Ruchomości nienależące do dłużnika - czy komornik może je zająć?

Licznie zaciągane zobowiązania mogą doprowadzić do spirali zadłużenia, a to prędzej czy później może skutkować wszczęciem egzekucji przez komornika celem wyegzekwowania zaległych należności. Co w przypadku ruchomości nienależące do dłużnika?

Kiedy komornik właściwy jest do prowadzenia egzekucji z ruchomości?

Komornik może prowadzić egzekucję świadczeń pieniężnych z: ruchomości, nieruchomości, wynagrodzenia za pracę, z rachunków bankowych, z innych wierzytelności, innych praw majątkowych.

Na podstawie Ustawy z dnia 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych wierzyciel ma prawo wyboru komornika na obszarze właściwości sądu apelacyjnego, na którym znajduje się siedziba kancelarii komornika właściwego zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego. Prawo wyboru komornika nie przysługuje w następujących rodzajach spraw: o egzekucję z nieruchomości, o wydanie nieruchomości, o wprowadzenie w posiadanie nieruchomości, o opróżnienie pomieszczeń, w tym lokali mieszkalnych, z osób lub rzeczy, w sprawach w których przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiednio.

Zajęcie ruchomości przez komornika

Komornik przystępuje do egzekucji z ruchomości przez ich zajęcie. Jest uprawniony, aby zająć ruchomości dłużnika będące w jego władaniu albo we władaniu samego wierzyciela, który do nich skierował egzekucję. Komornik nie powinien zajmować więcej ruchomości ponad te, które są potrzebne do zaspokojenia należności i kosztów egzekucyjnych.

Czy komornik może zająć ruchomości nienależące do dłużnika?

Przykład 1.

Robert Nowak jest właścicielem luksusowego laptopa o wartości rynkowej 8000 zł. Aktualnie prowadzona jest względem Roberta Nowaka egzekucja z nieruchomości. Robert Nowak przekazał laptop swojej konkubinie Patrycji Kowalskiej. Kiedy komornik przystąpił do zajęcia nieruchomości, Patrycja Kowalska przestraszyła się mogących jej grozić konsekwencji i przyznała, że laptop, który posiada, jest własnością Roberta Nowaka. W tym wypadku komornik może zająć laptopa będącego w posiadaniu Patrycji Kowalskiej.

Prowadząc egzekucję z ruchomości w celu wyegzekwowania należnych od dłużnika świadczeń alimentacyjnych, komornik może zająć także ruchomości będące we władaniu osoby zamieszkującej wspólnie z dłużnikiem bez zgody tej osoby, chyba że przedstawi ona dowód, że ruchomości są jej własnością.

Przykład 2.

Rafał Nowak uchyla się od obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletniej córki Weroniki Nowak. Rafał Nowak zamieszkuje wspólnie z rodzicami. Komornik, przystępując do zajęcia ruchomości, zajął telewizor o wartości 6000 zł, mimo że sprzeciwiała się temu matka dłużnika Anna Nowak. Anna Nowak nie dysponuje dowodem, że wskazany telewizor jest jej własnością, dlatego działanie komornika jest prawidłowe.

Przykład 3.

Rafał Nowak uchyla się od obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletniej córki Weroniki Nowak. Rafał Nowak zamieszkuje wspólnie z rodzicami. Komornik, przystępując do zajęcia ruchomości, zajął biżuterię o wartości 15 000 zł, mimo że sprzeciwiała się temu matka dłużnika Anna Nowak. Anna Nowak kosztowności te nabyła na podstawie postanowienia o dziale spadku po zmarłych rodzicach, które przedłożyła komornikowi po dokonaniu przez niego zajęcia. W tej sytuacji komornik ma obowiązek umorzyć postępowanie co do zajętych kosztowności.

Jak bronić się przed nieuprawnionym zajęciem ruchomości przez komornika?

Osoba trzecia, której komornik zajął rzecz stanowiącą jej własność i odmawia jej zwolnienia, może bronić się, składając skargę na czynność komornika lub powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji.

Skarga na czynności komornika podlega opłacie stałej w wysokości 50 zł.

Skarga na czynności komornika może zostać wniesiona na formularzu opracowanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości albo sporządzona w formie pisma procesowego. Skarga powinna spełniać następujące wymogi: czynić zadość wymaganiom pisma procesowego oraz określać zaskarżoną czynność lub czynność, której zaniechano, jak również wniosek o zmianę, uchylenie lub dokonanie czynności wraz z uzasadnieniem.

Skargę na czynność komornika wnosi się do sądu za pośrednictwem komornika, który dokonał zaskarżonej czynności.

Przykład 4.

Komornik sądowy prowadził egzekucję z ruchomości wobec Janusza Nowaka. W toku postępowania zajęty został komputer stanowiący własność jego konkubiny Krystyny Brzezińskiej. Krystyna Brzezińska przedłożyła komornikowi fakturę potwierdzającą nabycie przez nią zajętego komputera i wniosła o zwolnienie go spod egzekucji. Komornik oddalił jej wniosek, dlatego też pani Krystyna Brzezińska może złożyć skargę na czynność komornika.

Komornik w terminie trzech dni od dnia otrzymania skargi na czynność komornika sporządza uzasadnienie zaskarżonej czynności, o ile nie zostało ono sporządzone wcześniej, i przekazuje je wraz ze skargą i aktami sprawy do właściwego sądu, chyba że skargę w całości uwzględnia. O uwzględnieniu skargi komornik zawiadamia skarżącego oraz zainteresowanych, których uwzględnienie skargi dotyczy.

Jeśli skarga nie została uwzględniona przez komornika, wówczas zostaje przekazana do sądu, przy którym działa komornik, celem jej rozpoznania.

Sąd, rozpoznając skargę na czynności komornika, może:

• skargę oddalić;
• skargę uwzględnić i uchylić dokonane zajęcie dotyczące ruchomości;
• wydać komornikowi zarządzenia nadzorcze i nakazać komornikowi uchylenie dokonanego zajęcia ruchomości;
• skargę odrzucić.

Skarga podlega odrzuceniu, gdy nie zostały dochowane wymogi formalne pomimo wezwania do ich uzupełnienia.

Skarga zostaje oddalona, gdy sąd uzna, że działanie komornika jest zgodne z prawem.

Sąd, przy którym działa komornik, w ramach nadzoru judykacyjnego posiada uprawnienie do wydawania komornikowi zarządzeń nadzorczych. Zakres uprawnień sądu nie został szczegółowo sprecyzowany i każdorazowo jest uzależniony od stwierdzenia przez sąd uchybień w prowadzeniu postępowania egzekucyjnego przez komornika. Sąd może zastosować nadzór judykacyjny w następujących przypadkach:

1. przy rozpoznawaniu skargi na czynności komornika;
2. przy podejmowaniu określonej czynności, np. rozstrzygania w przedmiocie zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej;
3. po powzięciu informacji o uchybieniach i nieprawidłowościach w czynnościach podjętych przez komornika.

Powództwo o zwolnienie zajętej ruchomości

Sposobem obrony osoby trzeciej w przypadku zajęcia ruchomości jest powództwo ekscydencyjne. W drodze powództwa ekscydencyjnego osoba trzecia może żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa.

Jeżeli dłużnik zaprzecza prawu osoby trzeciej względem zajętej ruchomości, osoba trzecia, występując z powództwem o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji, poza wierzycielem musi również pozwać samego dłużnika.

Powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji wytacza się przez sąd rzeczowo właściwy, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja.

Pozew o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji podlega opłacie. Opłata w tym wypadku uzależniona jest od wartości przedmiotu sporu. I tak przy wartości przedmiotu sporu:

• do 500 złotych – wynosi 30 złotych;
• ponad 500 złotych do 1500 złotych – wynosi 100 złotych;
• ponad 1500 złotych do 4000 złotych – wynosi 200 złotych;
• ponad 4000 złotych do 7500 złotych – wynosi 400 złotych;
• ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – wynosi 500 złotych;
• ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – wynosi 750 złotych;
• ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – wynosi 1000 złotych.

Pozew o zwolnienie spod egzekucji powinien zawierać następujące elementy:

1. oznaczenie sądu, do którego jest skierowany;
2. imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
3. oznaczenie rodzaju pisma;
4. dokładnie określone żądanie;
5. wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek i wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów;
6. podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
7. wymienienie załączników;
8. oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresów stron albo w przypadku gdy strona jest przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – adres do korespondencji wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron;
9. numer PESEL lub numer NIP powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go, nie mając takiego obowiązku, lub numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania;
10. wskazanie faktów uzasadniających właściwość sądu;
11. oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna;
12. informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia;
13. pozew może ponadto zawierać inne wnioski, w tym: o przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność strony, wezwanie na rozprawę wskazanych przez świadków i biegłych, dokonanie oględzin, polecenie dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w ich posiadaniu strony, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu lub przedmiotu oględzin, zażądanie dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich, wraz z uprawdopodobnieniem, że strona sama nie może ich uzyskać.

Zajęcie ruchomości niebędących własnością dłużnika przez komornika nie jest dopuszczalne, jednak osoba, której prawo własności zostanie w ten sposób naruszone, może skorzystać z przysługujących jej środków ochrony i zwolnienia spod egzekucji zajętej ruchomości.