Przywileje osób z niepełnosprawnościami w zależności od orzeczonego stopnia niepełnosprawności

Osoby o naruszonej sprawności organizmu mogą wystąpić o ustalenie im stopnia niepełnosprawności. Wyróżnia się 3 stopnie niepełnosprawności, tj. lekki, umiarkowany i znaczny. W przypadku każdego z nich przysługują różne uprawnienia, o czym można się dowiedzieć z lektury tego artykułu. Jakie są przywileje osób z niepełnosprawnościami? Wyjaśniamy w tym artykule.

Przywileje przysługujące osobom z lekkim stopniem niepełnosprawności

Lekki stopień niepełnosprawności przyznawany jest osobom o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającym ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Przywileje osób z niepełnosprawnościami - umiarkowany stopień niepełnosprawności

Umiarkowany stopień niepełnosprawności przyznawany jest osobom z naruszoną sprawnością organizmu niezdolnym do pracy albo zdolnym do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającym czasowej bądź częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Przywileje przysługujące osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności

Znaczny stopień niepełnosprawności przyznawany jest osobom z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolnym do pracy albo zdolnym do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającym, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Inne orzeczenia zrównane z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności

Należy również wskazać, że w myśl przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o: 

• całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji ustalone na podstawie Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; 

• niezdolności do samodzielnej egzystencji ustalone na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest traktowane na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; 

• całkowitej niezdolności do pracy ustalone na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest traktowane na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności; 

• częściowej niezdolności do pracy ustalone na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz celowości przekwalifikowania na podstawie tej ustawy jest traktowane na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Dofinansowanie do wynagrodzenia osób z niepełnosprawnościami z PFRON

Obecnie dofinansowanie do wynagrodzenia osób mających orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wynosi:

1. 2400 zł – w przypadku osób z niepełnosprawnościami zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,

2. 1350 zł – w przypadku osób z niepełnosprawnościami zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,

3. 500 zł – w przypadku osób z niepełnosprawnościami zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

 W ich przypadku kwotę dofinansowania zwiększa się o:

• 1200 zł w przypadku osób z niepełnosprawnościami zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności, wobec czego kwota dofinansowania wynosi 3600 zł;

• 900 zł w przypadku osób z niepełnosprawnościami zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, wobec czego kwota dofinansowania wynosi 2250 zł;

• 600 zł w przypadku osób z niepełnosprawnościami zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności, wobec czego kwota dofinansowania wynosi 1100 zł.

Prawo do przerwy pracownika z niepełnosprawnością

Pracownik wykonujący pracę w wymiarze przekraczającym ponad 6 godzin dziennie ma prawo do 15-minutowej przerwy wliczanej do czasu pracy. Pracownikowi z niepełnosprawnością przysługuje prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Jej czas wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy. 

Prawo do zwolnienia z pracy pracownika z niepełnosprawnością

Pracownik z niepełnosprawnością, który ma orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, ma uprawnienie do zwolnienia go od pracy:

• w celu wykonania badań specjalistycznych, 

• w celu poddania się zabiegom leczniczym lub usprawniającym,

• w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy. 

Uprawnienia te przysługują wtedy, gdy czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy. Za czas zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia obliczonego tak, jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.

Dodatkowy urlop dla osób z niepełnosprawnościami

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy wymiar urlopu wynosi:

• 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,

• 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Jeżeli wymiar urlopu dodatkowego przysługującego osobie z niepełnosprawnością na podstawie odrębnych przepisów jest niższy niż 10 dni roboczych, zamiast niego przysługuje urlop dodatkowy określony w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Udział w turnusie rehabilitacyjnym a praca

Osobie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym.

Wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy oblicza się tak, jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Należy wskazać, że łączny wymiar urlopu dodatkowego osoby z niepełnosprawnością i zwolnienia od pracy na czas uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Czas pracy osób z niepełnosprawnościami

Należy wskazać, że czas pracy osoby z niepełnosprawnością nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Pracownicy zaliczeni do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie mogą pracować w wymiarze czasu pracy przekraczającym 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Osoba z niepełnosprawnością nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Przy czym powyższych ograniczeń dotyczących czasu pracy nie stosuje się do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników, lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą, wyrazi na to zgodę. 

Przechowywanie orzeczenia o niepełnosprawności przez pracodawcę

Należy wskazać, że pracodawca umieszcza kopię orzeczenia o niepełnosprawności w części B akt osobowych pracownika. Pracodawca na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych przechowuje dane osobowe wyłącznie przez okres nie dłuższy, niż jest to niezbędne i w zakresie koniecznym do realizacji celów przetwarzania danych osobowych oraz dokonuje przeglądu przydatności przetwarzania danych osobowych nie rzadziej niż co 5 lat. Do przetwarzania tych danych mogą być dopuszczone tylko osoby, którym pracodawca udzielił do tego celu pisemnego upoważnienia. Osoby przetwarzające te dane mają obowiązek zachowania ich w tajemnicy.

[alert-info]Uprawnienia pracownika z niepełnosprawnością przysługują od dnia złożenia pracodawcy orzeczenia o niepełnosprawności.[./alert-info]

Przykład 1. 

Pani Halina ma orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności i chcę korzystać ze skróconego czasu pracy, jednak nie przedłożyła orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Co w tej sytuacji powinien zrobić pracodawca w zakresie czasu pracy? Pracodawca nie może stosować wobec pani Haliny innych zasad dotyczących czasu pracy niż względem innych pracowników. Ze skróconego czasu pracy będzie mogła ona korzystać dopiero po złożeniu orzeczenia o niepełnosprawności.

Podsumowanie

Podsumowując osoby mające umiarkowany i znaczny stopień niepełnosprawności mają te same przywileje. Różni je jedynie kwota dofinansowania z PFRON do wynagrodzenia. Osoby ze stopniem lekkim mają najmniej uprawnień.