Czy pracownik chory na raka ma dodatkowe przywileje?
Nowotwory to obecnie jedna z głównych chorób cywilizacyjnych XXI wieku, a liczba zachorowań ciągle rośnie. Gdy na raka zachoruje pracownik, wówczas jest to ciężkie wyzwanie zarówno dla pracodawcy, jak i dla pracownika. Niekiedy chce on kontynuować pracę, jednak ze względu na leczenie nie może pracować tak wydajnie jak dotychczas. Na co może liczyć pracownik chory na raka? Czy przysługuje mu dłuższe zwolnienie lekarskie? Z jakich rozwiązań warto skorzystać? Wyjaśniamy.
Praca zdalna
Dla wielu chorych pracowników praca zdalna może stanowić dobrą opcję, by pozostać aktywnym zawodowo. Nie zawsze bowiem pracownik chce skorzystać ze zwolnienia lekarskiego, a jednocześnie posiada zakaz przebywania w skupiskach ludzkich. Praca z domu jest więc alternatywą. Warto nadmienić, że pracownik ma prawo o nią wnioskować, jednak pracodawca nie musi się na to zgodzić, szczególnie jeśli nie jest to możliwe ze względu na organizację lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.
Zwolnienie chorobowe
Chory na nowotwór nie zawsze od razu udaje się na zwolnienie chorobowe, ale w wielu sytuacjach tak się zdarza. W przypadku pacjenta onkologicznego nie istnieje żaden dodatkowy kod choroby – chory na raka jest w tym kontekście takim samym chorym, jak osoba chorująca na anginę czy grypę. Wszystkie zasady są tu analogiczne. Oznacza to więc, że chorujący ma najpierw prawo do wynagrodzenia chorobowego, a następnie do zasiłku chorobowego. Wynagrodzenie chorobowe jest kosztem pracodawcy, zasiłek zaś stanowi koszt ZUS-u.
Wynagrodzenie chorobowe
Okres, przez który pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe, zależny jest od wieku pracownika. Osobom, które nie ukończyły 50. roku życia, wspomniane świadczenie przysługuje przez 33 dni, natomiast dla pracowników powyżej 50 lat wynagrodzenie chorobowe przysługuje przez 14 dni. Wynagrodzenie za okres choroby wynosi 80% podstawy chorobowej. W wielkim uproszczeniu podstawą jego wymiaru (jak również zasiłku chorobowego) jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone w okresie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Co bardzo ważne, wszystkie dni chorobowe pracownika, za które przysługuje mu wynagrodzenie za czas choroby, sumuje się także wtedy, gdy pracownik był zatrudniony u jednego, dwóch czy kilkunastu pracodawców. Oznacza to, że jeśli pracownik chce iść na zwolnienie lekarskie, a w danym roku pracował gdzie indziej i tam również był na zwolnieniu, to nowy pracodawca odejmie te dni choroby od puli 33 lub 14 dni.
Jeśli pracownik wykorzysta wspomniany limit dni, za który przysługuje wynagrodzenie chorobowe, wówczas za kolejne dni zwolnienia otrzyma zasiłek chorobowy.
Pracownik chory na raka a koniec wynagrodzenia chorobowego
Zasiłek chorobowy jest wypłacany przez ZUS lub jeśli pracownika zatrudnia większa firma – wówczas to ona uiszcza zasiłki w imieniu Zakładu. Dla pracownika co do zasady nie ma znaczenia, czy zasiłek płaci ZUS, czy też pracodawca. W praktyce jednak pieniądze od pracodawcy pracownik otrzyma w standardowej dacie wypłat, zaś na zasiłek z ZUS-u czasem należy czekać nieco dłużej. Podobnie jednak jak w przypadku wynagrodzenia chorobowego, również zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy zasiłkowej.
Zasiłek chorobowy może być wypłacany maksymalnie przez 182 dni. W trakcie jego pobierania pacjent onkologiczny może być narażony na kontrole z ZUS-u, szczególnie jeśli zwolnienie lekarskie jest wystawione na długi okres. Nie obowiązują w tym względzie żadne wyłączenia. Pracownik ma całkowity zakaz pracy w tym czasie.
Koniec okresu zasiłkowego – świadczenie rehabilitacyjne
Osoba, która wyczerpała czas pobierania zasiłku chorobowego, a w dalszym ciągu jest niezdolna do powrotu do pracy, może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Jego wysokość wynosi:
90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych 3 miesięcy (90 dni);
75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za pozostały okres 9 miesięcy.
Wniosek o przyznanie przez ZUS świadczenia rehabilitacyjnego należy złożyć w terminie co najmniej 6 tygodni przed zakończeniem okresu pobierania zasiłku chorobowego. W przypadku gdy pracownik tego nie zrobi, może zostać bez środków do życia z uwagi na fakt, że ZUS ma aż 60 dni na rozpatrzenie wniosku. Często pracodawcy w takim przypadku decydują się na udzielenie pracownikowi w okresie oczekiwania na decyzje niepłatnej, usprawiedliwionej nieobecności w pracy – udzielenie urlopu wypoczynkowego w takiej sytuacji nie jest bowiem prawidłowe, ponieważ pracownik nie może pozostawać na urlopie wypoczynkowym, mając jednocześnie stwierdzoną niezdolność do pracy z powodu choroby.
Aby uzyskać świadczenie rehabilitacyjne, należy przedłożyć następujące dokumenty:
wniosek o świadczenie rehabilitacyjne, który wypełnia się na specjalnym formularzu ZNp-7;
zaświadczenie o stanie zdrowia (formularz OL-9), które wypełnia lekarz prowadzący niezdolnego do pracy ubezpieczonego;
wywiad zawodowy z miejsca pracy (formularz OL-10);
zaświadczenie płatnika składek wystawione na formularzu Z-3, jeżeli osoba niezdolna do pracy jest pracownikiem.
Orzeczenie o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego wydaje lekarz orzecznik ZUS, świadczenie zaś może być przyznane jednorazowo bądź w częściach maksymalnie na 12 miesięcy.
Renta
Po zakończeniu pobierania zasiłku rehabilitacyjnego istnieje szansa na uzyskanie renty chorobowej z ZUS-u. Aby została ona przyznana przy chorobie nowotworowej, pracownik musi spełnić następujące warunki:
posiadać niezdolność do pracy;
posiadać wymagany – odpowiedni do wieku – staż ubezpieczenia;
kiedy niezdolność do pracy pracownika powstała w okresie składkowym lub nieskładkowym, nie później niż 18 miesięcy od dnia, w którym skończył się okres składkowy albo nieskładkowy.
Wymagany staż pracy, aby uzyskać rentę, to:
1 rok – w przypadku kwalifikacji jako niezdolny do pracy przed ukończeniem 20. roku życia;
2 lata – kwalifikacja jako niezdolny do pracy w wieku 20–22 lat;
3 lata – kwalifikacja jako niezdolny do pracy w wieku 22–25 lat;
4 lata – kwalifikacja jako niezdolny do pracy w wieku 25–30 lat;
5 lat – kwalifikacja jako niezdolny do pracy po ukończeniu 30. roku życia.
Aby uzyskać orzeczenie lekarza orzecznika ZUS-u, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu bądź specjalisty i otrzymać zaświadczenie o stanie zdrowia (druk OL-9). Zaświadczenie o stanie zdrowia wraz z innymi niezbędnymi dokumentami trzeba złożyć w oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Częściowa lub całkowita niezdolność do pracy może mieć charakter stały lub okresowy. Czyli jeśli lekarz uzna daną osobę za całkowicie albo częściowo niezdolną do pracy, wówczas dostanie ona orzeczenie. W przypadku gdy według orzecznika niezdolność do pracy jest przemijająca, wtedy przysługuje renta okresowa, czyli tylko na z góry ustalony zakres czasowy.
Ciekawą opcją dla wielu pacjentów może być renta szkoleniowa. Jest to świadczenie przysługujące osobie, która utraciła zdolność do wykonywania pracy w dotychczasowym zawodzie, ale istnieje perspektywa przekwalifikowania i uzyskania nowych umiejętności umożliwiających pracę w innej profesji. Taką rentę otrzymuje się przez pół roku, ale można ją wydłużyć nawet do trzydziestu miesięcy.
Stopień niepełnosprawności
Pracownik chory na raka może także wystąpić o przyznanie stopnia niepełnosprawności. Nadmienić należy, że sama choroba nie predysponuje do uzyskania stopnia niepełnosprawności, jednak jeśli osoba czuje, że jej stan fizyczny lub psychiczny trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia zdolności do wykonywania pracy zawodowej, to warto o niego wystąpić.
Decyzja o stopniu niepełnosprawności jest wydawana na podstawie ustaleń komisji. Istnieją trzy:
znaczny;
umiarkowany;
lekki.
Stopień niepełnosprawności osoby zainteresowanej orzeka się na czas określony lub na stałe. Osobom niepełnosprawnym, jak i ich opiekunom, przysługują różnego rodzaju dofinansowania bądź przywileje, np. ulgi w komunikacji miejskiej, karta parkingowa, zasiłek pielęgnacyjny czy krótszy czas pracy.
Dodatki pielęgnacyjne oraz zasiłek na leki
W skrajnych przypadkach, kiedy pracownik chory na raka posiada bardzo niskie dochody, można starać się o dodatkowe zasiłki celowe, np. na zakup leków. Zasiłek celowy zalicza się do świadczeń uregulowanych ustawą o pomocy społecznej. Tak jak wspomniano, w takiej sytuacji istnieje kryterium dochodowe i wynosi ono dla osoby samotnej 701 zł, a w przypadku osoby w rodzinie 528 zł.
Pracownik chory na raka - podsumowanie
Pracownik chory na raka nie pozostaje bez wsparcia. W przypadku gdy wyczerpie on 182 dni choroby w ciągu roku, by zyskać środki do życia, może wnioskować o świadczenie rehabilitacyjne, a następnie rentę. Długa choroba rzutuje na stan psychiczny i fizyczny pracownika, warto więc ubiegać się o stopień niepełnosprawności, bowiem z tego tytułu przysługują liczne przywileje i ulgi. Pracownik mający stopień niepełnosprawności może pracować krócej oraz należy mu się dodatkowy urlop. Jeśli pracownik posiada niskie dochody, może udać się do pomocy społecznej i wnioskować o zasiłek celowy, np. na zakup leków, żywności czy odzieży.
