Uważne słuchanie - jak się go skutecznie nauczyć?
Uważne słuchanie jest dla nas bardzo ważne, na przykład w celu dobrej współpracy. Wielu z nas uważa się za dobrych słuchaczy, jednak rozmówcy mają odmienne wrażenie. Jak nauczyć się uważnego słuchania i co właściwie oznacza to pojęcie? Postaramy się odpowiedzieć na te pytania w niniejszym artykule.
Uważne słuchanie - oznaki
Wielu z nas było uczonych, że dobry słuchacz zachowuje się w określony sposób, w którym najważniejsze są 3 punkty:
- W czasie rozmowy zachowuje ciszę.
- Daje rozmówcy znać, że stale słucha: kiwają głową, wydają z siebie takie dźwięki jak: mhm, mhm, yhm, yhm itp.
- Nie ma problemu z powtórzeniem tego, co przed chwilą powiedział rozmówca. Używa zwrotów, które mają go w tym upewnić, np. Poczekaj, pozwól mi się upewnić, czy dobrze zrozumiałem, mówisz, że…
Czy jednak cisza, potakiwanie i powtarzanie informacji sprawiają, że rozmówca ma wrażenie uważnego słuchania. Niekoniecznie. Można dokładnie wypełniać 3 powyższe punkty, ale zupełnie nie uczestniczyć w dyskusji.
Kim jest uważny słuchacz?
Skoro więc umiejętność uważnego słuchania to coś więcej, czym cechuje się dobry słuchacz?
- Dobry słuchacz nie zawsze milczy podczas słuchania. Zdarza się, że przerywa, subtelnie, najczęściej jeżeli chce o coś zapytać. Pytania te mogą podważać słowa rozmówcy, jednak nie chodzi o krytykę, a o pozwolenie rozmówcy na spojrzenie na sprawę z innej perspektywy. Pamiętajmy, że rozmowa dwóch osób nie powinna być monologiem, wówczas uznawana jest za niepełną.
- Umiejętność słuchania polega również na chęci rozmowy. Dobry słuchacz nie słucha nas uważnie tylko dlatego, że chce nam wypomnieć wszystkie błędy, znaleźć kontrę dla każdego argumentu, zależy mu jedynie na ripoście. Dobry słuchać nie sprawi, że rozmówca poczuje się w jakiś sposób atakowany. Nie chodzi o dyskusję polegającą na odbijaniu argumentów.
- Rozmówca liczy również na empatię ze strony słuchacza. Chcemy, aby nas zrozumiał, spróbował postawić się w naszej sytuacji. Nie chcemy, aby ktoś nas oceniał z góry lub w ogóle nie odnosił się do naszych odczuć, jak gdyby w ogóle nie był obecny.
Nawyk 5. Coveya a uważne słuchanie
Stephen Covey w bestsellerze 7 nawyków skutecznego działania w nawyku 5. mówi: Staraj się najpierw zrozumieć, później być zrozumianym.
Nawyk ten nierozerwalnie wiąże się z umiejętnością dobrego, uważnego słuchania. Nie da się bowiem kogoś zrozumieć, bez poświęcenia czasu na wysłuchanie go. Dobry słuchacz przybliża się więc do skuteczności działania, dzięki pielęgnowaniu tego nawyku.
Uważne słuchanie - nauka
Co zrobić, aby słuchać uważnie?
Przede wszystkim słuchacz stara się stworzyć dla rozmówcy odpowiednie warunki, aby czuł się na tyle bezpiecznie, że mówienie o danym zagadnieniu nie będzie dla niego problemem. Pokój pełen innych ludzi, zatłoczona kawiarnia czy środek transportu nie zawsze jest najlepszym miejscem do rozmowy. Można czuć się przytłoczonym, mieć wrażenie, że wszyscy nas słuchają, więc zdecydowanie nie pomaga to w skutecznej, owocnej rozmowie.
Słuchacz pozbywa się wszelkich rozpraszaczy - wyłącza komputer, nie bawi się telefonem, nie trzyma go tuż przy dłoni, zamyka drzwi, wyłącza dźwięki i powiadomienia. Sprawia, że rozmówcy nic nie przeszkodzi, nie poczuje się on nieistotny, nie będzie miał wrażenia, że myślami słuchacz jest zupełnie w innymi miejscu.
Dobry słuchacz nie pokazuje jasno zniecierpliwienia, nie zerka nerwowo co chwilę na zegarek, nie stuka paznokciami w blat, nie prosi o zwięzłość. Skoro znajduje czas na rozmowę, ma go odpowiednio dużo, by wysłuchać rozmówcy bez pośpiechu i z cierpliwością.
Słuchacz wie, że rozmowa nie polega na monologu, zadaje więc pytania, upewnia się, że dobrze zrozumiał daną sytuację. Jeśli tylko pojawia się coś, czego nie rozumie, od razu to komunikuje, by wszystko było jasne i czytelne.
Uważny słuchacz jest empatyczny. Potrafi wyobrazić sobie siebie na miejscu rozmówcy, “wejść w jego buty”, zrozumieć jego motywy, ale jednocześnie wypowiada swoje zdanie, nie udaje, że ze wszystkim się zgadza, jeżeli tak nie jest.
Dobry słuchacz może oczywiście nie zgodzić się z rozmówcą, ale nie czuje się z tego powodu lepszy, mądrzejszy, przekazuje swoje zdanie w kulturalny sposób, dopuszcza do siebie, że rozmówca może mieć inne poglądy, szanuje je.
Słuchacz często widzi sprawę w zupełnie innym, nowym dla rozmówcy świetle. Dzięki temu może pokazać mu alternatywne rozwiązania problemu, pomaga mu spojrzeć na sprawę inaczej, dzięki czemu może pomóc w pomyślnym jej zakończeniu.
Jeśli uważnie słuchamy, zwracamy również uwagę na to, jak zachowuje się rozmówca, czy się denerwuje, czy trzęsie mu się głos, a może jest bardzo zdenerwowany. Wówczas może dokładnie zrozumieć emocje, jakie towarzyszą rozmówcy. Słuchacz nie tylko słucha, lecz także obserwuje i wyciąga wnioski.
Uważne słuchanie nie jest łatwe i wymaga nakładu pracy. Nie każdy zna tę sztukę, jeśli jednak zapozna się z jej tajnikami, może się jej po prostu nauczyć. Jest to jak najbardziej możliwe. Pomoże to nie tylko w kontaktach z bliskimi, lecz także z przełożonym czy współpracownikami.