Na czym polega zawieszenie nauczyciela w pełnieniu obowiązków?

Nauczyciele należą do szczególnej grupy zawodowej, która posiada odrębne przepisy. Mowa oczywiście o Ustawie z dnia 26 stycznia 1982 roku – Karta nauczyciela, która w swej treści zawiera możliwość zawieszenia każdego pedagoga. Kiedy dokładnie jest możliwe zawieszenie nauczyciela i czy wiąże się to z utratą wynagrodzenia za pracę?

Zawieszenie nauczyciela

Zgodnie z obowiązującymi przepisami nauczyciel może zostać zawieszony w dwóch różnych trybach – obowiązkowo lub fakultatywnie. Zawieszenie wiąże się albo z postępowaniem dyscyplinarnym, które toczy się wobec pedagoga, albo w przypadku, gdy wszczęto wobec niego postępowanie karne. Istotne znaczenie ma także rodzaj czynu, którego dopuścił się nauczyciel i to, czy naruszył on dobro lub prawa dziecka pozostającego pod jego opieką. Zawieszenie ma na celu odsunięcie nauczyciela od wykonywania zawodu. Nie jest tożsame ze zwolnieniem z pracy, lecz stanowi formę prewencji stosowanej wobec uczniów, których dobro mogłoby zostać naruszone przez pedagoga. Zawieszenie nauczyciela powoduje, że nie może on prowadzić zajęć z małoletnimi i zajmować się swoimi dotychczasowymi obowiązkami.

Zgodnie z treścią art. 85t ust. 1–3 Karty nauczyciela dyrektor szkoły może zawiesić w pełnieniu obowiązków nauczyciela, a organ prowadzący szkołę – nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły, przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne lub złożono wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, jeżeli ze względu na powagę i wiarygodność wysuniętych zarzutów celowe jest odsunięcie nauczyciela od wykonywania obowiązków w szkole. W sprawach niecierpiących zwłoki nauczyciel i nauczyciel pełniący funkcję dyrektora szkoły mogą być zawieszeni przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego.

Dyrektor szkoły zawiesza w pełnieniu obowiązków nauczyciela, a organ prowadzący szkołę – nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły, jeżeli wszczęte postępowanie karne lub złożony wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego dotyczy czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, chyba że we wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego rzecznik dyscyplinarny wnosi o wymierzenie kary dyscyplinarnej pod postacią nagany z ostrzeżeniem i jednocześnie ze względu na powagę i wiarygodność zarzutów niecelowe jest odsunięcie odpowiednio nauczyciela albo nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły od wykonywania obowiązków w szkole. Nauczyciel i nauczyciel pełniący funkcję dyrektora szkoły zostają z mocy prawa zawieszeni w pełnieniu obowiązków w razie ich tymczasowego aresztowania lub w razie pozbawienia ich wolności w związku z postępowaniem karnym.

Jak wynika z powyższego, zawieszenie nauczyciela jest obligatoryjne, gdy zostanie on tymczasowo aresztowany lub pozbawiony wolności w związku z toczącym się wobec niego postępowaniem karnym, a także gdy zabiega o to rzecznik dyscyplinarny, a popełniony czyn naruszał prawa i dobro dziecka. W pozostałych przypadkach o zawieszeniu decyduje dyrektor placówki, w której pracuje dany nauczyciel. Toczące się postępowanie dyscyplinarne lub karne nie jest więc jedyną przesłanką, która rozstrzyga o konieczności zawieszenia danego nauczyciela.

Przykład 1.

Kamila jest nauczycielką, wobec której wszczęto postępowanie dyscyplinarne w związku z zarzucanym jej naruszeniem etyki wykonywania zawodu. Kobieta uważa, że została celowo oczerniona przez swoją koleżankę z pracy, która chciałaby pozbyć się jej ze szkoły, w której obie uczą. Sprawa nie dotyczy w żaden sposób dzieci pozostających pod opieką Kamili, nie postanowiono żadnego zarzutu, który wskazywałby, że mogło dojść do naruszenia dobra jakiegokolwiek dziecka, nie ma też charakteru karnego. Czy dyrektor szkoły ma obowiązek zawiesić Kamilę w obowiązkach zawodowych?

Nie, ponieważ wszczęcie postępowania dyscyplinarnego w takiej sprawie nie powoduje konieczności zawieszania nauczycielki. Może ona w dalszym ciągu wykonywać swoje obowiązki i aktywnie uczestniczyć w toczącym się wobec niej postępowaniu dyscyplinarnym.

Przykład 2.

Patryk jest nauczycielem, wobec którego wszczęto postępowanie karne. Zarzucane mu czyny mają związek z prawdopodobnym naruszeniem praw dzieci, które pozostawały pod jego opieką. Niezależnie od tego przeciwko nauczycielowi toczy się postępowanie dyscyplinarne, które dotyczy tej samej sprawy. Czy dyrektor szkoły ma obowiązek zawiesić Patryka w wykonywaniu przez niego obowiązków zawodowych?

Tak, ponieważ istnieje prawdopodobieństwo, że zarzucane mu czyny doprowadziły do naruszenia dobra i praw dzieci. Nauczyciel powinien zostać zawieszony z ostrożności i dla ochrony małoletnich. W tym przypadku takie zawieszenie jest obowiązkowe.

Przykład 3.

Natalia jest nauczycielką, wobec której wszczęto postępowanie dyscyplinarne. Stawiane jej zarzuty są dosyć poważne, jednak nie mają żadnego związku z potencjalnym naruszeniem dóbr lub praw dzieci. Organ prowadzący postępowanie dyscyplinarne wnioskuje o zawieszenie Natalii, jednak jej koledzy z pracy i dyrektor uważają, że takie rozwiązanie nie jest konieczne. Do tej pory Natalia była wzorową nauczycielką i nikt nie skarżył się na sposób, w jaki wykonuje swoją pracę. Czy w tym przypadku zawieszenie nauczycielki jest obowiązkowe?

Nie, choć dyrektor szkoły może przychylić się do wniosku rzecznika dyscyplinarnego.

Przykład 4.

Łukasz jest nauczycielem, który został tymczasowo aresztowany w związku z toczącym się wobec niego postępowaniem karnym. Sprawa nie ma jednak żadnego związku z pracą mężczyzny, nie doszło także do naruszenia dobra lub praw żadnego dziecka. Czy w tym przypadku dyrektor szkoły, w której pracuje Łukasz, ma obowiązek zawiesić go w wykonywaniu obowiązków dydaktycznych?

Tak, ponieważ taki jest wymóg obecnie obowiązujących przepisów. Charakter tymczasowego aresztowania, sprawa, której ono dotyczy, oraz okres całego aresztowania nie odgrywają roli, jeśli chodzi o możliwość zawieszenia aresztowanego nauczyciela. Sam fakt aresztowania powoduje obligatoryjne zawieszenie nauczyciela.

Skutki zawieszenia nauczyciela

Zawieszony nauczyciel nie ma możliwości wykonywania swojej pracy. Jednak nie pozbawia go to statusu pracownika, ponieważ zawieszenie nie powoduje rozwiązania istniejącej umowy o pracę. Wszczęcie postępowania dyscyplinarnego lub karnego, które uzasadnia zawieszenie, nie może być podstawą do zwolnienia nauczyciela. Może bowiem okazać się, że dany pracownik jest niewinny, a stawiane mu wcześniej zarzuty zostaną w całości oddalone. Zastosowanie zawieszenia nie jest więc wystarczającą przesłanką do zwolnienia nauczyciela z pracy.

Zawieszenie wpływa jednak na wynagrodzenie pedagoga, ponieważ od tej chwili może on pobierać wyłącznie pensję zasadniczą. Zawieszony nauczyciel traci prawo do dodatków do swojej pensji, a także do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe. Zgodnie z treścią art. 85u ust. 1 Karty nauczyciela wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela oraz nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków może ulec zmniejszeniu, a tymczasowo aresztowanego ulega zmniejszeniu najwyżej do połowy, w zależności od stanu rodzinnego nauczyciela, począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zawieszenie. W okresie odbywania kary pozbawienia wolności nauczycielowi oraz nauczycielowi pełniącemu funkcję dyrektora szkoły nie przysługuje wynagrodzenie. Jeżeli postępowanie karne lub postępowanie dyscyplinarne zakończy się umorzeniem z braku dowodów winy albo wydaniem wyroku lub orzeczenia uniewinniającego, nauczycielowi oraz nauczycielowi pełniącemu funkcję dyrektora szkoły należy zwrócić jednak zatrzymane kwoty wynagrodzenia.

Przykład 5.

Kamila jest nauczycielką, która została tymczasowo aresztowana. Dyrektor szkoły zawiesił ją w pełnieniu obowiązków dydaktycznych. Przez 2 miesiące przebywania w areszcie nauczycielka nie otrzymywała żadnego wynagrodzenia. Po tym czasie okazało się, że zarzuty stawiane Kamili są bezpodstawne. Kobieta została zwolniona z aresztu, a toczące się postępowanie karne umorzone. Czy nauczycielka ma prawo domagać się zwrotu wynagrodzenia za pracę, którego nie otrzymywała przez 2 miesiące?

Tak, ponieważ wszystkie stawiane jej zarzuty zostały oddalone, a postępowanie umorzone.

Zawieszenie nauczyciela – podsumowanie

Zawieszenie nauczyciela może być fakultatywne lub obligatoryjne. Z obowiązkowym zawieszeniem mamy do czynienia, gdy doszło do naruszenia dobra lub prawa dziecka, a także gdy nauczyciel przebywa w tymczasowym areszcie na skutek wszczęcia wobec niego postępowania karnego. W pozostałym zakresie zawieszenie zależy tak naprawdę od decyzji dyrektora, któremu podlega dany nauczyciel. W okresie zawieszenia pedagog nie może wykonywać swoich obowiązków zawodowych, choć co do zasady ma prawo do otrzymywania wynagrodzenia zasadniczego.