Pozwolenie na broń — kto może się o nie starać?

Co do zasady w Polsce posiadanie broni jest nielegalne. Przywilej dysponowania nią dotyczy jedynie wąskiej grupy osób, głównie funkcjonariuszy oraz myśliwych. Aby uzyskać pozwolenie na broń, należy spełnić szereg przesłanek, w szczególności wykazać cel, jaki ma to spełniać. Trzeba też dowieść, iż zainteresowany nie stanowi zagrożenia dla samego siebie, porządku oraz bezpieczeństwa publicznego.

Pozwolenie na broń swoim zakresem nie dotyka wyłącznie pistoletów i karabinów. Ustawa o broni i amunicji za broń uważa wszelkie narzędzia i urządzenia, których używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu, m.in. noże, miecze, pałki czy broń pneumatyczną. Należy mieć to na uwadze, nawet gdy dany rodzaj broni zostaje pozyskany wyłącznie w celach kolekcjonerskich. Czym jest broń? Kto może uzyskać na nią pozwolenie? Jak sporządzić właściwy wniosek o wydanie pozwolenia? O tym poniżej.

Jakie narzędzia i urządzenia są bronią?

Wszelkie kwestie związane z bronią oraz przesłankami uzyskania pozwolenia na nią reguluje Ustawa z dnia 21 maja 1999 roku o broni i amunicji (Dz.U. z 2020 r. poz. 955; dalej ustawa o broni). Jej przepisy określają w szczególności procedurę nabywania, posiadania, przechowywania, zbywania i deponowania broni i amunicji, a także jej przywóz z zagranicy, przewóz przez terytorium kraju i wywóz za granicę.

Ustawodawca określił, jakie narzędzia i urządzenia należy traktować jako broń, tj. wobec jakich przedmiotów będziemy potrzebowali specjalnego pozwolenia. Zgodnie z art. 4 ustawy o broni za broń uznaje się:

1. broń palną, w tym broń bojową, myśliwską, sportową, gazową, alarmową i sygnałową;
2. broń pneumatyczną;
3. miotacze gazu obezwładniającego;
4. narzędzia i urządzenia, których używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu, tj.:
5. broń białą w postaci:
1. ostrzy ukrytych w przedmiotach niemających wyglądu broni;
1. kastetów i nunczaków;
2. pałek posiadających zakończenie z ciężkiego i twardego materiału lub zawierających wkładki z takiego materiału;
3. pałek wykonanych z drewna lub innego ciężkiego i twardego materiału, imitujących kij bejsbolowy;
2. broń cięciwową w postaci kusze
3. przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej (paralizatory, tasery itp.).

Z kolei przez „amunicję” należy rozumieć amunicję do broni palnej, czyli naboje wypełnione prochem strzelniczym przeznaczone do strzelania z niej.

Pozwolenie na broń — kto może je otrzymać?

Warunki uzyskania pozwolenia na broń zostały uregulowane w art. 10 ustawy o broni. Zgodnie z tym przepisem osoba starająca się o pozwolenie musi spełnić dwie przesłanki podstawowe oraz jedną z przesłanek szczegółowych. Pozwolenie na broń zostanie wydane zainteresowanemu, jeżeli:

• nie stanowi on zagrożenia dla samego siebie, porządku oraz bezpieczeństwa publicznego;
• przedstawi ważną przyczynę posiadania broni.

Za ważną przyczynę posiadania broni uważa się w szczególności:

1. dla pozwolenia na broń do celów ochrony osobistej, osób i mienia:
1. stałe, realne i ponadprzeciętne zagrożenie życia, zdrowia lub mienia;
2. dla pozwolenia na broń do celów łowieckich:
1. posiadanie uprawnień do wykonywania polowania, ustalonych na podstawie odrębnych przepisów;
3. dla pozwolenia na broń do celów sportowych:
1. udokumentowane członkostwo w stowarzyszeniu o charakterze strzeleckim;
2. posiadanie kwalifikacji sportowych, o których mowa w art. 10b ustawy o broni i amunicji;
3. posiadanie licencji właściwego polskiego związku sportowego;
4. dla pozwolenia na broń do celów rekonstrukcji historycznych:
1. udokumentowane członkostwo w stowarzyszeniu, którego statutowym celem jest organizowanie rekonstrukcji historycznych;
2. zaświadczenie potwierdzające czynny udział w działalności statutowej wyżej wskazanego stowarzyszenia;
5. dla pozwolenia na broń do celów kolekcjonerskich:
1. udokumentowane członkostwo w stowarzyszeniu o charakterze kolekcjonerskim;
6. dla pozwolenia na broń do celów pamiątkowych:
1. udokumentowane nabycie broni w drodze spadku, darowizny lub wyróżnienia;
7. dla pozwolenia na broń do celów szkoleniowych:
1. posiadanie uprawnień określonych w odrębnych przepisach do prowadzenia szkoleń o charakterze strzeleckim;
2. udokumentowane zarejestrowanie działalności gospodarczej w zakresie szkoleń.

Dodatkowo, aby możliwe stało się wydanie pozwolenia, nie może zaistnieć żadna z przesłanek negatywnych określonych w art. 15 ust. 1 ustawy o broni. Zgodnie z tym przepisem pozwolenia na broń nie wydaje się osobom:

1. niemającym ukończonych 21 lat, przy czym na wniosek szkoły, organizacji sportowej, Polskiego Związku Łowieckiego, stowarzyszenia obronnego pozwolenie może być wydane osobie mającej ukończone 18 lat, jednakże tylko na broń służącą do celów sportowych lub łowieckich;
2. z zaburzeniami psychicznymi, o których mowa w Ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego lub o znacznie ograniczonej sprawności psychofizycznej;
3. wykazującym istotne zaburzenia funkcjonowania psychologicznego;
4. uzależnionym od alkoholu lub od substancji psychoaktywnych;
5. nieposiadającym miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
6. stanowiącym zagrożenie dla siebie, porządku lub bezpieczeństwa publicznego:
1. skazanym prawomocnym orzeczeniem sądu za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
2. skazanym prawomocnym orzeczeniem sądu za nieumyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, bądź przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, albo gdy sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia.

Przesłanki ogólne posiadania broni

Pierwszą przesłanką ogólną jest „niestanowienie zagrożenia dla samego siebie, porządku lub bezpieczeństwa publicznego”. Przez zagrożenie dla siebie rozumieć należy sytuację, w której ze względu na stan zdrowia wnioskodawca nie jest w stanie zagwarantować, że broń nie zostanie użyta przeciwko sobie (np. choruje na lęki czy depresję). Z kolei za porządek i bezpieczeństwo publiczne rozumieć należy ład i spokój społeczny oraz życie obywateli zgodne z obowiązującym porządkiem prawnym. Zagrożeniem dla bezpieczeństwa i porządku publicznego będzie więc osoba, która swoim działaniem narusza normy prawne — szczególnie popełniając przestępstwa. Warto tutaj przytoczyć wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 października 2018 roku (sygn. akt: II OSK 2654/16), w którym sąd podkreślił, iż „skarżący swoją dotychczasową postawą życiową nie daje rękojmi w zakresie zagrożenia dla siebie, porządku lub bezpieczeństwa publicznego, jako że dopuszczał się licznych czynów, które pozwalają na stwierdzenie — na co też wskazywały wyniki wywiadu środowiskowego — że jest osobą wzbudzającą zagrożenie w przypadku posiadania broni. Wskazywana w skardze kasacyjnej okoliczność zatarcia co prawda nie pozwala na przypisanie skarżącemu popełnienia któregokolwiek z przestępstw, a więc zaistnienia przesłanki negatywnej określonej w art. 15 ust. 1 pkt 6 BrońAmU, ale sam fakt zaistnienia określonych zachowań skarżącego utwierdza ocenę organów w zakresie obawy użycia broni przez skarżącego w celu sprzecznym z interesem bezpieczeństwa i porządku publicznego. Nie może bowiem dochodzić do takich sytuacji, że organy Policji nie będą miały możliwości oceny osoby wnioskodawcy w kontekście zagrożenia”.

Drugą przesłankę stanowi ważna przyczyna posiadania broni. O jej zaistnieniu decydują przesłanki subiektywne i obiektywne. Ich spełnienie nie może wynikać jedynie z subiektywnego przekonania osoby ubiegającej się o pozwolenie – musi także sprostać zobiektywizowanym kryteriom oceny. Przeświadczenie zainteresowanego o tym, że istnieje podstawa do wydania pozwolenia na broń musi być szczegółowo zweryfikowane przez organ administracyjny w celu wykazania, że wynika ono z rzeczywistych powodów.

Organ wydający pozwolenie na broń

Pozwolenie na broń palną i amunicję do tej broni co do zasady wydaje właściwy miejscowo komendant wojewódzki Policji, a w przypadku żołnierzy zawodowych właściwy komendant oddziału Żandarmerii Wojskowej. Właściwość miejscową ustala się ze względu na stały pobyt osoby zainteresowanej. Przez „miejsce stałego pobytu” rozumieć należy zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania, a w przypadku osoby zatrudnionej na statku – siedziba pracodawcy zatrudniającego tę osobę. Uznanie pobytu za stały uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków: faktycznego przebywania pod określonym adresem oraz zamiaru stałego pobytu w tym miejscu połączonego z wolą koncentracji w nim swoich spraw życiowych.

Charakter pozwolenia na broń

W rozumieniu ustawy o broni noszenie broni oznacza każdy sposób przemieszczania załadowanej broni przez osobę posiadającą broń. W decyzji w przedmiocie pozwolenia na broń określa się rodzaj i ilości broni, na które wydane jest pozwolenie. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 6 kwietnia 2017 roku (sygn. akt: II OSK 1968/15), liczba egzemplarzy broni jest istotnym elementem decyzji o pozwoleniu na broń, określającym treść uprawnień adresata tej decyzji, w tym zakresie mają zastosowanie także przepisy określające ogólne przesłanki udzielenia pozwolenia na broń. Pozwolenie na broń wydaje się, jeżeli wnioskodawca nie stanowi zagrożenia dla samego siebie, porządku lub bezpieczeństwa publicznego oraz przedstawi ważną przyczynę posiadania broni. Inaczej mówiąc, organy Policji, określając w decyzji o pozwoleniu na broń liczbę egzemplarzy broni, muszą rozważyć, czy większa liczba broni w posiadaniu wnioskodawcy nie będzie stanowiła zagrożenia dla niego lub dla porządku bądź bezpieczeństwa publicznego. Muszą też przeanalizować, czy za posiadaniem przez wnioskodawcę większej liczby egzemplarzy broni przemawia ważna przyczyna.

Organ wydający pozwolenie może w swojej decyzji ograniczyć lub wykluczyć możliwość jej noszenia. Potwierdza się to w legitymacji posiadacza broni. Co do zasady zabrania się noszenia broni posiadanej na podstawie pozwolenia do celów kolekcjonerskich lub pamiątkowych bez zgody właściwego organu Policji.

Pozwolenie na broń, karta rejestracyjna broni palnej pozbawionej cech użytkowych oraz karta rejestracyjna broni pneumatycznej są wydawane na czas nieokreślony. W przypadku natomiast pozwoleń na broń palną w celach ochrony osobistej, ochrony osób i mienia oraz łowieckich warunkiem przedłużenia pozwolenia jest poddanie się co 5 lat badaniom lekarskich i psychologicznym.

Wniosek o wydanie pozwolenia na broń — jak powinien wyglądać?

Osoba zainteresowana uzyskaniem pozwolenia na broń jest obowiązana złożyć wniosek do właściwego komendanta Policji. Powinien on zawierać:

• dane personalne wnioskodawcy;
• określenie wnioskowanego rodzaju broni oraz jej przeznaczenia;
• określenie liczby posiadanych egzemplarzy broni;
• ważną przyczynę posiadania broni.

Dodatkowo do wniosku zainteresowany powinien załączyć:

• dokument potwierdzający uiszczenie opłaty skarbowej (aktualnie 242 zł);
• orzeczenie lekarskie i psychologiczne o zdolności do dysponowania bronią;
• dwie fotografie (3 cm x 4 cm);
• dokument wskazujący na istnienie ważnej przyczyny posiadania broni.

Pozwolenie na broń — reasumując

Prawo do posiadania broni nie jest prawem powszechnym przysługującym każdemu obywatelowi. Aby legalnie móc mieć broń i z niej korzystać, należy dysponować specjalnym zezwoleniem. Wynika to z faktu, że według ustawodawcy dostęp obywatela do broni powinien być poddany istotnym ograniczeniom, co wynika zarówno z monopolu państwa na stosowanie środków przemocy, jak i potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego. Posiadanie broni jest zatem zależne od decyzji właściwego organu administracyjnego.

Aby móc starać się o pozwolenie na broń, wnioskodawca powinien spełnić szereg przesłanek. W szczególności musi wykazać, że nie stanowi zagrożenia dla samego siebie, porządku oraz bezpieczeństwa publicznego oraz że istnieje ważna przyczyna posiadania broni, jak chociażby konieczność ochrony siebie lub osób sobie bliskich.