Czy prawa pracownika, który zmienia zatrudnienie są uregulowane w przepisach?

W ostatnich latach pracownicy coraz częściej zmieniają zatrudnienie. Zmiana pracy wiąże się z wieloma obowiązkami. O czym powinien pamiętać pracownik, który decyduje się na taki krok? Poznaj prawa pracownika, który zmienia zatrudnienie!

Jakie są prawa pracownika, który zmienia zatrudnienie

W przypadku umowy o pracę zawartej na czas określony lub nieokreślony okres wypowiedzenia wynosi:

• 2 tygodnie, jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
• 1 miesiąc, jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące, jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

W okresie wypowiedzenia zatrudniony jest nadal zobowiązany świadczyć pracę, co oznacza, że do końca tego okresu musi pracować. Ewentualnie pracodawca może zwolnić pracownika ze świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Urlop pracownika na wypowiedzeniu

Wypowiedzenie umowy o pracę powoduje zakończenie umowy o pracę i na tej podstawie bieżący urlop wypoczynkowy przysługujący pracownikowi zostanie obliczony proporcjonalnie za przepracowane miesiące. Natomiast zasada proporcjonalności nie dotyczy urlopu zaległego.

Przykład 1.

Pan Adam posiada 10-letni staż pracy i jego umowa kończy się 30.06.2024. Dlatego za rok 2024 należy wyliczyć mu urlop proporcjonalnie do długości umowy – wynosi on 13 dni (26/12x6). Pozostałe 13 dni wykorzysta u nowego pracodawcy, jeżeli podejmie zatrudnienie od lipca 2022 roku.

Co istotne, w świetle obowiązujących przepisów prawa pracy nie istnieją przeszkody, które uniemożliwiałyby podjęcie nowego zatrudnienia podczas urlopu udzielonego w okresie wypowiedzenia umowy o pracę.

Przykład 2.

Pani Karolina w firmie XYZ przebywa na wypowiedzeniu od 1 do 30 września, w tym okresie wykorzystując urlop wypoczynkowy. 10 września podpisała umowę z nowym pracodawcą ABC i rozpoczęła u niego pracę. Pani Karolina wykorzysta swój urlop w firmie XYZ i będzie mogła pracować w tym czasie u drugiego pracodawcy.

W przypadku korzystania z urlopu wypoczynkowego należy pamiętać, że pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu. Przerwanie urlopu jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie pracy wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu.

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy na wypowiedzeniu

22 lutego 2016 roku unormowano kwestię zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy. Pracownik może zostać z niego zwolniony, jednak warunkiem zastosowania takiego rozwiązania jest wypowiedzenie umowy o pracę – zwolnienie dotyczy natomiast jedynie okresu wypowiedzenia. Za cały okres zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy osoba zatrudniona zachowuje prawo do wynagrodzenia, czyli otrzymuje pensję liczoną w taki sam sposób jak za urlop wypoczynkowy.

Przykład 3.

Pani Magda 31 sierpnia otrzymała wypowiedzenie. Jego bieg rozpoczyna się 1 września i kończy 30 września. Z uwagi na to, że pani Magda posiada dostęp do ważnych firmowych danych, została zwolniona z obowiązku świadczenia pracy w całym okresie wypowiedzenia. Oznacza to, że we wrześniu nie przychodzi do pracy i za ten okres zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Świadectwo pracy

Zgodnie z obowiązującymi przepisami pracodawca ma obowiązek wydać świadectwo pracy w ostatnim dniu trwania umowy. Może je wręczyć bezpośrednio pracownikowi albo osobie upoważnionej. Jeżeli nie jest to możliwe, powinien je doręczyć niezwłocznie za pośrednictwem poczty albo w inny sposób, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia ustania stosunku pracy. Co ważne, wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się z pracodawcą.

Prawa pracownika u nowego pracodawcy

Podejmując pracę u nowego pracodawcy, warto znać swoje prawa i obowiązki związane z podpisaniem nowej umowy. Pracodawca natomiast powinien pamiętać m.in. o skierowaniu danej osoby na badania lekarskie i przeszkoleniu jej z zasad BHP.

Badania lekarskie

Przed podjęciem pracy u nowego pracodawcy pracownik jest obowiązany poddać się wstępnym badaniom lekarskim, które pozwalają zweryfikować jego zdolność do wykonywania pracy na danym stanowisku. Co ważne, nie każdy pracownik musi je robić – z tego obowiązku zwolnione są osoby przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy. Wówczas należy przedstawić nowemu pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.

Trzeba pamiętać, że to na pracodawcy ciąży obowiązek pokrycia kosztów – związanych nie tylko z przeprowadzeniem badań wstępnych. Pracownik nie powinien ich uiszczać.

Szkolenie BHP

Pracodawca nie może dopuścić do pracy osoby bez dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Dlatego przeprowadza przeszkolenie z zakresu BHP (szkolenie wstępne), którego celem jest:

• dostarczenie pracownikowi wiedzy i umiejętności niezbędnych do wykonywania pracy z uwzględnieniem przepisów BHP (instruktaż ogólny);
• zapoznanie pracownika z zagrożeniami występującymi na konkretnych stanowiskach pracy (instruktaż stanowiskowy).

Koszty szkolenia BHP ponosi pracodawca.

Podpisanie umowy

Umowami o pracę są umowy: 

• na okres próbny;
• na czas określony;
• na czas nieokreślony.

Umowa o pracę konkretyzuje takie informacje, jak:

• strony umowy;
• rodzaj umowy;
• datę jej zawarcia i jej zakończenia;
• warunki pracy i płacy, w szczególności:
• rodzaj pracy;
• miejsce wykonywania pracy;
• wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;
• wymiar czasu pracy;
• termin rozpoczęcia pracy.

Umowa może także zawierać inne elementy, takie jak zakres zadań czy zobowiązanie do zachowania tajemnicy zawodowej. Umowa spisywana jest w dwóch egzemplarzach, jeden pozostaje u pracodawcy (w aktach osobowych pracownika), drugi otrzymuje pracownik.

Urlop wypoczynkowy

W roku kalendarzowym, w którym pracownik zmienia zatrudnienie, przysługuje mu urlop u kolejnego pracodawcy w wymiarze:

• proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego – w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego;
• proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym – w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego.

Obliczając urlop, nowy pracodawca opiera się na świadectwach pracy oraz świadectwach szkolnych. Natomiast łączny wymiar urlopu w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć 20 lub 26 dni.

Przykład 4.

Pan Adam rozpoczął pracę 1 kwietnia. Na podstawie dokumentów ustalono, że przysługuje mu prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego. W poprzednim zakładzie pracy wykorzystał 12 dni urlopu. Wcześniejsze zatrudnienie trwało od 1 stycznia do 31 marca, czyli pracownik zrealizował o 5 dni urlopu więcej, niż wynika z urlopu obliczonego proporcjonalnie za okres 3 miesięcy (26/12 x3 = 6,5 po zaokrągleniu to 7 dni urlopu, 12 dni wykorzystanego urlopu – 7 dni przysługującego urlopu = 5 dni).
U nowego pracodawcy urlop wypoczynkowy obliczony został w sposób następujący:

• proporcjonalne wyliczenie 9/12 x 26 dni = 19,5, po zaokrągleniu 20 dni;
• zmniejszenie naliczonego proporcjonalnie urlopu o wykorzystane w poprzednim zakładzie pracy 5 dni więcej, 20 dni – 5 dni = 15 dni;
• porównanie do 26 dni. Zsumowanie dni urlopu (12 dni przy poprzednim zatrudnieniu + 15 dni przy nowym zatrudnieniu = 27 dni) – łączny urlop wypoczynkowy przekracza wymiar 26 dni. W związku z tym urlop u nowego pracodawcy zmniejsza się do 14 dni.

Pan Adam u nowego pracodawcy otrzyma jedynie 14 dni urlopu wypoczynkowego.

Zmiana zatrudnienia to proces, którego pracownicy się obawiają. Prawa pracownika, który zmienia zatrudnienie wydają się skomplikowane, jednak jeśli pozna się przepisy, zmianę pracy przejdzie się o wiele łatwiej.