Doręczenia komornicze - jakie są zmiany?

Kilka lat temu do przepisów procedury cywilnej wprowadzono dopuszczalność doręczenia korespondencji stronie przeciwnej przez komornika. Rozwiązanie to miało na celu wyeliminowanie sytuacji, kiedy strona wszczynająca postępowanie wskazuje błędny adres przeciwnika procesowego w celu doręczenia przesyłki poprzez jej podwójne awizowanie w celu przyspieszenia postępowania i uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia, jak też w celu unikania sytuacji odwrotnej, gdy strona nie podejmuje korespondencji, a następnie wdraża środki mające na celu przywrócenie terminów sądowych lub wznowienie postępowania celem przewlekania postępowania. Obecnie w związku z nowelizacją przepisów Kodeksu postępowania cywilnego doręczenia komornicze ulegają pewnym zmianom, które przybliży niniejszy artykuł.

Doręczenia komornicze do lipca 2023 roku

Do lipca 2023 roku zgodnie z przepisami kpc w sytuacji, kiedy pozwany, pomimo powtórzenia zawiadomienia zgodnie z zasadą podwójnej awizacji, nie odebrał pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w sposób przewidziany dla doręczeń w postępowaniu cywilnym i nie ma zastosowania fikcja doręczenia dotycząca dokonania doręczenia w przypadku odmowy przyjęcia pisma przez adresata czy też fikcja doręczenia w przypadku strony podlegającej wpisowi do rejestru sądowego ze względu na nieujawnienie w tym rejestrze zmiany adresu, albo fikcja doręczenia pisma dla osób reprezentujących podmiot wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego, likwidatorów, prokurentów, członków organów lub osób uprawnionych do powołania zarządu, w razie niemożności doręczenia z uwagi na nie zgłoszenie oświadczenia o zmianie adresu do doręczeń, lub jeżeli inny przepis szczególny przewiduje skutek doręczenia, przewodniczący zawiadamiał o tym powoda, przesyłając mu przy tym odpis pisma dla pozwanego i zobowiązując do doręczenia tego pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika. W tym przypadku powód w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia mu tego zobowiązania składał do akt potwierdzenie doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika albo zwracał pismo i wskazywał aktualny adres pozwanego, lub przedkładał dowód, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie. Po bezskutecznym upływie powyższego sąd mógł zawiesić postępowanie z urzędu.

Doręczenia komornicze dotyczyły tylko określonych pism procesowych, a były nimi:

• pozew lub wniosek w postępowaniu nieprocesowym;
• wszystkie inne pisma, które wywołują potrzebę obrony praw strony przeciwnej.

Doręczenia komornicze od 1 lipca 2023 roku

Po zmianach, które weszły od 1 lipca 2023 roku, jeżeli pozwany będący osobą fizyczną, pomimo powtórzenia zawiadomienia zgodnie z zasadą podwójnej awizacji nie odbierze wysłanego pod wskazany adres pozwu, innego pisma procesowego lub orzeczenia wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w sposób przewidziany w przepisach kpc ani nie ma zastosowania fikcja doręczenia w przypadku strony podlegającej wpisowi do rejestru sądowego ze względu na nieujawnienie w tym rejestrze zmiany adresu albo fikcja doręczenia pisma dla osób reprezentujących podmiot wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego, likwidatorów, prokurentów, członków organów lub osób uprawnionych do powołania zarządu, w razie niemożności doręczenia z uwagi na niezgłoszenie oświadczenia o zmianie adresu do doręczeń, lub inny przepis szczególny przewiduje skutek doręczenia, przewodniczący zawiadamia o tym powoda, przesyłając mu odpis pisma sądowego dla pozwanego i zobowiązując do doręczenia tego odpisu pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika.

Wyjątki dotyczące doręczeń komorniczych

Jednakże w postępowaniu nieprocesowym przewidziano szczególne rozwiązanie dotyczące doręczenia komorniczego, a mianowicie są one stosowane, jeżeli w razie nieodebrania przesyłki przez uczestnika postępowania przewodniczący uzna doręczenie pisma za pośrednictwem komornika za konieczne.

Do pism wysyłanych przez komornika w postępowaniu egzekucyjnym regulacji dotyczących doręczeń komorniczych w razie niepodjęcia przesyłki się nie stosuje.

Odstąpienie od doręczenia komorniczego

Dodatkowo na skutek nowelizacji wprowadzono rozwiązanie dotyczące tego, że doręczenie komornicze nie zawsze musi być stosowane pomimo nieodebrania przez adresata korespondencji. Sąd nie stosuje doręczenia komorniczego w powyższym przypadku, jeżeli aktualność wskazanego w pozwie adresu pozwanego nie budzi wątpliwości. 

Przykład 1. 

Czy sąd prawidłowo odstąpił od doręczenia komorniczego w sytuacji, gdy pani Anna pozwała pana Jana o zapłatę kwoty 30000 zł? Kobieta podała prawidłowy adres zamieszkania pana Jana i sąd przesłał na ten adres pozew. Jednak mężczyzna nie podjął korespondencji, gdyż pani Anna wysłała mu wcześniej wezwanie przedsądowe do zapłaty ww. kwoty. Mężczyzna wiedział więc, czego dotyczą dokumenty z sądu. Niepodjęta korespondencja została zwrócona do sądu. Pan Jan jest znany sądowi z licznych postępowań wszczynanych przez niego i przeciwko niemu, dlatego też sąd odstąpił od doręczenia komorniczego. Po nowelizacji przepisów postępowanie sądu jest prawidłowe, wcześniej uznane byłoby za wadliwe.

Wykazanie sądowi doręczenia komorniczego

Strona inicjująca postępowanie, którą sąd zobowiązał do dokonania doręczenia komorniczego w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia mu tego zobowiązania, składa do akt potwierdzenie doręczenia korespondencji pozwanemu za pośrednictwem komornika albo zwraca korespondencję wraz z dowodem na piśmie, że pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie. 

Doręczenie komornicze a terminy procesowe dla strony, która nie odebrała pisma przesłanego za pośrednictwem operatora pocztowego

Poza tym doprecyzowano, że w przypadku wykazania przez powoda dowodem na piśmie, że pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie, korespondencję przesłaną w sposób dotyczący doręczeń przesyłek w postępowaniu cywilnym przez operatora pocztowego uważa się za doręczoną, a późniejsze doręczenie tej korespondencji przez komornika na ten sam adres nie powoduje ponownego rozpoczęcia biegu terminów, które ustawa wiąże z doręczeniem, o czym należy pouczyć pozwanego przy tej czynności.

Doręczenie komornicze z urzędu

Nowelizacja wprowadziła także dodatkowe rozwiązanie dotyczące doręczeń komorniczych w przypadkach, kiedy powód mieszka lub ma siedzibę za granicą i nie jest zastępowany przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego wykonującego zawód w Rzeczypospolitej Polskiej, nakładając na sąd z urzędu nakazanie doręczenia korespondencji pozwanemu za pośrednictwem komornika.

Zmiany w procedurze doręczenia przez komornika

Poza powyższymi zmianami w kpc Ustawa z dnia 9 marca 2023 roku o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw wprowadza także nowe rozwiązania co do samego dokonywania doręczeń przez komornika, które znajdują się w Ustawie z dnia 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych. W tym przypadku regulacje zmieniające procedurę doręczenia komorniczego obowiązują już od 15 kwietnia 2023 roku.

Komornik na zlecenie sądu albo wniosek powoda zobowiązanego przez sąd na podstawie przepisów kpc osobiście doręcza bezpośrednio adresatowi zawiadomienia sądowe, pisma procesowe oraz inne dokumenty sądowe za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty, albo stwierdza, że adresat pod podanym adresem nie zamieszkuje. Komornik czyni to w terminie 14 dni od dnia otrzymania zlecenia. 

Bez zmian pozostało to, że jeżeli adresata nie zastano przy próbie doręczenia, komornik ustala, czy zamieszkuje on pod wskazanym adresem. W tym celu komornik może żądać niezbędnych informacji od innych instytucji i osób nieuczestniczących w postępowaniu pod rygorem grzywny. Treść dokonanych ustaleń komornik zamieszcza w sporządzanym przez siebie protokole.

Gdy zgodnie z ustaleniami komornika adresat zamieszkuje pod podanym adresem, a próba doręczenia okaże się bezskuteczna, komornik umieszcza w oddawczej skrzynce pocztowej adresata, w drzwiach lub w innym odpowiednim miejscu zawiadomienie o podjętej próbie doręczenia wraz z informacją o możliwości odbioru pisma w kancelarii komornika oraz pouczeniem, że należy je odebrać w terminie 14 dni od dnia umieszczenia zawiadomienia.

W przypadku bezskutecznego upływu terminu do odbioru pisma pismo uważa się za doręczone w ostatnim dniu tego terminu, a komornik zwraca je podmiotowi zlecającemu doręczenie, informując go o dokonanych ustaleniach oraz o dacie doręczenia.

Doręczenie komornicze dorosłemu domownikowi adresata

Po zmianach, jeżeli pod podanym adresem komornik zastanie dorosłego domownika adresata, może mu doręczyć pismo, chyba że z posiadanych informacji wynika, że pismo powinno zostać doręczone do rąk własnych adresata. 

Przykład 2.

Czy komornik może doręczyć skutecznie korespondencję sądową kierowaną do pani Janiny, zamieszkałej w Warszawie, przy ul. Jasnej 1/11 wraz z córką, jej mężem i dwójką dzieci, jeżeli na miejscu nie zastał adresatki, a jedynie jej córkę? Jeżeli komornik ustalił, że adresatka korespondencji sądowej – pani Janina – zamieszkuje pod wskazanym adresem, choć jej nie zastał, może doręczyć jej córce korespondencję z uwagi na zmianę przepisów w tym zakresie. Do 15 kwietnia 2023 roku nie byłoby to możliwe.

Co w przypadku bezskuteczności doręczenia korespondencji adresatowi przez komornika?

Gdyby próba doręczenia korespondencji przez komornika była bezskuteczna, ponieważ adresat nie zamieszkuje pod wskazanym adresem, komornik zwraca pismo podmiotowi zlecającemu doręczenie, informując go o dokonanych ustaleniach. To samo dotyczy przypadku, gdy komornikowi mimo podjęcia wymaganych czynności nie udało się ustalić, czy adresat zamieszkuje pod wskazanym adresem.

Po podjęciu czynności związanych z doręczeniem komorniczym komornik udziela podmiotowi zlecającemu informacji o dokonanych ustaleniach przez nadesłanie kopii protokołu.

Podsumowanie

Wprowadzone zmiany należy ocenić pozytywnie, ponieważ wyeliminują one wątpliwości i niejednolitą praktykę sądów. Poza tym możliwość odstąpienia przez sąd od doręczenia komorniczego, jak też możliwość doręczenia korespondencji dorosłemu domownikowi przez komornika pozwolą przyspieszyć postępowania w sprawie.