Jak ustalić właściwość urzędu skarbowego w przypadku podatku od spadku?

Coraz więcej spadkobierców ma świadomość konieczności zgłoszenia nabycia spadku  naczelnikowi urzędu skarbowego, jednak czasem mogą pojawić się wątpliwości, który naczelnik urzędu skarbowego jest właściwy do przyjęcia takiego zgłoszenia. Jak ustalić właściwość urzędu skarbowego w przypadku podatku od spadku? Wyjaśniamy w tym artykule!

Jak wyznaczyć właściwość urzędu skarbowego do zgłoszenia spadku?

W Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 roku w sprawie właściwości organów podatkowych zostały uregulowane kwestie dotyczące właściwości naczelnika urzędu skarbowego także w sprawie podatku od spadku.

Przykład 1.

Pani Anna zmarła 10 kwietnia 2022 roku. Cały spadek po niej obejmujący nieruchomość położoną w Zielonej Górze odziedziczyła jej wnuczka Amelia zamieszkała w Warszawie. W tym wypadku musi ona zgłosić nabycie spadku do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Zielonej Górze.

Przykład 2.

Pan Zenon zmarł 1 maja 2020 roku. Cały spadek po nim obejmujący: działkę położoną w Warszawie przy ul. Marokańskiej, dom położony w Warszawie przy ul. Floriańskiej oraz spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w Warszawie przy ul. Szwedzkiej nabył jego syn Jan. W tym wypadku wszystkie składniki masy spadkowej położone są na terenie właściwości Naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa-Praga, dlatego tam należy dokonać zgłoszenia nabycia spadku. 

Przykład 3.

Pan Jan zmarł 17 lutego 2018 roku. W skład spadku wchodził samochód marki Toyota Yaris i samochód Toyota Avensis oraz działka budowlana położona w Krakowie. W tym wypadku zgłoszenia nabycia spadku należy dokonać do właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego w Krakowie.

Jeśli ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy nie jest możliwe do ustalenia, właściwość miejscową organów podatkowych w sprawach podatku od dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego, zachowku ustala się na podstawie ostatniego miejsca pobytu spadkodawcy.

Przykład 4.

Pan Andrzej zmarł, pozostawiając w spadku nieruchomość położoną w  Gdyni. Przed śmiercią ostatnim miejscem jego pobytu była Gdańsk. Pan Andrzej posiadał także udział w nieruchomości położonej w Sandomierzu oraz nieruchomości położone w Krakowie, Katowicach i Wrocławiu. W takim wypadku nabycie spadku należy zgłosić w Urzędzie Skarbowym w Gdańsku.

Dokonując zgłoszenia nabycia spadku, należy pamiętać, że odbywa się to poprzez złożenie odpowiedniego formularza. 

Zgłoszenie nabycia spadku – formalności

Zgłoszenie nabycia spadku przez osoby najbliższe dokonywane jest na formularzu SD-Z2.

Do zgłoszenia o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych należy dołączyć postanowienie sądu stwierdzające nabycie praw majątkowych bądź akt poświadczenia dziedziczenia. 

Można dołączyć także inne dokumenty, w szczególności:

• wypis z rejestru gruntów, 
• decyzje dotyczące podatku od nieruchomości.

Osoby najbliższe, które dokonają zgłoszenia nabycia spadku w terminie 6  miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku, a w wypadku sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od zarejestrowania tego aktu, korzystać będą z ustawowego zwolnienia z podatku od spadku.

Ze zwolnienia z podatku od spadku po dopełnieniu przewidzianych formalności związanych z nabyciem spadku korzystać mogą następujące osoby:

• małżonek;
• zstępni (dzieci, wnuki); 
• wstępni (rodzice); 
• pasierbowie; 
• rodzeństwo; 
• ojczym;
• macocha.

Osoby, które przekroczą powyższy termin, nie skorzystają ze zwolnienia z  podatku od spadku z uwagi na niezłożenie deklaracji SD-Z2 w ustawowym terminie. Spadkobiercy tacy mają wówczas obowiązek złożyć deklarację SD-Z3 oraz odprowadzić podatek od nabycia spadku.

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 12 sierpnia 2020 roku (sygn. akt I SA/Łd 264/20) 6-miesięczny termin do zgłoszenia nabycia spadku przez osoby najbliższe jest terminem materialnoprawnym, a zatem w przypadku jego uchybienia nie podlega on przywróceniu. Dlatego też spadkobierca w razie niezachowania terminu do złożenia zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych na druku SD-Z2 nie korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, a w konsekwencji na podstawie art. 4a ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn nabycie spadku podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Osoby, które nie kwalifikują się do zwolnienia z podatku od spadku, gdyż nie są osobami najbliższymi spadkodawcy, mają obowiązek złożyć w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, a więc w terminie miesiąca od daty nabycia spadku, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych na formularzu SD-Z3. 

Odpowiedzialność karno-skarbowa

Pamiętać należy, że brak zgłoszenia nabycia spadku prowadzić może do sankcji karno-skarbowych, gdyż zgodnie z art. 54 § 1 Kodeksu karnego skarbowego „podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca ww. czynu zabronionego podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych”. Jeżeli natomiast kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego polegającego na tym, że podatnik nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Podsumowanie

Wobec powyższego, upraszczając, należy stwierdzić, że ustalenie właściwości naczelnika urzędu skarbowego w sprawie podatku od spadku zależy albo od położenia nieruchomości nabytych w spadku, albo od miejsca zamieszkania lub pobytu spadkodawcy. Najważniejsze, aby po nabyciu spadku nie odkładać zgłoszenia tego faktu na ostatnią chwilę, a to dlatego, że można przekroczyć termin uprawniający do korzystania zwolnienia z podatku od spadku, jak też w przypadku braku zgłoszenia narazić się na odpowiedzialność karno-skarbową.