Prawa pracownika w przypadku adopcji dziecka

Autor

Marta Milan

Artykuły autora

Dziecko może pojawić się w rodzinie w różnych okolicznościach, nie tylko w wyniku jego urodzenia. Pracownik, który decyduje się na przysposobienie dziecka, może liczyć na wsparcie ze strony pracodawcy, analogiczne do przywilejów przysługujących rodzicom biologicznym. Poznaj prawa pracownika w przypadku adopcji dziecka.

Urlop po adopcji jak urlop macierzyński

Adopcja dziecka, nazywana na mocy przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „przysposobieniem”, powoduje, że pomiędzy adoptowanym dzieckiem a rodzicem adopcyjnym powstaje więź identyczna do tej istniejącej pomiędzy osobami połączonymi więzami krwi.

Każdego roku kilka tysięcy dzieci w Polsce znajduje nowe rodziny i zostaje adoptowana na mocy postanowień wydawanych przez sądy rodzinne. Z chwilą przysposobienia rodzice adopcyjni nabywają prawa wynikające z przepisów Kodeksu pracy, między innymi w zakresie urlopów i prawa do określonych świadczeń finansowych.

Pracownik adoptujący dziecko ma prawo do skorzystania z urlopu na zasadach zbliżonych do urlopu macierzyńskiego. Urlop ten może zostać wykorzystany w wymiarze:

1) 20 tygodni – w przypadku przyjęcia jednego dziecka;
2) 31 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci;
3) 33 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci;
4) 35 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci;
5) 37 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci.

Prawo do skorzystania z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego jest ograniczone wiekiem dziecka

Pracownik może skorzystać z tego przywileju nie dłużej niż do ukończenia przez przysposabiane dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia. Pracownik, który przyjął dziecko w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego do 10. roku życia, ma prawo do 9 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (przykładowo, osoba adoptująca dziecko na krótko przed ukończeniem przez nie 7. roku życia będzie miała prawo do skróconego, 9-tygodniowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego). Wymiar urlopu podlega zatem skróceniu o okres, który przypadałby po ukończeniu przez dziecko określonego przepisami wieku.

Wspomniany powyżej urlop przysługuje pracownikowi, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia – nie jest zatem konieczne formalne zakończenie postępowania sądowego i uzyskanie prawomocnego orzeczenia.Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego rodzic adopcyjny może złożyć wniosek o udzielenie mu urlopu rodzicielskiego. Urlop ten jest udzielany w wymiarze:

• 32 tygodni (w przypadku adopcji jednego dziecka);
• 34 tygodni (w przypadku adopcji dwóch lub więcej dzieci);
• 29 tygodni (w przypadku adopcji dziecka do 7. roku życia).

Po zakończeniu urlopu udzielanego w związku z adopcją dziecka obowiązkiem pracodawcy jest dopuszczenie pracownika do pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku albo – jeśli nie jest to możliwe – na stanowisku równorzędnym z dotychczasowym, i z takim wynagrodzeniem, jakie pracownik otrzymywałby, gdyby nie skorzystał z urlopu.

Dwa dni opieki nad zdrowym dzieckiem

W myśl przepisu art. 188 Kodeksu pracy każdy pracownik, który wychowuje dziecko poniżej 14. roku życia ma prawo do zwolnienia od pracy w wymiarze 16 godzin lub dwóch dni z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Wskazany wymiar urlopu przysługuje pracownikowi w ciągu roku kalendarzowego (tj. dwa dni w ciągu roku).

Ustawodawca nie różnicuje prawa do skorzystania z urlopu w celu opieki nad dzieckiem pomiędzy rodzicami adopcyjnymi a rodzicami biologicznymi, co oznacza, że osoby przysposabiające dziecko mają takie samo prawo do dwóch dni zwolnienia w ciągu roku. Warto pamiętać, że ten rodzaj zwolnienia ma charakter stały – jeżeli oboje rodzice adopcyjni pracują, wymiar urlopu wynosi dwa dni i może zostać wykorzystany przez jednego z rodziców w całości albo przez każdego z rodziców po jednym dniu.

W przypadku dziecka chorego rodzic adopcyjny ma prawo do zasiłku opiekuńczego w wymiarze 60 dni (w przypadku dziecka poniżej 14. roku życia) albo 14 dni (w przypadku dziecka starszego niż 14. rok życia).

Prawa pracownika w przypadku adopcji dziecka a urlop wychowawczy

Rodzice adopcyjni mają prawo do skorzystania z urlopu wychowawczego na takich samych zasadach jak rodzice biologiczni.

Urlop wychowawczy jest udzielany na pisemny wniosek pracownika. Z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice adopcyjni.

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy w czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo do podjęcia pracy zarobkowej u dotychczasowego lub innego pracodawcy, albo podjęcia innej działalności, a także rozpoczęcia nauki lub szkolenia, o ile nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Becikowe w przypadku adopcji

Ustawa o świadczeniach rodzinnych (przepis art. 15b) reguluje zasady przyznawania jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka, która powszechnie nazywana jest tzw. becikowym. Becikowe przyznawane jest nie tylko rodzicom biologicznym – w przypadku adopcji dziecka rodzice adopcyjni również mogą złożyć wniosek o wypłatę tego świadczenia.

Wniosek o wypłatę becikowego musi zostać złożony w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka. W przypadku adopcji termin do złożenia wniosku jest liczony od dnia objęcia dziecka opieką albo jego przysposobienia. Świadczenie przyznawane jest wówczas, gdy dochód rodziny w przeliczeniu na jedną osobę nie przekracza 1922 zł.

Co do zasady, wypłata becikowego jest uzależniona od pozostawania przez matkę dziecka pod opieką lekarza ginekologa od 10. tygodnia ciąży do dnia porodu. W przypadku rodziców adopcyjnych wymóg ten został zniesiony, a zatem nie muszą oni przedstawiać żadnej dokumentacji medycznej dotyczącej ciąży.

Becikowe może zostać wypłacone tylko raz – jeżeli świadczenie zostanie wypłacone matce biologicznej dziecka, a następnie dziecko zostanie przysposobione przez męża matki, jego wniosek o wypłatę świadczenia po raz drugi z tytułu przysposobienia zostanie oddalony.