Formularz EPD-18 i PIT-2 - czy pozwolą uniknąć pracującemu emerytowi zmniejszenia wynagrodzenia?

Ciągle rosnące koszty utrzymania oraz zbyt niskie świadczenia wypłacane przez ZUS powodują, że emeryci i renciści podejmują zatrudnienie. W takich przypadkach istotną sprawą jest to, aby nie stracić na rozliczeniach podatkowych. Czy w związku z tym formularz EPD-18 i PIT-2 pozwoli uniknąć pracującemu emerytowi pomniejszenia wynagrodzenia? Informacje odnoszące się do wskazanej problematyki zawarliśmy w niniejszym artykule. 

Formularz EPD-18 — podstawowe informacje

Formularz oznaczony symbolem EPD-18 jest wnioskiem o pobieranie zaliczki na podatek dochodowy bez pomniejszenia o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek lub wycofaniem wniosku o pobieranie zaliczki podatkowej w tym trybie.

Wniosek EPD-18 składa się do jednostki ZUS-u, jeżeli osoba pobierająca świadczenie chce, aby to ZUS naliczał i pobierał zaliczkę na podatek dochodowy od wypłacanego świadczenia emerytalnego lub rentowego od danego roku bez pomniejszenia o kwotę zmniejszającą podatek dochodowy, która stanowi 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określoną w I przedziale obowiązującej skali podatkowej.

Formularz EPD-18 ma także zastosowanie, jeżeli świadczeniobiorca zamierza wycofać wniosek o pobieranie zaliczki na podatek dochodowy bez pomniejszenia o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek:

• od danego roku — od miesiąca, w którym nastąpiło złożenie wniosku, albo
• od następnego miesiąca – w razie, gdy w miesiącu złożenia wniosku nie ma możliwości jego uwzględnienia.

PIT-2 — podstawa prawna oraz ogólne zasady stosowania

Wzór dokumentu o nazwie PIT-2 został określony w przepisach wykonawczych wydanych przez Ministra Finansów. PIT-2 jest oświadczeniem pracownika służącym obliczaniu miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Oświadczenie PIT-2 składa się płatnikowi przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym. Nie ma jednak potrzeby składania wspomnianego oświadczenia, jeżeli stan faktyczny wynikający z oświadczenia złożonego w latach poprzednich nie uległ zmianie. W przypadku gdy podatnik powiadomi pracodawcę o zmianie stanu faktycznego wynikającego z oświadczenia, zakład pracy nie zmniejsza zaliczki w wyżej określony sposób.

Formularz PIT-2 dotyczy przychodów ze stosunku pracy, składa się go także w przypadku uzyskiwania przychodów:

• z tytułu spółdzielczego stosunku pracy, stosunku służbowego oraz pracy nakładczej;
• w związku z wypłatą udziału w nadwyżce bilansowej;
• z tytułu zasiłków przewidzianych w Ustawie z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jeżeli są wypłacane przez zakład pracy. 

Pracownik może złożyć PIT-2 w razie, gdy — oprócz przychodów z pracy: 

• nie uzyskuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika;
• nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;
• nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
• nie uzyskuje dochodów, od których jest obowiązany opłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podstawie art. 44 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), czyli dochodów: z działalności gospodarczej, o której mowa w art. 14 ustawy o PIT oraz z najmu lub dzierżawy. 

Złożenie przez pracownika oświadczenia PIT-2 oznacza, że wyraża on zgodę na potrącanie 1/12 kwoty zmniejszającej podatek dochodowy od osób fizycznych podczas ustalania przez zakład pracy zaliczek na ten podatek. 

Formularz EPD-18 i PIT-2 — rozliczenie pracującego emeryta

Kwestię zasadności złożenia formularza EPD-18 i PIT-2 w przypadku pracującego emeryta należy rozpatrywać w kontekście aktualnie obowiązującej kwoty wolnej od podatku dochodowego. Obecnie roczny limit zarobków, od którego nie jest wymagane opłacanie PIT, wynosi 30 000 zł.

Jeżeli emeryt korzysta z kwoty wolnej, to nie musi składać druku PIT-2. Wynika to z faktu, że ZUS przy naliczaniu emerytur stosuje już kwotę zmniejszającą podatek. Oznacza to zatem, że emeryci (również renciści) są zwolnieni z obowiązku składania PIT-2.

Jednak w przypadku gdy emeryt uzna, że to wyłącznie pracodawca ma stosować kwotę zmniejszającą PIT, składa do ZUS-u wniosek o pobieranie zaliczki (bez pomniejszania o wskazaną kwotę), czyli formularz EPD-18.

Przykład 1.

Emeryt pobiera świadczenie z ZUS-u i jednocześnie dorabia do emerytury na część etatu u pracodawcy, przy czym jego dochody mieszczą się w limicie rocznym umożliwiającym korzystanie z kwoty wolnej od PIT. W takich okolicznościach świadczeniobiorca nie musi składać pracodawcy druku PIT-2, ponieważ kwotę zmniejszającą podatek potrąca ZUS, naliczając emeryturę. 

Tak jak już wspomnieliśmy, pracujący emeryt może zadecydować o tym, że to pracodawca będzie stosował kwotę zmniejszającą należności podatkowe. 

Przykład 2.

Emeryt korzysta ze świadczenia emerytalnego wypłacanego przez ZUS i jednocześnie uzyskuje przychód ze stosunku pracy. Dorabiający świadczeniobiorca chce, aby kwotę zmniejszającą podatek, zamiast ZUS-u, stosował pracodawca. W takiej sytuacji emeryt powinien złożyć do organu rentowego wniosek o pobieranie zaliczki na podatek dochodowy bez pomniejszania o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, czyli EPD-18. Natomiast pracodawcy składa się oświadczenie o stosowaniu kwoty zmniejszającej podatek.

W odniesieniu do pracującego emeryta, który uzyskuje przychód roczny przekraczający limit kwoty wolnej od podatku (30 000 zł), sytuacja ulega diametralnej zmianie, ponieważ każdy podatnik, w tym także dorabiający emeryt, będzie zobowiązany do opłacenia PIT od nadwyżki ustalonej ponad kwotę wolną.

Przykład 3.

Emeryt pobiera świadczenie z ZUS-u i pracuje w zakładzie pracy, osiągając przychód przekraczający roczny limit uprawniający do stosowania kwoty wolnej od podatku. W takim przypadku nie istnieją warunki do uwzględnienia kwot zmniejszających zaliczki na PIT, w konsekwencji czego nie ma podstaw do złożenia pracodawcy PIT-2. W powyższych okolicznościach nie składa się również formularza EPD-18. 

Reasumując, w odniesieniu do pracującego emeryta, który nie może skorzystać z kwoty wolnej od podatku, nie jest możliwe złożenie pracodawcy PIT-2. Uzasadnieniem dla złożenia EPD-18 w ZUS-ie jest w szczególności przypadek pobierania dwóch świadczeń — z powszechnego systemu i ubezpieczenia rolniczego, zatem w omawianych okolicznościach nie ma zastosowania. 

Formularz EPD-18 i PIT-2 — czy pozwolą uniknąć pracującemu emerytowi zmniejszenia wynagrodzenia? Podsumowanie

Formularz EPD-18 składa się do jednostki ZUS-u, jeżeli osoba pobierająca świadczenie chce, aby to Zakład naliczał i pobierał zaliczkę na PIT od wypłacanego świadczenia emerytalnego lub rentowego od danego roku bez pomniejszenia o kwotę zmniejszającą podatek dochodowy. Z kolei PIT-2 jest oświadczeniem pracownika stosowanym przy obliczaniu miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Jeżeli pracujący emeryt korzysta z kwoty wolnej od podatku, to jest zwolniony z obowiązku składania PIT-2. Jednak w przypadku gdy chce, aby to pracodawca stosował kwotę zmniejszającą podatek, składa do ZUS-u wniosek EPD-18, natomiast pracodawcy przekazuje PIT-2. Dorabiający emeryt, który nie korzysta z kwoty wolnej od podatku, nie może — w celu nieobniżania wynagrodzenia — złożyć PIT-2, nie ma również podstaw do skierowania do ZUS-u formularza EPD-18.