Czy można dostać mandat za pozostawiony bagaż?
Podróżując po świecie, praktycznie każdy ma ze sobą mniejszy lub większy bagaż. Czy w przypadku pozostawienia go bez opieki można odpowiadać karnie? Czy w takich przypadkach na podróżnika można nałożyć mandat za pozostawiony bagaż?
Obowiązek opieki nad bagażem
Właściciel bagażu jest zobowiązany do nadzoru swoich rzeczy. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy podróżuje komunikacją miejską, pociągiem, statkiem lub samolotem. W przypadku dużych bagaży przewoźnicy oferują co do zasady możliwość osobnego transportu, choć z reguły jest to usługa odpłatna. W tym miejscu warto przypomnieć, że zgodnie z treścią art. 777 Kodeksu cywilnego za bagaż, który podróżny przewozi ze sobą, przewoźnik ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy szkoda wynikła z jego winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa. Za bagaż mu powierzony przewoźnik ponosi odpowiedzialność według zasad przewidzianych dla przewozu rzeczy.
Bez względu na to, czy na elementy umowy o wycieczkę dotyczące przewozu jej uczestników spojrzymy przez pryzmat przepisów o umowie przewozu, czy też przepisów umowy o dzieło, należy dojść do jednoznacznego wniosku, że w sytuacji gdy podróżny swój bagaż umieści bez możliwości spełniania nad nim stałego nadzoru – w miejscu wskazanym przez przewoźnika, wówczas po stronie tegoż przewoźnika powstanie obowiązek sprawowania nad nim pieczy w zakresie odpowiadającym na ogół obowiązkom przechowawcy w umowie przechowania.
Utrata bagażu jest kojarzona najczęściej z prawem do odszkodowania, o ile oczywiście dobytek podróżującego był ubezpieczony. W takich przypadkach może on liczyć na pokrycie części lub całości wartości utraconych przedmiotów. Odzyskanie pieniędzy wymaga jednak zgłoszenia reklamacyjnego w ramach zawartej polisy ubezpieczeniowej. Jeśli podróżujący takowej nie posiada, to szanse na uzyskanie odszkodowania są niestety małe.
Odpowiedzialność za pozostawiony bagaż
Zgubienie bagażu możemy rozpatrywać jeszcze z innej strony – odpowiedzialności karnej lub odszkodowawczej właściciela. Chodzi tutaj o sytuacje, w których ktoś celowo lub nieumyślnie pozostawia walizkę, plecak, worek lub podejrzanie wyglądającą reklamówkę z niezidentyfikowaną zawartością na lotnisku, dworcu lub w porcie. W takich przypadkach pracownicy ochrony takich miejsc mogą mieć uzasadnione obawy, czy w pozostawionym bagażu nie znajdują się materiały wybuchowe lub trujące i czy nie zagraża to życiu i zdrowiu innych ludzi. Każdy pozostawiony bagaż jest w zasadzie traktowany jako potencjalne zagrożenie i niebezpieczeństwo – szczególnie na lotniskach. To z kolei może wiązać się z odpowiedzialnością jego właściciela.
Porty lotnicze mają możliwość nakładania mandatów za nieprzestrzeganie przepisów porządkowych na podstawie Prawa Lotniczego - art. 210 ust. 1 pkt 5a Ustawy z dnia 3 lipca 2002 roku. Osoby korzystające z lotnisk mają obowiązek zaznajomienia się z obowiązującymi na ich obszarze regulaminami. Stanowią one co do zasady, że pozostawione bez nadzoru bagaże mogą być uznane za potencjalne zagrożenie, a w efekcie będą rodzić odpowiedzialność ich właścicieli. Mowa tutaj oczywiście o grzywnach, które właściciele portów lotniczych mogą nakładać na niefrasobliwych podróżnych. Jeśli dojdzie już do wystawienia mandatu, to z reguły jego wartość opiewa na kilkaset złotych. Pozostawienie bagażu bez opieki jest bowiem uznawane za występek.
Podobne zasady obowiązują także w innych środkach transportu – kolei, statkach, a nawet komunikacji miejskiej czy w metrze. W tych przypadkach podstawą prawną do nałożenia grzywny są co do zasady przepisy aktów prawa miejscowego, głównie uchwał właściwej rady miasta lub gminy. Równie istotny jest art. 54 Kodeksu wykroczeń, zgodnie z którym, kto wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych, podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany. W zdecydowanej większości przypadków organy porządkowe decydują się na nakładanie grzywny w maksymalnej wysokości.
Odpowiedzialności karnej za wykroczenie z art. 54 kw, skutkującej możliwością wymierzenia kary grzywny do 500 złotych albo kary nagany podlega ten i tylko ten, kto wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych. Przepis ten jest przepisem blankietowym zupełnym. Nie zawiera zatem znamion czynu zabronionego, lecz penalizuje zachowania „wykraczające” przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych. Możliwość przypisania odpowiedzialności karnej na podstawie ww. przepisu występuje zatem tylko wówczas, gdy obwiniony dopuszcza się naruszenia przepisów porządkowych o zachowaniu się w miejscach publicznych, które to przepisy zostały wydane na podstawie konkretnego, ważnego oraz zgodnego z prawem upoważnienia ustawowego i w granicach tego upoważnienia.
Odwołanie od grzywny za pozostawiony bagaż
Pozostawienie bagażu bez opieki może rodzić odpowiedzialność jak za wykroczenie, nie jest to jednak odpowiedzialność karna, ponieważ z reguły nie prowadzi do zainicjowania postępowania karnego. Oczywiście, jeśli pozostawiony bagaż zawiera w środku stanowiące zagrożenie dla zdrowia i życia innych ludzi, to sprawca może zostać pociągnięty do surowszej odpowiedzialności. W takim przypadku może odpowiadać jak za popełnione przestępstwo.
Jeśli pozostawienie bagażu było nieumyślne, to istnieje możliwość uniknięcia mandatu. Dodajmy jednak, że właściciel walizki lub plecaka musi wówczas przekonać pracowników ochrony o braku winy w swoim działaniu. To w praktyce może okazać się bardzo trudne. Tłumaczenie, że bagaż został pozostawiony tylko na kilka minut, np. z powodu konieczności skorzystania z toalety lub zrobienia zakupów, nie jest wystarczającym argumentem, aby uniknąć mandatu. Z drugiej strony musimy pamiętać o regulacji zawartej w art. 97 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, który daje prawo odmowy przyjęcia mandatu za popełnione wykroczenie. Zgodnie z powyższym przepisem w postępowaniu mandatowym, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, funkcjonariusz uprawniony do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego może ją nałożyć jedynie, gdy:
- schwytano sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia;
- stwierdzi popełnienie wykroczenia, w szczególności za pomocą przyrządu kontrolno-pomiarowego lub urządzenia rejestrującego, a sprawca nie został schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem, i nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy czynu
– w tym także, w razie potrzeby, po przeprowadzeniu w niezbędnym zakresie czynności wyjaśniających, podjętych niezwłocznie po ujawnieniu wykroczenia. Nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego nie może nastąpić po upływie 60 dni od dnia ustalenia sprawcy wykroczenia.
Funkcjonariusz nakładający grzywnę jest obowiązany wskazać jej wysokość, określić zachowanie stanowiące wykroczenie, czas i miejsce jego popełnienia oraz kwalifikację prawną, a także poinformować sprawcę wykroczenia o prawie odmowy przyjęcia mandatu karnego i o skutkach prawnych takiej odmowy. Sprawca wykroczenia w każdym przypadku może odmówić przyjęcia mandatu karnego.
Odmowa przyjęcia mandatu za pozostawiony bagaż nie oznacza jednak, że cała sprawa zostaje zakończona. Organ, który chciał wymierzyć grzywnę podróżnikowi, kieruje wówczas wniosek o jego ukaranie do właściwego sądu. Dochodzi wówczas do zainicjowania postępowania w sprawach o wykroczenia. Potencjalny winowajca może bronić się przed grzywną bezpośrednio na sali sądowej, musi jednak przekonać sąd o tym, że pozostawienie bagażu nie było zawinione i nie stanowiło zagrożenia dla zdrowia i życia innych ludzi, a także, że nie naruszyło przepisów porządkowych obowiązujących na lotnisku, dworcu, w porcie lub środkach komunikacji miejskiej. W praktyce może to być jednak trudne zadanie, chyba że doszło do powstania okoliczności, za które podróżny nie ponosi odpowiedzialności.
Przykład 1
Kornelia wykupiła lot do Norwegii – miała pojechać na wakacje razem ze swoją 5-letnią córką. Podczas oczekiwania na lotnisku dziecko zgubiło się wśród innych pasażerów, więc zdenerwowana matka bez namysłu pozostawiła swoje bagaże i zaczęła nerwowo szukać córki. Jeden z podróżnych zaalarmował pracowników ochrony, że na lotnisku znajduje się dziwnie wyglądający bagaż pozostawiony bez opieki – były to torby i plecaki Kornelii. Po półgodzinnych poszukiwaniach kobieta znalazła swoje dziecko, jednak gdy wróciła do miejsca pozostawienia bagaży, czekali tam na nią pracownicy ochrony. Stwierdzili, że zachowanie Kornelii było nieodpowiedzialne i nałożyli na nią mandat w wysokości 500 zł. Czy kobieta może odmówić przyjęcia grzywny za pozostawiony bagaż?
Tak, szczególnie że pozostawienie przez nią bagażu można racjonalnie uzasadnić. Odmowa przyjęcia mandatu będzie jednak wiązała się ze skierowaniem sprawy do sądu, przed którym Kornelia może udowadniać swoją niewinność. Okoliczności sprawy uzasadniają jednak to, aby nie wymierzać jej grzywny.
Przykład 2.
Patryk podróżował pociągiem po Polsce. Na jednym z dworców postanowił zjeść duży obiad i zrobić sobie kilka pamiątkowych zdjęć, które następnie wrzuci na swój profil na portalu społecznościowym. Mężczyzna miał duży bagaż, ale nie chciał płacić za jego przechowywanie, więc postanowił, że pozostawi go bez opieki blisko głównego wejścia na dworzec. Patryk uznał, że pół godziny wystarczy, aby zjeść obiad i zrobić zaplanowane zdjęcia.W praktyce okazało się, że pozostawiony bagaż był bez opieki na około godzinę. W tym czasie ochrona dworca zabezpieczyła pozostawione przez Patryka rzeczy i po tym, gdy wrócił on po swój bagaż, wręczyła mu mandat na 500 zł. Mężczyzna nie chce przyjąć grzywny, ponieważ twierdzi, że nic złego nie zrobił – czy może odmówić przyjęcia mandatu?
Tak, choć sprawa zostanie wówczas skierowana do sądu. W omawianej sytuacji zachowanie Patryka przemawia jednak za jego ukaraniem.
Pozostawiony bagaż w miejscu publicznym - podsumowanie
Pozostawiony bagaż może stanowić podstawę do wymierzenia grzywny za wykroczenie. Taka kara nie może jednak przekraczać kwoty 500 zł. Sprawca ma prawo odmówić przyjęcia mandatu, choć sprawa trafi wówczas do sądu, gdzie będzie mógł bronić swojego stanowiska. Nakładanie mandatów za pozostawiony bagaż, który nie znajduje się pod żadną opieką ma na celu wymuszenie przestrzegania zasad bezpieczeństwa przez podróżnych.
