Dorabianie na emeryturze. Jakie limity obowiązują?

Emeryci i renciści mają prawo do podejmowania dodatkowej pracy zarobkowej. Muszą jednak pamiętać o tym, aby dochody z tego tytułu nie przekraczały określonych przez polskiego ustawodawcę limitów. Kiedy można decydować się dorabianie na emeryturze? Ile można dorobić do emerytury? Sprawdzamy to w poniższym artykule.

Ile można dorobić na emeryturze - podstawowe informacje 

Osoby pobierające z ZUS emerytury oraz renty mają prawo do podejmowania dodatkowej pracy zarobkowej. Ważne jest jednak to, aby dochody z tego tytułu mieściły się w określonych progach. W przeciwnym razie Zakład Ubezpieczeń Społecznych może podjąć decyzję o obniżeniu wysokości świadczenia lub zawieszeniu jego wypłacania. 

O możliwości zmniejszenia lub zawieszenia wypłaty świadczeń mówi ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z ustawą, dzieje się tak, gdy świadczeniobiorca osiąga przychody wpływające na uprawnienia emerytalno-rentowe powyżej określonej kwoty progowej. "Kwota progowa" jest ustalana przez ZUS na podstawie informacji od Głównego Urzędu Statystycznego na temat wysokości średniego wynagrodzenia brutto.

Limity dorabiania do emerytury ulegają zmianie co trzy miesiące. Ich wysokość jest powiązana z wysokością średniego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale. Ostatnia aktualizacja limitów miała miejsce 1 września 2021. Począwszy od tego dnia limity są nieco niższe, gdyż w drugim kwartale br. płace spadły.

Wrześniowe limity są z reguły niższe, ponieważ w trzecim kwartale spada także zazwyczaj przeciętne wynagrodzenie. W pierwszym kwartale 2021 roku wysokość przeciętnego wynagrodzenia wyniosła 5681,56 zł, a w drugim 5504,52 zł - był to spadek o 177,07 zł. Tak jak wspomnieliśmy, spadek przeciętnego wynagrodzenia w bezpośredni sposób prowadzi także do obniżenia limitów w zakresie dorabiania na emeryturze ustalanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). 

Limity dorabiania do emerytury i renty - wrzesień 2021 

Najnowsze progi dotyczące dorabiania do emerytury obowiązują od 1 września 2021 do 30 listopada 2021 roku. 

• Pierwszy próg przychodów wynosi 70% przeciętnego wynagrodzenia, czyli 3853,20 zł brutto. Jeżeli przychód uzyskiwany przez seniora pobierającego rentę lub emeryturę będzie wyższy niż 3853,20 zł brutto, świadczenie w danym miesiącu będzie proporcjonalnie zmniejszane. 
• Drugi próg przychodów wynosi 130% przeciętnego wynagrodzenia, czyli 7155,90 zł. Przekroczenie tego progu spowoduje, że ZUS zawiesi wypłatę świadczenia emerytalnego lub rentowego w danym miesiącu. 

Wysokość limitów dorabiania do emerytury zostanie ponownie zaktualizowana 1 grudnia 2021. Z ich  aktualną wysokością można także zapoznać się na oficjalnej stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. 

Kwota maksymalnego zmniejszenia 

Jeżeli dodatkowy przychód osiągnięty przez świadczeniobiorcę przekroczy pierwszy próg, czyli 70% przeciętnego wynagrodzenia, jednak nie będzie on wyższy od 130% przeciętnego wynagrodzenia, wówczas emerytura, renta z tytułu niezdolności do pracy bądź renta rodzinna dla jednej osoby zostanie pomniejszona o kwotę przekroczenia. Kwota przekroczenia nie może być jednak wyższa od kwoty maksymalnego zmniejszenia. 

Od 1 marca kwota maksymalnego zmniejszenia wynosi: 

• 646,67 zł – dotyczy emerytur, rent z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
• 485,04 zł – dotyczy rent z tytułu częściowej niezdolności do pracy,
• 549,71 zł – dotyczy rent rodzinnych dla jednej osoby.

Limity dorabiania przy rencie socjalnej - wrzesień 2021 

Osoby pobierające renty socjalne są objęte nieco innymi zasadami w zakresie możliwości dorabiania do swoich świadczeń. Mianowicie: jeżeli dodatkowy przychód świadczeniobiorcy będzie wyższy niż pierwszy próg (3853,20 zł brutto), wówczas renta za dany miesiąc nie będzie wypłacona w ogóle. 

Kogo dotyczą ograniczenia w dorabianiu? 

Warto wspomnieć o tym, że omawiane limity nie dotyczą wszystkich emerytów i rencistów. Swoje dochody muszą kontrolować tylko ci seniorzy, którzy nie osiągnęli jeszcze ustawowego wieku emerytalnego. Przypomnijmy, wiek emerytalny dla kobiet wynosi 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat. Po przekroczeniu wskazanego wieku można zarabiać na emeryturze lub rencie bez żadnych ograniczeń kwotowych. 

Ponadto ograniczenia w dorabianiu nie dotyczą: 

• osób mających prawo do emerytury częściowej, 
• osób pobierających rentę inwalidy wojennego, z tytułu pobytu w obozie i w miejscach odosobnienia lub rentę rodzinną po tych inwalidach, 
• osób posiadających prawo do renty inwalidy wojskowego lub renty rodzinnej po żołnierzu, którego śmierć była związana z pełnioną służbą wojskową, 
• osób pobierających renty rodzinne po uprawnionych do tych świadczeń.

Dlaczego limity dorabiania na emeryturze są niższe od września? 

Wielu emerytów zastanawia się, dlaczego limity dorabiania każdego roku są niższe od września. Istnieje proste wyjaśnienie tych wątpliwości. Wynagrodzenia w drugim kwartale ogłaszane przez prezesa GUS są zazwyczaj niższe niż w styczniu.

Na tę sytuację ma wpływ fakt, iż na początku roku wielu pracowników otrzymuje nagrody roczne bądź "trzynastki", co w konsekwencji przyczynia się do wzrostu średniego wynagrodzenia w skali kraju. Tak jak wspominaliśmy, limity dorabiania uzależnione są od kwoty średnich wynagrodzeń podawanych przez ZUS, zatem limity dorabiania na emeryturze we wrześniu są siłą rzeczy niższe niż w pierwszych miesiącach roku. 

Jakie świadczenia może obniżyć ZUS? 

Okazuje się, że ZUS może obniżyć nie tylko emerytury i renty, ale również szereg innych świadczeń, takich jak: 

• emerytury pomostowe, 
• renty rodzinne,
• renty inwalidy wojskowego - w przypadku, gdy niezdolność do pracy nie miała związku z pełnioną służbą wojskową, 
• renty rodzinne po inwalidzie wojskowym, 
• nauczycielskie świadczenia kompensacyjne, 
• renty z tytułu niezdolności do pracy. 

Podsumowanie - dorabianie na emeryturze

Emerytura nie musi wiązać się z definitywnym końcem kariery zawodowej. Wielu seniorów decyduje się na kontynuację pracy zarobkowej, dzięki czemu mają nie tylko większe dochody, ale także mogą w przyszłości podwyższyć wysokość swojej emerytury. Decydując się na dorabianie na emeryturze należy jednak mieć na uwadze omówione powyżej limity, ponieważ po ich przekroczeniu ZUS może zmniejszyć lub zawiesić wypłatę świadczenia.