Długie zwolnienie lekarskie i przejście na świadczenie rehabilitacyjne w 2024 roku

Jestem pracownikiem zakładu produkcyjnego. Niestety jakiś czas temu zacząłem mieć poważne problemy z kręgosłupem. W związku z tym musiałem udać się na zwolnienie lekarskie, które trwa już ponad 1,5 miesiąca. Ile maksymalnie mogę przebywać na takim zwolnieniu? Czy przez długie zwolnienie lekarskie pracodawca może mnie zwolnić?

Marcin, Szczecin

Długie zwolnienie lekarskie a świadczenie rehabilitacyjne - ile można być na zwolnieniu lekarskim L4?

Pracownik przebywający na długim zwolnieniu lekarskim nie pozostaje bez środków do życia. Za pierwsze 33 dni choroby lub 14 dni (w przypadku pracownika powyżej 50. roku życia) za absencję chorobową płaci pracodawca – jest to wynagrodzenie chorobowe.  

Za czas niezdolności do pracy trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego (w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego) pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy. Zasiłek wypłacany jest ze środków ZUS. Nie zawsze jednak pracownik otrzyma przelew bezpośrednio z ZUS. To, kto fizycznie wypłaci środki, jest zależne od tego, czy nasz pracodawca jest płatnikiem zasiłków, czy też nie.

Płatnik zasiłków – co to oznacza?

O tym, czy firma jest płatnikiem zasiłków, decyduje jej stan zatrudnienia na 30 listopada. Jeśli płatnik (np. pracodawca, zleceniodawca) na 30 listopada zgłasza do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 ubezpieczonych, staje się płatnikiem zasiłków.

Jeśli dany pracodawca jest płatnikiem zasiłków, jest on zobowiązany do wypłaty świadczeń chorobowych. ZUS natomiast wypłaca zasiłki:

• ubezpieczonym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych;
• ubezpieczonym prowadzącym działalność pozarolniczą i współpracującym z nimi osobom;
• ubezpieczonym będącymi duchownymi;
• osobom uprawnionym do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia;
• ubezpieczonym podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu w Polsce z tytułu zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego.

Kontrola długich zwolnień lekarskich w 2024 roku

Jeżeli pracodawca jest zaniepokojony długim czasem trwania zwolnienia lekarskiego swojego pracownika i ma co do niego wątpliwości, może skontrolować tę nieobecność.

Pracodawcy są uprawnieni do przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania przez pracowników zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby lub konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, na podstawie art. 68 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy z powodu choroby polega na ustaleniu, czy w okresie zwolnienia lekarskiego pracownik nie wykonuje pracy zarobkowej lub czy nie wykorzystuje on takiego zwolnienia w inny sposób niezgodny z jego celem.

Jeżeli zwolnienie lekarskie zostało wystawione z powodu konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, kontrolowane będzie, czy poza pracownikiem nie ma innych domowników, którzy mogą zapewnić wymaganą opiekę (nie dotyczy to opieki nad dzieckiem w wieku do 2 lat).

Jeżeli pracodawca zgłosi, że dane zwolnienie powinno być skontrolowane, ZUS przeprowadza postępowanie. Kontrola może być również wszczęta przez sam urząd bez zgłoszenia nieprawidłowości przez pracodawcę. ZUS wydaje decyzję po przeprowadzonej kontroli. Od tej decyzji przysługuje odwołanie do sądu. Można je złożyć pisemnie lub ustnie do protokołu, za pośrednictwem jednostki ZUS, która decyzję wydała. Na złożenie odwołania przysługuje miesiąc od dnia otrzymania decyzji.

Długie zwolnienie lekarskie

Długie zwolnienie lekarskie nie zawsze może być przyczyną zwolnienia pracownika. Co do zasady nie można bowiem zwolnić pracownika, który choruje. Pracownik może jednak przebywać na zasiłku chorobowym maksymalnie 182 dni, a jeśli po tym czasie jest nadal chory, powinien udać się na kontrolę i postarać o przyznanie świadczenia chorobowego.

Przebywanie na świadczeniu rehabilitacyjnym również gwarantuje ochronę pracownika przed zwolnieniem, ale jedynie przez 3 miesiące pobierania tego świadczenia. Dopiero po tym okresie pracodawca może zwolnić pracownika w trybie określonym w art. 53 kp (tj. bez wypowiedzenia z powodu długotrwałej nieobecności w pracy).

Świadczenie rehabilitacyjne  

Świadczenie rehabilitacyjne pracownik może otrzymywać nawet przez 12 miesięcy. Orzeczenie o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego wydaje lekarz orzecznik ZUS.

Prawo do świadczenia ma pracownik, który wyczerpał okres pobierania zasiłku chorobowego (182 dni) i nadal jest niezdolny do pracy, a dalsze leczenie i rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy. Konieczne jest zatem łączne spełnienie poniższych warunków:

• nastąpiło wyczerpanie okresu pobierania zasiłku chorobowego;
• pracownik jest nadal niezdolny do pracy;
• dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy.

Wysokość takiego świadczenia wynosi:

• 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych 3 miesięcy;
• 75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za pozostały okres;
• 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, jeśli świadczenie pobierane jest w czasie ciąży. 

Świadczenie może być przyznane jednorazowo lub w częściach. Jeśli pracownik nie zgadza się z treścią orzeczenia, może wnieść sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS w ciągu 30 dni od dnia otrzymania decyzji. Sprzeciw ten może być wniesiony pisemnie lub ustnie do protokołu. 

Długie zwolnienie lekarskie – podsumowanie

Pracownik co do zasady nie może zostać zwolniony, jeśli przebywa na zwolnieniu chorobowym. Po upływie 182 dni choroby pracownik może starać się o świadczenie rehabilitacyjne. Przebywanie na świadczeniu rehabilitacyjnym również gwarantuje ochronę pracownika przed zwolnieniem, ale jedynie przez 3 miesiące pobierania tego świadczenia. Po tym okresie pracodawca może zwolnić pracownika, ale nie jest to obligatoryjne.