Syndyk i komornik – różnice i podobieństwa

Proces dochodzenia wierzytelności nierzadko wiąże się z koniecznością kontaktu z komornikiem lub syndykiem. Wiele osób błędnie sądzi, że te zawody są ze sobą tożsame. W rzeczywistości syndyk i komornik mają dwa różne zakresy kompetencji. Sprawdźmy więc, jakie są podobieństwa i różnice pomiędzy tymi zawodami.

Formy odzyskiwania należności przez wierzycieli

Jeśli chcemy wyjaśnić, na czym polegają różnice pomiędzy komornikami a syndykami, w pierwszej kolejności musimy wyjść od opisania sposobów dochodzenia należności przez wierzycieli. Mogą oni żądać spłaty należnych im zobowiązań na różne sposoby:

• samodzielnie,
• przez firmę windykacyjną,
• na drodze postępowania sądowego,
• w ramach egzekucji komorniczej,
• poprzez współdziałanie z syndykiem masy upadłości.

Odnosząc się do 2 ostatnich punktów, zauważalna staje się już pierwsza główna różnica pomiędzy komornikiem a syndykiem. Drugi występuje bowiem wyłącznie wtedy, gdy dojdzie do ogłoszenia upadłości dłużnika. Syndyk staje się wówczas niejako zarządcą masy upadłości, którego zadaniem jest odpowiednia spłata wierzycieli dłużnika. W przypadku komornika podejmuje on działania, gdy zobowiązany nie jest uznawany za upadłego w rozumieniu obowiązujących przepisów. Celem komornika jest także pomoc wierzycielom przy odzyskaniu należnych im pieniędzy od dłużnika.

Syndyk i komornik – różnice

Syndyk masy upadłości jest pozasądowym organem postępowania upadłościowego, podczas gdy komornik jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym. Jak widać, są to 2 oddzielne organy innych postępowań. W przypadku syndyka pojawia się on w ramach wyspecjalizowanego postępowania upadłościowego i choć jego działania również zmierzają do zaspokojenia roszczeń wierzycieli, to jednak mają charakter grupowy. Syndyk pojawia się w sprawach, gdy dłużnik ma już status upadłego, a więc nie może samodzielnie regulować swoich zobowiązań. Syndyk ma za zadanie spłacić zadłużenie danej osoby względem jej wszystkich wierzycieli.

W przypadku komornika sprawa wygląda nieco inaczej, ponieważ jego działania dotyczą najczęściej relacji pomiędzy jednym dłużnikiem i jednym wierzycielem. Oczywiście możliwa jest sytuacja, w której większa grupa wierzycieli wystąpi z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, jednak nigdy nie możemy porównywać jej do stanu upadłości i działań syndyka na rzecz wszystkich wierzycieli. W przypadku postępowania egzekucyjnego należy zauważyć, że nie toczy się ono w chwili, gdy dłużnik jest już niewypłacalny – w takich przypadkach egzekucja komornicza jest z reguły umarzana albo w ogóle nie dochodzi do jej wszczęcia. Komornik działa więc co do zasady wtedy, gdy dłużnik posiada jeszcze jakiś majątek lub źródło dochodów, z których można zaspokoić roszczenia wierzycieli. Dodatkowo działa on w ramach odrębnego postępowania – w dużej mierze ma on większy zakres swobody w działaniu i podejmowaniu różnych czynności, choć oczywiście także podlega nadzorowi ze strony właściwego sądu rejonowego.

Przykład 1.

Pani Ewa jest wierzycielką pana Piotra, który prowadzi własną działalność gospodarczą i jest jej winny 2000 zł. Pomimo licznych wniosków o zapłatę kierowanych do mężczyzny kobiecie do tej pory nie udało się odzyskać swoich pieniędzy. Przyjaciółka poleciła jej, aby skierowała sprawę do syndyka, ponieważ słyszała, że jest dużo bardziej skuteczny w działaniu niż komornik. Czy pani Ewa może poprosić syndyka o pomoc w odzyskaniu swojego długu? Nie, jeśli nie istnieją podstawy do ogłoszenia upadłości pana Piotra. Przyjmując, że jego firma działa normalnie, jedyną możliwością odzyskania długu jest skierowanie sprawy do komornika, a uprzednio uzyskanie odpowiedniego tytułu wykonawczego stanowiącego podstawę przyszłej egzekucji.

Komornik nie działa samodzielnie, ponieważ potrzebuje wniosku wierzyciela oraz tytułu wykonawczego, który składa się z tytułu egzekucyjnego oraz klauzuli wykonalności. W praktyce oznacza to, że chęć skorzystania z pomocy komornika prawie zawsze oznacza konieczność uprzedniego wystąpienia do sądu celem uzyskania ww. tytułu wykonawczego. Jeśli wierzyciel skieruje wniosek do komornika o wszczęcie egzekucji i nie dołączy do niego ważnego tytułu wykonawczego, to komornik po prostu nie przyjmie takiej sprawy.

W przypadku syndyka masy upadłości sprawa wygląda nieco inaczej, ponieważ jest on wyznaczany przez sąd w toku postępowania upadłościowego. Decyzję o tym, kto dokładnie zostanie syndykiem, podejmuje wyłącznie sąd, choć oczywiście dopiero wtedy, gdy uwzględni wniosek o ogłoszenie upadłości danej osoby. O ile więc komornik jest wybierany przez wierzyciela, o tyle syndyk wyłącznie w toku postępowania upadłościowego. Wierzyciel nie ma więc możliwości swobodnego wyboru pomiędzy syndykiem a komornikiem, ponieważ pojawiają się oni w 2 odrębnych i znacząco różniących się od siebie postępowaniach.

Przykład 2.

Pan Maciej jest wierzycielem pana Kacpra i od wielu lat bezskutecznie próbuje odzyskać swoje pieniądze. Niedawno okazało się, że wobec pana Kacpra wszczęto postępowanie upadłościowe, do którego chce przyłączyć się pan Maciej. Wierzyciel, formułując pismo procesowe, zawarł w nim wniosek o wyznaczenie syndyka masy upadłości w osobie pana Jana, który zdaniem pana Macieja jest bardzo skutecznym komornikiem. Czy sąd może uwzględnić złożony wniosek? Nie, ponieważ komornik nie może być syndykiem masy upadłości, choć oczywiście w postępowaniu upadłościowym może z nim współpracować na zasadach wyrażonych w Prawie upadłościowym.

Syndyk i komornik - uprawnienia

Zakres kompetencji przysługujących komornikowi różni się od uprawnień syndyka masy upadłości, choć oczywiście celem obu podmiotów jest zaspokojenie roszczeń wierzycieli w możliwie jak największym stopniu. W przypadku komorników mogą oni:

• dokonywać zajęć rachunków bankowych i majątku dłużnika,
• szacować wartość majątku dłużnika i sporządzać spis inwentarza,
• dokonywać zajęcia wynagrodzenia dłużnika,
• przeprowadzać licytacje i sprzedaż majątku dłużnika,
• korzystać ze środków przymusu oraz wsparcia policji.

Jeśli chodzi o zakres uprawnień syndyka, to może on:

• zarządzać majątkiem upadłego,
• sporządzać listy wierzytelności i informować wierzycieli dłużnika o ogłoszeniu jego upadłości,
• szacować wartość majątku dłużnika i sporządzać spis inwentarza,
• opracowywać plan likwidacji masy upadłości,
• sprzedawać majątek upadłego dłużnika.

Syndyk i komornik – podobieństwa

Pomimo istotnych różnic pomiędzy komornikiem a syndykiem masy upadłości oba podmioty działają w zasadzie w tym samym celu – po to, by zaspokoić roszczenia wierzycieli zadłużonej osoby. Ponadto zarówno komornik, jak i syndyk dokonują zabezpieczenia majątku dłużnika, a także jego oszacowania poprzez spisanie inwentarza. Działania obu podmiotów nie są dowolne, ponieważ muszą pozostawać w zgodzie z prawem oraz interesem obu stron postępowania – wierzyciela i dłużnika. Syndyk i komornik nie mają prawa do podejmowania czynności, które można byłoby uznać za stronnicze.

Przykład 3.

Pan Jan jest wierzycielem pani Klaudii, wobec której wszczęto postępowanie upadłościowe i wyznaczono syndyka masy upadłości. Mężczyzna nie do końca ufa powołanemu syndykowi i chce, aby jego dług był obsługiwany przez znajomego komornika. Zdaniem pana Jana prawnik gwarantuje wyższą skuteczność w odzyskaniu długu. Czy wierzyciel może wnioskować, aby jego sprawa została przekazana do komornika? Nie, ponieważ w toku postępowania upadłościowego nie można dokonać wszczęcia postępowania egzekucyjnego wobec dłużnika. Niezależnie od tego syndyk nie cechuje się wyższą skutecznością w zakresie odzyskiwania długów niż komornik.

Syndyk i komornik – różnice i podobieństwa - podsumowanie

Pomimo że syndyk i komornik masy upadłości dążą do zaspokojenia roszczeń wierzycieli, to jednak są odrębnymi podmiotami, których zadania regulowane są odmiennymi aktami prawnymi. Syndyk pojawia się w postępowaniu upadłościowym, podczas gdy komornik w osobnych sprawach wymagających uprzedniego uzyskania tytułu wykonawczego. Zakres kompetencji komornika jest nieco większy niż uprawnienia syndyka. Oba podmioty muszą jednak działać w granicach prawa oraz w interesie dłużnika i wierzyciela (muszą być bezstronne i obiektywne).