urlopu dopada go choroba. Pojawia się wówczas pytanie, czy taka nieprzewidziana absencja chorobowa konsumuje urlop? Czy urlop ten przepada? Nic bardziej mylnego. Zwolnienie chorobowe przerywa urlop, ale w żaden sposób nie wpływa na jego limit. To oznacza, że pracownik pomimo otrzymania zwolnienia elektronicznego powinien powiadomić swojego pracodawcę, że zachorował. Pracodawca i pracownik w drodze porozumienia ustalają nowy termin urlopu.

Przykład 1.

Pan Artur miał zaplanowany urlop od 9 do 13 marca. 11 marca zachorował, dostał zwolnienie lekarskie od 11 do 13 marca. W tej sytuacji pan Artur wykorzystał 2 z 5 przysługujących mu w tym czasie dni urlopu, 3 dni zostaną przez niego wykorzystane w terminie późniejszym.

Co ciekawe, tylko choroba pracownika przerywa bieg urlopu w przypadku gdy zachoruje mąż, żona lub dziecko pracownika to nie stanowi to podstawy do przerwania urlopu. Wówczas pracownik powinien kontynuować urlop wypoczynkowy, nie ma bowiem podstaw do jego anulowania lub przesunięcia.

Absencja pracownicza bywa dla pracodawcy sporym wyzwaniem, ponieważ musi on odpowiednio zorganizować pracę, a czasem też ustalić zastępstwo, jeśli nieobecność pracownika jest dłuższa. Długa absencja spowodowana chorobą oraz nieusprawiedliwione nieobecności mogą stanowić przyczynę rozwiązania umowy przez pracodawcę. Bardzo ważne jest niezwłoczne informowanie pracodawcy o przyczynie swojej nieobecności, także w przypadku, kiedy zachorowaliśmy w trakcie urlopu.