Prawa i obowiązki osoby na zleceniu (np. czy musi pracować w święta)

Umowa zlecenia jest jedną z form zatrudnienia. To umowa cywilnoprawna uregulowana w Kodeksie cywilnym (kc). Obowiązuje w niej zasada dowolnego kształtowania stosunku prawnego, w tym określenia obowiązków stron, ich praw, oczywiście z zachowaniem wymogów określonych w Kodeksie cywilnym. Jakie są prawa i obowiązki osoby na zleceniu? Odpowiedź poniżej.

Umowa zlecenia – zasady ukształtowania

Zgodnie z art. 734 § 1 kc przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

Wykonanie określonej czynności (szeregu powtarzających się czynności), bez względu na to, jaki rezultat czynność ta przyniesie, jest natomiast cechą charakterystyczną zarówno dla umów zlecenia (gdy chodzi o czynności prawne – art. 734 § 1 kc), jak i dla umów o świadczenie usług nieuregulowanych innymi przepisami (gdy chodzi o czynności faktyczne – art. 750 kc). W odróżnieniu od umowy o dzieło przyjmujący zamówienie w umowie zlecenia (umowie o świadczenie usług) nie bierze więc na siebie ryzyka pomyślnego wyniku spełnianej czynności. Jego odpowiedzialność za właściwe wykonanie umowy oparta jest na zasadzie starannego działania (art. 355 § 1 kc), podczas gdy odpowiedzialność strony przyjmującej zamówienie w umowie o dzieło niewątpliwie jest odpowiedzialnością za rezultat.

Przyjmujący zlecenie powinien udzielać dającemu zlecenie potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie. Powinien mu wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym.

Elementem wyróżniającym umowy zlecenia (essentialia negotii) nie jest wynik, lecz starania w celu jego osiągnięcia. Jest to zatem umowa o podjęcie starannego działania i dokonywanie należytych zabiegów ze strony podejmującej się usługi. Do obowiązków przyjmującego zlecenie należy wykonanie usługi, tj. dokonanie określonej w umowie czynności, a sposób jej wykonania pozostawiony jest w zasadzie uznaniu zleceniobiorcy z uwzględnieniem udzielonych wskazań czy instrukcji zleceniodawcy, przy czym zleceniobiorca powinien wykonać usługę osobiście. Zobowiązuje się on tylko do dołożenia należytej staranności i nie odpowiada za brak rezultatu oczekiwanego przez zleceniodawcę. Przedmiotem zlecenia jest więc dokonanie określonej czynności, która może zostać wskazana w sposób zindywidualizowany (określenie rodzaju, podmiotu, stron, postanowień przedmiotowo istotnych) lub przez wskazanie tylko rodzaju takiej czynności. Przedmiotem umowy może być więcej niż jedna czynność, a nawet nieokreślona ich liczba, a także stałe dokonywanie powtarzalnych czynności danego rodzaju lub rodzajów.

Granice swobody umów odnoszą się nie tylko do treści umowy, lecz także do natury i celu stosunku prawnego kształtowanego przez strony. Z zasady swobody umów wynika zatem również zakaz zawierania umów, których celem jest obejście prawa.

Pracownicze wykonywanie pracy pod kierownictwem oznacza poddanie się dyscyplinie pracy i obowiązek wykonywania poleceń pracodawcy związanych z pracą. Sytuacja natomiast zastąpienia drugiej strony umowy i wykonywania zamiast niej czynności faktycznych i prawnych niewątpliwie nie mieści się w zakresie prac wykonywanych pod kierownictwem. Natomiast z art. 737 kc wynika prawo dającego zlecenie do wskazania zleceniobiorcy sposobu wykonania zlecenia.

Prawa i obowiązki osoby na zleceniu

Zleceniobiorca zobowiązuje się wykonać określone czynności z dochowaniem należytej staranności, za co otrzymuje od zleceniodawcy ustalone wcześniej wynagrodzenie.

Podpisując umowę zlecenie, zleceniobiorca zobowiązuje się do:

1. rzetelnego i starannego wykonywania obowiązków;

2. wykonywania zlecenia pod kontrolą zleceniodawcy;

3. wykonywania zlecenia w określonych godzinach, porach dnia;

4. wykonywania zlecenia w miejscu wskazanym przez zleceniodawcę;

5. informowania zleceniodawcy o przebiegu zlecenia;

6. osobistego wykonywania zlecenia;

7. poinformowania zleceniodawcy w przypadku realizacji zlecenia przez inną osobę;

8. złożenia sprawozdania z realizacji zlecenia i wydania wszystkiego, co zleceniobiorca uzyskał w toku zlecenia.

Oczywiście zakres obowiązków zleceniobiorcy uzależniony jest od umowy, jaka zostanie zawarta, i przedmiotu zlecenia.

Prawa zleceniobiorcy wynikające z umowy zlecenia:

1. otrzymanie wynagrodzenia za realizację zlecenia;

2. możliwość negocjacji warunków realizacji zlecenia w umowie w dowolny sposób: urlop wypoczynkowy, płatne przerwy w toku realizacji zlecenia;

3. możliwość korzystania ze zwolnienia lekarskiego;

4. objęcie ubezpieczeniem;

5. określenie dowolnie okresu wypowiedzenia;

6. możliwość uzyskania w zamian świadectwa pracy zaświadczenia potwierdzającego wykonywanie pracy określonego rodzaju.

Podobnie jak w przypadku obowiązków, prawa zleceniobiorcy również mogą być dowolnie kształtowane w umowie zlecenia.

Oczywiście do ustalenia, że między stronami doszło do powstania stosunku pracy (zlecenia), nie jest wystarczające spełnienie formalnych warunków zatrudnienia, takich jak zawarcie umowy, przygotowanie zakresu obowiązków, odbycie szkolenia BHP, uzyskanie zaświadczenia lekarskiego o zdolności do pracy czy zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, lecz konieczne jest ustalenie, że strony miały zamiar wykonywać obowiązki i to faktycznie czyniły.

Umowa zlecenia a praca w niedziele i święta

Zgodnie z art. 1 ust. 1 Ustawy z dnia 10 stycznia 2018 roku o ograniczeniu handlu i święta oraz w niektóre inne dni, ustawa określa zasady dotyczące ograniczenia handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w placówkach handlowych w niedziele i święta oraz 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy.

W niedziele i święta w placówkach handlowych:

1. handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem,

2. powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem

– są zakazane.

Powierzanie wykonywania pracy w handlu lub wykonywania czynności związanych z handlem nieodpłatnie w placówkach handlowych w niedziele i święta, a także 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy – jest zakazane.

W tym przypadku zleceniobiorca zatrudniony w takiej placówce handlowej na podstawie umowy zlecenia nie będzie mógł świadczyć tej pracy (realizować zlecenia).

Ustawa przez osobę zatrudnioną rozumie: osobę fizyczną wykonującą w placówce handlowej pracę na podstawie umów prawa cywilnego, a także osobę skierowaną do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy prawa cywilnego, zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.