Jak Polski Ład wpłynął na wynagrodzenia zleceniobiorców w 2024?

Z początkiem 2022 roku zaczął obowiązywać tzw. Polski Ład, natomiast już 1 lipca wprowadzono Polski Ład 2.0. Przepisy wdrożyły zmiany w wyliczeniach wynagrodzenia nie tylko z tytułu umowy o pracę, ale także na wyliczanie wynagrodzeń zleceniobiorców. Co się zmieniło i jak wylicza się wynagrodzenia na umowach cywilnoprawnych?

Czy jest możliwa likwidacja umów cywilnoprawnych?

W 2021 roku pojawiały się w mediach informacje, że rząd pracuje nad przepisami, które sprawiłyby, że umowy cywilnoprawne zostaną w całości zlikwidowane lub możliwość korzystania z nich byłaby ograniczona. Polski Ład nie wprowadził jednak modyfikacji w tym zakresie. Nie zmieniły się także zasady pobierania składek z pensji zleceniobiorców.

Polski Ład a wynagrodzenia zleceniobiorców w 2024 r.

Polski Ład wprowadził dwie pozytywne zmiany w rozliczaniu umów zleceń od 2022 roku:

• drugi próg podatkowy wynosi 120 000 zł;
• kwota wolna od podatku wynosi 30 000 zł i możliwe będzie korzystanie z niej już w trakcie roku.

Dodatkowo w styczniu 2022 roku weszło w życie rozporządzenie, zastąpione Ustawą z dnia 14 lutego 2022 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin, co zmieniło sposób naliczenia zaliczek na podatek, i wprowadzono mechanizm przedłużenia terminów pobrania i wpłaty zaliczki na podatek dochodowy – u osób zarabiających nie więcej niż 12 800 zł brutto zaliczka ta obliczana jest podwójnie według zasad obowiązujących:

• od 1 stycznia do 30 czerwca 2022 roku – brak odliczenia składki zdrowotnej od podatku;
• do końca 2021 roku – odliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Podczas ustalania wynagrodzenia netto wybierało się wyliczenie korzystniejsze dla pracownika (niższą kwotę). Przy składaniu zeznania rocznego podatek miał być obliczany według zasad obowiązujących w 2022 roku, więc bardzo prawdopodobne byłoby dopłacanie podatku. Dlatego od 1 lipca 2022 roku mechanizm ten zlikwidowano.

Jedną z najważniejszych zmian obowiązujących od 1 lipca 2022 roku jest zmniejszenie stawki podatku z 17% na 12%.

Natomiast od 1 stycznia 2023 roku zleceniodawcy mogli korzystać z kwoty wolnej już w trakcie roku i podzielić ją aż na trzech płatników.

Zmiana stawki na 12% od lipca 2022 roku

Od 1 lipca 2022 roku nastąpiło obniżenie z 17% do 12% stawki podatku w pierwszym przedziale skali podatkowej.

Po zmianach skala podatkowa wyglądała następująco:

Co oznacza podniesienie drugiego progu podatkowego?

Podniesienie drugiego progu podatkowego z 85 528 zł do 120 000 zł jest jedną z pozytywnych zmian, która też nie sprawia problemów podczas wyliczania wynagrodzeń. Zleceniodawca ustala zaliczki na podatek dochodowy według stawki 12%. Natomiast pobieranie zaliczek na podatek z zastosowaniem 32% stawki jest możliwe, gdy zleceniobiorca złoży wniosek o jej zastosowanie. Wynika to z art. 41a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że zleceniobiorca decyduje, czy podczas wyliczania wypłaty ciągle będzie pobierana zaliczka według niższej stawki, czy złoży odpowiednie oświadczenie, przez co zleceniodawca rozpoczyna pobieranie zaliczek naliczonych od tej wyższej. Jeżeli nie wnioskuje o zmianę lub dokona tego w złym momencie, wówczas przekroczenie drugiego progu zostanie rozliczone w zeznaniu rocznym, co będzie skutkowało nadpłatą podatku.

W przepisach brak jest wzoru takiego oświadczenia, ale może ono brzmieć następująco:

Przekroczenia progu powinien zatem pilnować sam zleceniobiorca, tak by w odpowiednim momencie złożyć oświadczenie lub być świadomym, że będzie musiał dopłacić podatek przy zeznaniu rocznym. W związku z podniesieniem progu podatkowego konieczność opłacania stawki 32% będzie odnosić się jednak wyłącznie do osób, które osiągają duże dochody z tytułu umowy zlecenia.

Nowa kwota wolna

Polski Ład wprowadził wyższą kwotę wolną oraz możliwość jej zastosowania w trakcie obliczania miesięcznych wynagrodzeń dla zleceniobiorców. Aby kwota wolna była stosowana w tracie roku, konieczne jest złożenie zleceniodawcy pisemnego wniosku o niepobieranie zaliczek na podatek. 

Jednak aby taki wniosek złożyć, zgodnie z art. 41 ust. 1c ustawy PIT dokument musi spełnić dwa warunki:

• roczne dochody nie mogą przekroczyć kwoty 30 000 zł;
• w tym samym roku nie można osiągać dochodów z innych źródeł, od których pobierane są zaliczki na podatek z uwzględnieniem kwoty wolnej (np. z umowy o pracę lub z działalności gospodarczej).

Czyli osoba, która chce, aby kwota wolna była stosowana przy umowie zleceniu, musi przewidzieć:

• jakie dochody będzie otrzymywała w ciągu roku;
• czy będzie osiągać w tym roku inne dochody, np. pracować na podstawie umowy o pracę.

Dopiero po takiej analizie można wnioskować o niepobieranie zaliczek. Całe to przewidywanie może być trudne, a czasami praktycznie niemożliwe. Dlatego przyjmuje się, że prawo do złożenia wspomnianego dokumentu przy standardowej umowie zleceniu (koszty 20%) mieliby więc tylko ci zleceniobiorcy, którzy nie osiągają innych dochodów, a:

• z umowy zlecenia zarabiają mniej niż 3000 zł miesięcznie
• lub osiągają sporadyczne dochody z umowy zlecenia.

Nawet przy osiąganiu wyższych dochodów można skorzystać z kwoty wolnej w trakcie roku. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów, jeżeli podatnik uzna, że powstanie duża nadpłata w rozliczeniu rocznym, wówczas może wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego o wydanie decyzji zwalniającej jego płatnika z obowiązku poboru zaliczek na podatek (art. 22 § 2 Ordynacji podatkowej).

Negatywna zmiana – brak odliczenia składki zdrowotnej

Dotychczas odliczenie od podatku składki zdrowotnej było możliwe. Podczas ustalania zaliczki można było ją zmniejszyć o 7,75% podstawy składki zdrowotnej. Od początku 2022 roku podczas wyliczania wynagrodzenia nie ma takiej możliwości – przez co wielu zleceniobiorców otrzyma niższe wynagrodzenia.

Zmiany obowiązujące od 2023 roku

Kolejne zmiany weszły w życie od 1 stycznia 2023 roku. Zgodnie z nimi:

• na wniosek samego zleceniobiorcy przy wyliczaniu wynagrodzenia można stosować 1/12 kwoty zmniejszającej zaliczkę;
• podatnik może swobodnie decydować o użyciu kwoty wolnej od podatku (będzie mógł wskazać do trzech płatników, którzy mogą zastosować kwotę zmniejszającą podatek).

Zleceniobiorca może „dzielić” 1/12 kwoty zmniejszającej podatek maksymalnie na trzy kwoty i trzech płatników. To następowało na podstawie oświadczenia, które uprawnia płatnika do pomniejszenia zaliczki o kwotę stanowiącą:

• 1/12 kwoty zmniejszającej podatek o 300 zł;
• 1/24 kwoty zmniejszającej podatek o 150 zł;
• 1/36 kwoty zmniejszającej podatek o 100 zł.

Wyliczenia wynagrodzenia zleceniobiorców

Omówione zmiany wpłynęły na wyliczenia wynagrodzenia zleceniobiorców. Najlepiej prześledzić to na przykładach.

Przykład 1.

Ile wynosi wynagrodzenie netto pana Artura w 2024 r., jeżeli:

• jest zatrudniony na podstawie umowy zlecenia z kosztami 20%;
• ukończył 26. rok życia;
• nie jest uczestnikiem PPK;
• jest zgłoszony do ubezpieczeń społecznych (w tym do chorobowego) i zdrowotnego;
• nie złożył wniosku o stosowanie kwoty wolnej;
• złożył wniosek o nieprzedłużenie terminu poboru zaliczek na podatek;
• jego wynagrodzenie brutto wynosi: 3 010,00 zł?

Wyliczenie wynagrodzenia wygląda następująco:

Przykład 2.

Ile wynosi wynagrodzenie netto pani Klaudii w 2024 r., jeśli:

• zatrudniona jest na podstawie umowy o dzieło z 20% kosztami;
• wynagrodzenie brutto wynosi: 5 000,00 zł?

Wyliczenie wynagrodzeń będzie wyglądać następująco:

Przykład 3.

Ile wynosi wynagrodzenie netto w 2024 roku przy założeniu, że pani Janina:

• zatrudniona jest na podstawie umowy o dzieło z 50% kosztami;
• w 2024 roku złożyła PIT-2 z oświadczeniem, żeby zaliczki na podatek były pomniejszane o 1/36 kwoty zmniejszającej podatek o 100 zł;
• wynagrodzenie brutto wynosi: 6 000,00 zł?

Wyliczenie wynagrodzeń będzie wyglądać następująco:

• Wynagrodzenie za pracę brutto: 6 000,00 zł
• Koszty 50%: 3 000,00 zł
• Stawka procentowa podatku: 12%
• Kwota zmniejszająca podatek: 100,00 zł
• Zaliczka na podatek do przekazania do urzędu skarbowego (po zaokrągleniu do pełnych złotych): 260,00 zł (3 000,00 zł x 12% – 100,00 zł)
• Kwota netto: 5 740,00 zł (6 000,00 zł – 260,00 zł)

Jak widać, wyliczenie wynagrodzenia na przestrzeni ostatnich miesięcy ulegało zmianie. Warto jednak zauważyć, że obecnie wyliczanie wynagrodzeń jest łatwiejsze. Jednak dopiero w 2023 roku, gdy osoby na umowach cywilnoprawnych mogą korzystać w trakcie roku z kwoty zmniejszającej podatek, odczuwa się wzrost wynagrodzenia netto.